اخبار اقتصادی ترکیه - ارزروم

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی منطقه شرق و جنوب شرق ترکیه در نیمه اول مهرماه 1404 مندرج در روزنامه‌ها و رسانه‌های این کشور به شرح زیر می‌باشد:

ساخت ۵۰۰ هزار واحد مسکن اجتماعی در ۸۱ استان

براساس اطلاعیه منتشر شده از سوی وزارت محیط زیست، شهرسازی و تغییرات اقلیمی ترکیه، پروژه‌ی "۵۰۰ هزار واحد مسکن اجتماعی" با هماهنگی این وزارت‌خانه و توسط اداره کل مسکن ترکیه  TOKİ اجرا خواهد شد. این پروژه در راستای افزایش ایمنی در برابر خطرات بلایای طبیعی و فراهم کردن مسکن با هزینه مناسب در سراسر ۸۱ استان کشور اجرا می‌شود.

طبق اعلام رسمی، پس از زلزله‌ مهیب ۶ فوریه ۲۰۲۳ که مرکز آن قهرمان‌مرعش بود، تاکنون ۳۰۴ هزار واحد مسکونی به زلزله‌زدگان تحویل داده شده است. تجربه حاصل از بازسازی این مناطق، حالا مبنایی برای آغاز یک «پویش ساخت‌وساز ملی» در سطح کشور شده و تا پایان سال، عملیات ساخت ۵۰۰ هزار واحد مسکن اجتماعی در ۸۱ استان آغاز خواهد شد.

حمایت از اقشار خاص جامعه از جمله خانواده‌های شهدا و جانبازان، بازنشستگان، جوانان، خانواده‌های دارای حداقل ۳ فرزند و افراد دارای معلولیت.

در چارچوب این پروژه، برای نخستین‌بار در استانبول، پروژه‌ای ویژه برای احداث مسکن اجاره‌ای توسط TOKİ اجرا خواهد شد. این اقدام یک نوآوری مهم در سیاست‌های مسکن دولتی ترکیه به شمار می‌رود.

پیش از این، پروژه‌های بزرگی نظیر "۵۰ هزار واحد مسکن اجتماعی"، "۱۰۰ هزار واحد" و "۲۵۰ هزار واحد – خانه اول من، زمین اول من، محل کار اول من" در تاریخ ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲ توسط TOKİ اجرا شده‌اند.

در مجموع، تاکنون ۱ میلیون و ۷۴۰ هزار واحد مسکن اجتماعی توسط TOKİ ساخته شده و هم‌اکنون نیز ساخت ۲۸۰ هزار واحد دیگر در سراسر کشور در حال انجام است.

 انتشار آمار مربوط به دامداری ترکیه در سال 2024

وزارت کشاورزی و جنگلداری ترکیه «بولتن آمار موجودی دامی سال 2024» را منتشر کرد. این گزارش که وضعیت کنونی ترکیه در حوزه کشاورزی و دامداری را نشان می‌دهد، شامل داده‌های گسترده‌ای از شمار دام‌های بزرگ و کوچک گرفته تا تولید طیور است.

بر اساس آمار، در سال 2024 شمار دام‌های بزرگ افزایش یافته، در حالی که در بخش دامداری کوچک روندی متعادل مشاهده شد. همچنین در گزارش آمده است که رشد پایدار در تولید شیر و گوشت ادامه دارد و در زمینه پرورش مرغ و بوقلمون نیز افزایش چشمگیری به ثبت رسیده است.

مسئولان با تأکید بر اینکه این داده‌ها در تعیین سیاست‌های دامداری نقش مهمی ایفا خواهند کرد، اعلام کردند که حمایت‌هایی که به تولیدکنندگان ارائه خواهد شد، بر اساس این آمار شکل خواهد گرفت.

این بولتن که ظرفیت و روند توسعه بخش کشاورزی و دامداری ترکیه را آشکار می‌سازد، از سوی فعالان بخش و تولیدکنندگان با دقت دنبال می‌شود.

