آیا چین رهبری کارزار جهانی مبارزه با تغییرات اقلیمی را به دست می‌گیرد؟

خبرگزاری بلومبرگ روز جمعه 21 آذرماه در یادداشتی در خصوص تغیرات اقلیمی و آلودگی‌های زیست محیطی جهانی و نقش چین در جلوگیری و یا تشدید آن، نوشت: " «شی جینپینگ رئیس جمهوری چین پس از سخنان غیرمنتظره خود در ماه سپتامبر مبنی بر وعده رسیدن چین به نقطه کربن خنثی تا سال 2060، این فرصت را دارد تا قبل از آنکه دولت جو بایدن برنامه محیط زیستی بلندپروازانه خود را به کاخ سفید ببرد، رهبری جبهه جهانی مقابله با تغییرات اقلیمی را در دست بگیرد." . برگردان بخش از این مقاله در پی خواهد آمد:

شی جینپینگ قرار است روز شنبه 22 آذرماه در نشست مجازی Climate Ambition که با حضور رهبران بیش از 70 کشور جهان و به مناسبت پنجمین سالروز توافق پاریس برگزار  شد سخنرانی نمود . از آنجا که تمام سخنرانان باید تعهدات قوی و به روز شده ای را در این نشست ارائه می نمودند لذا این الزام سبب گردید تا کشورهای عمده آلوده کننده نظیر استرالیا، برزیل و عربستان در آن شرکت نکنند.

وعده شی برای سال 2060 در شرایطی با استقبال بین المللی مواجه شده که چین بزرگترین آلوده محیط زیست جهان به شمار می رود و اعتبار بین المللی آن در پی مسائلی همچون شیوع کرونا زیر سوال رفته است. 

اسکات مور، دیپلمات سابق امریکایی و متخصص امور محیط زیستی معتقد است: «محیط زیست مهمترین محوری است که چین می‌تواند در آن یک رهبری واقعی در سطح جهانی را به دست بیاورد. با توجه به پیشتازی شرکت های چینی در تولید پانل های خورشیدی، توربین‌های بادی، خودروهای برقی و سایر فن آوری‌های آینده، چین می‌تواند به خوبی این نقش را ایفا کند.»

چین هنوز اهداف به روزشده 2030 خود بر اساس توافق پاریس را که باید تا پایان سال اعلام شوند منتشر نکرده است. چین در حال حاضر رسیدن به سقف تولید آلایندگی تا پایان دهه جاری را  به عنوان هدف گذاری خود اعلام کرده است.

به گفته کارشناسان محیط زیستی، اگر شی اعلام کند که چین در حال سرعت بخشیدن به فرآیند به سقف رساندن تولید آلاینده‌های خود و رسیدن به این نقطه تا سال 2025 است یا قصد دارد پروژه‌های جدید زغال سنگ خود در داخل و خارج از کشور را متوقف کند، اینها گام هایی مهم تلقی خواهند شد. اما اگر وی اعلام کند که یک تاریخ شروع برای طرح بازار داخلی داد و ستد کربن چین در نظر گرفته، اهداف جدیدی برای کاهش میزان آلایندگی در هر واحد رشد GDP تعیین کرده یا سهم سوخت های غیرفسیلی در مصرف انرژی خود را افزایش داده است، این وعده‌ها هیجان چندانی را بر نخواهد انگیخت.

دیپلماسی محیط زیستی

مقابله با تغییرات اقلیمی یک ابزار سیاست خارجی موثر برای دولت شی بوده است. در سال 2014، وی یک توافق کاهش آلایندگی دوجانبه را با باراک اوباما، رئیس جمهوری وقت آمریکا نهایی کرد که راه را برای پیوستن هر دو کشور به توافق پاریس در دو سال بعد هموار ساخت. این اقدام تحسین از اقدامات شی در داخل و خارج از چین را برانگیخت.

در حالی که بایدن در حال ورود به کاخ سفید است، محیط زیست همچنان یکی از معدود موضوعاتی است که آمریکا و چین امکان همکاری در آن را دارند. آمریکا قرار است در دوره بایدن مجددا به توافق پاریس بپیوندد و این اقدام می‌تواند مجددا زمینه همکاری مجدد با چین را فراهم سازد.

تعهد 2060 چین نیز می‌تواند به ایجاد فضای مثبت تر کمک کند. پکن و بروکسل در حال انجام مذاکراتی سطح بالا در زمینه یک موافقتنامه سرمایه گذاری هستند که سیاست های محیط زیستی قرار است نقش مهمی در آن ایفا نماید.

به گفته دیمیتری دی بوئر، نماینده ارشد چین در موسسه ClientEarth که یک گروه حقوق محیط زیست اروپایی است: « اتحادیه اروپا مشتاق است چین هدف گذاری سقف آلایندگی خود را جلوتر بیاورد و فکری به حال پروژه‌های سوخت های فسیلی برنامه ریزی شده به موجب ابتکار کمربند و راه کند" .

فشارهای داخلی

شی در مسیر ایجاد تعهدات محیط زیستی بین المللی جدید، باید واقعیت های پیش روی خود در داخل را نیز مد نظر قرار دهد. ترمیم اقتصادی پس از بحران کرونا همچنان اولویت اصلی حکومت چین است و بالا گرفتن احساسات ناسیونالیستی در داخل نیز ریسک تصمیمات پرهزینه بین المللی رهبران این کشور را افزایش می دهد. مقامات محلی نیز عمدتا در برابر اصلاحات گسترده مقاومت نشان می دهد.

هرچند شرکت های برق دولتی چین اخیرا به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کرده اند و دولت به مدد اعطای یارانه‌های قابل توجه صنایع سازگار با محیط زیست را مورد حمایت خود قرار داده است، اما چین همچنان نیمی از زغال سنگ دنیا را استخراج و مصرف می‌کند، که کثیف ترین سوخت فسیلی به شمار می رود و کارخانجات جدید با سوخت زغال سنگ در این کشور همچنان در حال ساخت هستند. نقشه راه تدوین شده توسط دانشمندان محیط زیستی چین برای دستیابی این کشور به کربن صفر نشان می دهد که چین باید طی 15 سال آینده گام های سریعی به سمت استفاده از انرژی خورشیدی و هسته ای بردارد.