نگاهی به صنعت خودروسازی در قزاقستان

یکی از صنایعی که در بسیاری از کشورها به گسترش فناوری کمک نموده و همچنین برای پاسخگویی به نیاز اشتغال مورد توجه قرار دارد، صنعت خودروسازی است. گزارش وضعیت این صنعت در قزاقستان به شرح ذیل ارائه می‌گردد.

آمار تولید خودروهای مختلف در قزاقستان در سال 2020 به شرح زیر بوده است:

• خودروهای سواری: 44080 دستگاه
• خودروهای باری: 4224 دستگاه
• خودروهای مسافربری: 1085 دستگاه

بر اساس گزارش‌های منتشر شده در سال 2020 مجموع فروش خودروهای سواری در قزاقستان با افزایش 48 درصدی به 67018 دستگاه رسید. در همین سال فروش قطعات و تجهیزات خودرویی مونتاژ داخلی به ارزش 535.9 میلیارد تنگه (هر دلار معادل 426 تنگه) رسید. شرکت "ساری آرکا آوتو پروم" در پایان سال 2020 با 327.8 میلیارد تنگه و 61.2 درصد فروش، بالاترین میزان فروش را داشته است.

هزینه صرف شده برای تولید خودرو در قزاقستان در سال 2010 به میزان 15.8 میلیارد تنگه و در سال 2020 به میزان 613 میلیارد تنگه بوده است. به این ترتیب از سال 2010 میزان مبلغ صرف شده برای تولید خودرو 38.7 برابر افزایش یافته است. در حال حاضر سهم خودروسازی در صنعت تولید 4.7 درصد است.

درآمد شرکت‌های قزاقستان از فروش لوازم و تجهیزات خودرو به شرح زیر بوده است:

• ساری آرکا آوتو پروم: 328 میلیارد تنگه (61.2 درصد)
• آزیا آوتو: 114 میلیارد تنگه (21.2 درصد)
• کاماز اینجنیرینگ: 26 میلیارد تنگه (4.9 درصد)
• شرکت Daewoo Bus Kazakhstan:  بیست و دو میلیارد تنگه (4.1 درصد)
• Hyundai Trans Auto: هجده میلیارد تنگه (3.3 درصد)
• Hyundai Trans Kazakhstan: پانزده میلیارد تنگه (2.8 درصد)
• سیم آز: 13.4 میلیارد تنگه (2.5 درصد)

طبق گزارش کمیته درآمدهای دولتی وزارت دارایی جمهوری قزاقستان، مجموع پرداخت‌های تولیدکنندگان تجهیزات خودرویی به بودجه کشور با 2.4 برابر افزایش به 11.8 میلیارد تنگه رسید (در مقابل 5 میلیارد تنگه در سال 2019). بزرگترین مالیات‌دهنده در این صنعت، کارخانه "آزیا آوتو" می‌باشد.

پرداخت‌های مالیاتی تولیدکنندگان خودرو در قزاقستان، به شرح زیر بوده است:

• آزیا آوتو: 4298 میلیون تنگه (36.4 درصد)
• ساری آرکا آوتو پروم: 3761 میلیون تنگه (31.8 درصد)
• سیم آز: 1295 میلیون تنگه (11 درصد)
• کاماز اینجنیرینگ: 1164 میلیون تنگه (9.8 درصد)
• Hyundai Trans Auto: با 743.3 میلیون تنگه (6.3 درصد)
• Hyundai Trans Kazakhstan: با 337.2 میلیون تنگه (2.9 درصد)
• اورالسک آگرو ریم ماش: 139.2 میلیون تنگه (1.2 درصد)
• Daewoo Bus Kazakhstan: با 82 میلیون تنگه (0.7 درصد)

بر اساس اطلاعات آژانس برنامه‌ریزی راهبردی و اصلاحات قزاقستان طی سال 2020 در قزاقستان 77431 دستگاه لوازم خودرویی شامل خودروی سواری، کامیون، اتوبوس، خودروهای ویژه و تریلر به ارزش کل 612.8 میلیارد تنگه تولید شده است که 70.4 درصد بیشتر از سال 2019 است.