 صادرات غازی آنتپ در ماه سپتامبر فراتر از ۸۸۳ میلیون دلار

محمد آکینجی، رئیس هیئت مدیره بورس تجارت غازی آنتپ داده‌های تجارت خارجی ماه سپتامبر سال ۲۰۲۵ را که توسط مجمع صادرکنندگان ترکیه  منتشر شده، ارزیابی کرد.

آکینجی اعلام کرد که در ماه سپتامبر، صادرات شهر غازی‌انتب به ۸۸۳ میلیون و ۴۵۴ هزار دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵/۵ درصد افزایش نشان می‌دهد.

وی همچنین با اشاره به آمار دوره ۹ ماهه اول سال (ژانویه تا سپتامبر) افزود:

«صادرات کل غازی آنتپ در این مدت با رشد ۱/۱ درصدی به ۷ میلیارد و ۴۰۴ میلیون و ۹۲۴ هزار دلار رسیده است. این ارقام، نشانه‌ای روشن از عزم تولیدی و چشم‌انداز صادراتی قدرتمند این شهر است.»

" غازی آنتپ، در برابر چالش‌های جهانی مقاوم ایستاده است"

آکینجی در ادامه ارزیابی خود از آمار صادرات گفت:

«صادرات بیش از ۸۸۳ میلیون دلاری در ماه سپتامبر، نه‌تنها ظرفیت تولید غازی آنتپ، بلکه توان رقابتی آن در بازارهای جهانی را نیز به‌خوبی نشان می‌دهد. با وجود بی‌ثباتی‌های اقتصادی جهانی، افزایش هزینه‌ها و موانع تجاری روزافزون، ایستادگی صادرکنندگان ما تحسین‌برانگیز است. این موفقیت، حاصل تنوع صنعتی ما، بینش کارآفرینانه صادرکنندگان و زحمت‌های بی‌وقفه کارگران ماست.»

"هدف آینده: محصولات با ارزش افزوده بالا"

آکینجی با اشاره به اینکه غازی آنتپ همچنان ششمین شهر صادرکننده بزرگ ترکیه است، اظهار داشت:

«هدف ما در دوره پیش‌ رو، افزایش صادرات با تمرکز بر محصولات با ارزش افزوده بالا است. این هدف باید در چارچوب نوآوری و پایداری نهادینه شود. با تسریع فرآیندهای گذار سبز، دیجیتالی شدن و برندسازی، غازی آنتپ نه‌تنها در تولید، بلکه در زنجیره تأمین جهانی نیز نقش خود را بیش از پیش تقویت خواهد کرد.»

2025/10/02، غازی آنتپ

  افزایش تعداد بازدیدکنندگان خارجی از وان در سال ۲۰۲۵

اداره کل سرمایه‌گذاری‌ها و تأسیسات وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه آمار مربوط به مرزهای کشور در ۸ ماه نخست سال ۲۰۲۵ را منتشر کرد. در این آمار، علاوه بر اطلاعات کلی در سطح کشور، داده‌هایی نیز درباره شهر وان ارائه شده است.

بر اساس داده‌های منتشرشده از سوی این اداره و مؤسسه آمار ترکیه TÜİK طی ۸ ماه نخست سال ۲۰۲۵، در مجموع ۴۰ میلیون و ۴۷۰ هزار و ۲۷۰ نفر به ترکیه وارد شدند.

در این بازه زمانی، استانبول با ۱۲ میلیون و ۳۶۷ هزار و ۸۵۱ نفر، بیشترین تعداد ورود گردشگر را ثبت کرده است. پس از آن، آنتالیا با ۱۰ میلیون و ۹۵۱ هزار و ۳۰۷ نفر در رتبه دوم، و ادیرنه با ۳ میلیون و ۷۸ هزار و ۸۱۵ نفر در رتبه سوم قرار دارند. موغلا چهارم، ازمیر پنجم، آرتوین ششم، آیدین هفتم و در رتبه هشتم نیز وان قرار گرفته است.