واردات و صادرات خودرو

1. واردات خودرو

طبق آمار منتشر شده از سوی کمیته آمار قزاقستان، این کشور در سال 2020 مجموعا 48402 دستگاه خودرو وارد کرده است. بخش عمده واردات قزاقستان از کشورهای ازبکستان و روسیه می‌باشد. در سال 2020 حدود 20 هزار دستگاه خودرو از روسیه و حدود 18 هزار دستگاه از ازبکستان وارد قزاقستان شده است. جدول زیر آمار خودروهای وارداتی به قزاقستان در 6 سال گذشته را نشان می‌دهد.

واردات خودرو به قزاقستان در 6 سال گذشته

سال	تعداد(دستگاه)	ارزش(دلارآمریکا)
2015	76931	873124
2016	23258	416350
2017	28831	556460
2018	27511	606105
2019	39943	795470
2020	48402	771959

 2. صادرات خودرو

بر اساس آمار منتشرشده از سوی کمیته آمار قزاقستان، در سال 2019 تولیدکنندگان خودرو درقزاقستان 2850 دستگاه خودروی سواری به ارزش 56.2 میلیون دلار به خارج صادر کردند و در سال 2020 توانستند حجم صادرات را به بیش از 7 هزار دستگاه برسانند. در این سال تعداد 7047 خودرو از قزاقستان به کشورهای دیگر صادر شده است. درآمد حاصل از محل خودروهای صادراتی در سال 2020 به  130.74 میلیون دلار بالغ گردیده است. 

در همین حال بر اساس آمار اتحادیه خودروی قزاقستان در سال 2020 آمار صادرات  خوردو این کشور از 8 هزار دستگاه هم فراتر رفته است. کلیه خودروهای صادراتی به کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای همسایه صادر شده است. طبق آمار اتحادیه یاد شده، خودروهای صادراتی شامل 3983 دستگاه هیوندای، 2446 دستگاه شورلت، 1639 دستگاه JAC (مجموعا 8068) بوده‌اند.

مطابق با  آمار اتحادیه خودرو قزاقستان، در 5 ماه اول سال 2021 تعداد 32218 دستگاه خودرو در قزاقستان تولید شده است. از این میان تعداد 28322 دستگاه خودروی سواری، 452 دستگاه اتوبوس و 299 دستگاه تریلر بوده‌اند. تعداد خودروهای تولیدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدود 14 درصد افزایش یافته است. بخش اعضم اقلام تولیدی که برخی از آنها صادر شده‌اند شامل شورلت (13384 دستگاه)، هیوندای (9821 دستگاه)، کیا (3192 دستگاه)، جک (2310 دستگاه) و گاز (1472 دستگاه) می‌گردند.

در میان کشورهای طالب خودروهای تولید قزاقستان در سال 2021، هیوندای قزاقستان به بلاروس و هیوندای، جک و شورلت به ازبکستان و روسیه صادر می‌شوند.

استان‌های مرکز تولید خودرو

1. استان کوستانای: ساری آرکا آوتو پروم 40050 دستگاه (330.3 میلیارد تنگه)

2. استان قزاقستان شرقی: سیم آز، آزیا آوتو، Daewoo Bus Kazakhstan به تعداد 24854 دستگاه (149 میلیارد تنگه)

3. استان آلماتی: Hyundai Kazakhstan، Hyundai Trans Auto 8956 دستگاه (100.4 میلیارد تنگه)

4. استان آکمولا: کاماز اینجینیرینگ 232 دستگاه (31.2 میلیارد تنگه)

5. دیگر استان‌ها: 2334 دستگاه (1.9 میلیارد تنگه)

چشم‌انداز افزایش بومی‌سازی

از 1 ژانویه سال 2021 "مقررات و شرایط انعقاد، و همچنین دلایل اصلاح و فسخ توافقنامه مونتاژ صنعتی وسایل نقلیه با اشخاص حقوقی جمهوری قزاقستان" لازم‌الاجرا شد. این مقررات شامل اجرای الزامات فروش محصول داخلی با برند جهانی بوده است.

• کاماز 

در کوستانای مرحله اول ساخت کارخانه ریختگری چدن و میل لنگ کامیون‌های کاماز با ظرفیت 40 هزار تن قطعه در سال، به صورت مشترک با شرکت کاماز رو به پایان است. در سال 2020 یک پروژه دیگر مربوط به تولید کاهنده محور تصویب شده است. کارخانه جدید تا 62 هزار قطعه در سال تولید خواهد کرد. هر دو پروژه در زنجیره تولیدی شرکت سهامی ‌کاماز قرار می‌گیرند.

• هیوندای

در اکتبر سال 2020 در آلماتی کارخانه تولید خودروهای سواری هیوندای افتتاح شد. عملیات‌های جوشکاری و رنگ‌کاری بدنه خودرو راه‌اندازی و چند توافقنامه برای تولید قطعات امضا شده است.

در ماه مارس 2021در شهر کوستانای ساخت نخستین پروژه بومی‌سازی به پایان رسید. این مرکز بومی‌سازی به تولید قطعات برای همه تولیدکنندگان قزاقستانی مشغول خواهد بود که به لطف آن سهم داخلی در محصولات افزایش می‌یابد. این پروژه نیازهای صنعت تجهیزات کشاورزی را به طور کامل تامین خواهد کرد (قطعات پلاستیکی، اتاق خودرو، بذرپاش، تجهیزات تراکتور و کومباین).

در مرحله بعدی، هنگامی‌ که بازار بیش از 100 هزار خودروی بومی مصرف می‌کند، شرایط برای گسترش تولید قطعات هموار می‌شود. با ادامه رشد بازار و افزایش صادرات، تولید موتور خودرو، گیربکس و دیگر اجزای پیچیده نیز می‌تواند راه‌اندازی شود.

میزان متوسط بومی‌سازی صنعت خودروسازی 33 درصد و در برخی مدل‌ها بیش از 50 درصد است.

عمده‌ترین تولیدکنندگان خودرو در قزاقستان

1. شرکت "ساری آرکا آوتو پروم"، شهر کوستانای

• تاسیس: سال 2011
• تولید: خودروهای سواری، کامیون، وسایل نقلیه ویژه و اتوبوس
• ظرفیت پروژه‌ای: 34700 خودرو در سال
• شرکا: JAC Heavy Duty Import and Export Co Ltd، Anhui Ankai Automobile Co Ltd، Yutong Hongkong Limited، شرکت UAZ، شرکت سهامی UzAuto Motors را شامل می‌گردند.
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک المنافع

2. شرکت "Hyundai Trans Auto" شهر آلماتی

• تاسیس: سال 2011
• تولید: اتوبوس، کامیون و وسایل نقلیه ویژه
• ظرفیت پروژه‌ای: 10000 خودرو در سال
• شرکا: Hyundai Motor Company، Hyundai Motor Manufacturing Rus، Xiamen Golden Dragon Bus Co، شرکت سهامی "کارخانه خودروسازی مینسک".
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک‌المنافع

3. شرکت "کاماز-اینجینیرینگ" شهر کوکشتائو

• تاسیس: سال 2005
• تولید: کامیون و وسایل نقلیه ویژه
• ظرفیت پروژه‌ای: 10 هزار خودرو در سال
• شرکا: شرکت کاماز، شرکت نیفاز
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان

4. شرکت "سیم آز"، شهر سِمِی

• تاسیس: سال 2006
• تولید: اتوبوس، کامیون، وسایل نقلیه ویژه
• ظرفیت پروژه‌ای: 10 هزار خودرو در سال
• شرکا: Shaanxi، شرکت سهامی "کارخانه خودروسازی اورال"، Foton Motor Group، گروه گاز، Dongfeng Motor Corp ،کارخانه تراکتورسازی مینسک.
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان

5. شرکت "Daewoo Bus Kazakhstan"، شهر سِمِی

• تاسیس: سال 2007
• تولید: اتوبوس
• ظرفیت پروژه‌ای: 1200 اتوبوس در سال
• شرکا: Daewoo Bus Corporation ،گروه گاز
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان، روسیه

6. شرکت "QazTehna"، شهر ساران، استان کاراگاندی

• تاسیس: سال 2020
• تولید: اتوبوس و وسایل نقلیه ویژه
• ظرفیت پروژه‌ای: 1200 اتوبوس و 400 وسیله نقلیه ویژه
• شرکا: Zhengzhou Yutong Bus Co
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک‌المنافع

7. شرکت "اورالسک آگرو ریم ماش"، شهر اورالسک

• تاسیس: سال 1955
• تولید: کامیون و وسایل نقلیه ویژه
• ظرفیت پروژه‌ای: 10 هزار خودرو در سال
• شرکا: شرکت کاماز، Iveco
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان، روسیه

8. شرکت "Hyundai Trans Kazakhstan"، شهر آلماتی

• تاسیس: سال 2018
• تولید: خودروهای سواری
• ظرفیت پروژه‌ای: 30 هزار خودرو در سال
• شرکا: Hyundai Motor Company
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک‌المنافع

9. شرکت "آزیا آوتو"، شهر اوسکمن

• تاسیس: سال 2002
• تولید: خودروی سواری و وسایل نقلیه ویژه
• ظرفیت پروژه‌ای: 60 هزار خودرو در سال
• بازار فروش: جمهوری قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک المنافع

 شرکت‌های خودروسازی قزاقستان

نام شرکت	سال تاسیس	نوع محصول	ظرفیت تولید (درسال )	بازار فروش
ساری آرکا آوتوپروم	2011	سواری، کامیون، اتوبوس، وسایل نقلیه ویژه	34700دستگاه	قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک المنافع
هیوندایی ترانس آوتو	2011	اتوبوس، کامیون، وسایل نقلیه ویژه	10هزاردستگاه	قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک المنافع
کاماز اینجینیرینگ	2005	کامیون، وسایل نقلیه ویژه	10هزاردستگاه	قزاقستان
سیم آز	2006	کامیون، وسایل نقلیه ویژه	10 هزاردستگاه	قزاقستان
اتوبوس دوو قزاقستان	2007	اتوبوس	1200دستگاه	قزاقستان، روسیه
کازتهنا	2020	اتوبوس، وسایل نقلیه ویژه	1200 اتوبوس و 400 وسیله نقلیه ویژه	قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک المنافع
اورالسک اگروریم ماش	1955	کامیون، وسایل نقلیه ویژه	10 هزاردستگاه	قزاقستان، روسیه
هیوندایی ترانس قزاقستان	2018	خودروهای سواری	30 هزاردستگاه	قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک المنافع
آزیا آوتو	2002	خودروهای سواری، وسایل نقلیه ویژه	60 هزار دستگاه	قزاقستان، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای مستقل مشترک المنافع

 در 5 ماه اول سال 2021، 32218 خودرو در قزاقستان تولید شده است که 28322 دستگاه آن خودروهای سواری بوده است. مجموع خودروهای تولید شده در این مدت در قیاس با مدت مشابه سال 2020 به میزان حدود 14 درصد افزایش یافته است. بیشتر خودروهای تولیدی به ترتیب مربوط به شرکت‌های "ساری آرکا"، "هیوندایی ترانس قزاقستان" آلماتی و "سمی‌پالاتینسک" است.  

همچنین ورود قزاقستان به بازارهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا انگیزه خوبی را برای تولید و مونتاژ کنندگان خودرو در این کشور برای ورود به بازارهای جهانی به وجود آورده است. به عنوان نمونه هیوندای قزاقستان قصد دارد در سال جاری میلادی به بلاروس خودرو صادر نماید. همچنین سفارش‌هایی از سوی توزیع‌کنندگان و فروشنگان خودرو در ازبکستان و روسیه برای خودروهای سواری هیوندایی، جک و شورلت تولید شده در قزاقستان ثبت شده است. در 5 ماه اول 2021 ، صادرات خودرو قزاقستان به میزان 72 درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته و به 2858 دستگاه رسیده است. 

منابع:

• کمیته آمار قزاقستان
• کازترید، 2021
• اتحادیه خودرو قزاقستان