افزایش تعداد بازدیدکنندگان خارجی به وان

طبق آماری که ورود گردشگران خارجی به استان‌ها و با در نظر گرفتن وسیله‌های نقلیه مورد استفاده در عبور از مرز را نشان می‌دهد:

در ۸ ماه نخست سال ۲۰۲۴، تعداد گردشگران خارجی وارد شده به وان ۴۴۴ هزار و ۸۱۶ نفر بود.

اما در ۸ ماه نخست سال ۲۰۲۵، این رقم به ۴۹۵ هزار و ۹۱۸ نفر رسید.

بر این اساس، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، تعداد گردشگران خارجی ورودی به وان حدود ۱۱٫۴۹ درصد افزایش داشته است.

جزئیات نحوه ورود گردشگران به وان در سال ۲۰۲۵ (۸ ماه نخست):

از طریق هواپیما: ۱۰ نفر

از طریق جاده‌ای (مرز زمینی): ۴۸۵ هزار و ۴۱۸ نفر

از طریق راه‌آهن: ۱۰ هزار و ۴۹۰ نفر

 2025/10/05، وان

اعلام داده‌های تجارت وان

مؤسسه آمار ترکیهTÜİK در همکاری با وزارت بازرگانی، گزارش آمار تجارت خارجی مربوط به ماه آگوست سال ۲۰۲۵ را منتشر کرد.

براساس داده‌های منتشرشده از سیستم تجارت کلی، صادرات ترکیه در ماه آگوست نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱٫۲ درصد کاهش یافته و به ۲۱ میلیارد و ۷۲۹ میلیون دلار رسیده است. واردات نیز با ۳٫۹ درصد کاهش به ۲۵ میلیارد و ۹۴۰ میلیون دلار رسیده است.

اما در حالی که در سطح ملی کاهش دیده می‌شود، در استان وان تصویر متفاوتی وجود دارد: کاهش صادرات و جهش چشمگیر واردات.

عملکرد صادرات و واردات ترکیه در ۸ ماهه نخست ۲۰۲۵:

صادرات: ۱۷۸ میلیارد و ۱۸ میلیون دلار (افزایش ۴٫۳ درصدی نسبت به مدت مشابه ۲۰۲۴)

واردات: ۲۳۸ میلیارد و ۱۵۹ میلیون دلار (افزایش ۵٫۶ درصدی)

وضعیت تجارت خارجی وان در آگوست ۲۰۲۵:

طبق داده‌های منتشر شده:

صادرات وان: ۱ میلیون و ۵۱۵ هزار دلار

واردات وان: ۶ میلیون و ۱۷۳ هزار دلار

تراز تجاری منفی (کسری): ۴ میلیون و ۶۵۸ هزار دلار

در حالی‌که در آگوست ۲۰۲۴، صادرات وان ۲ میلیون و ۷۹ هزار دلار بود، در سال ۲۰۲۵ این رقم حدود ۲۷٫۱۳ درصد کاهش یافته است.

در بخش واردات، رشد بسیار قابل توجهی مشاهده می‌شود:

واردات در آگوست ۲۰۲۴: ۱ میلیون و ۲۷۹ هزار دلار

واردات در آگوست ۲۰۲۵: ۶ میلیون و ۱۷۳ هزار دلار

افزایش سالانه: حدود ۳۸۲٫۶۴ درصد

کاهش صادرات در کنار افزایش سریع واردات باعث شده است که کسری تجارت خارجی وان به طرز محسوسی افزایش یابد و تراز تجاری منفی‌تر شود.

 2025/09/30، وان

 آغاز دوران جدید در پرورش گردو در بینگول

در چارچوب پروژه "پرورش گردو با کشاورزی خوب در بینگول" دستگاه‌های پوست‌گیری گردو، کپسول‌های آتش‌نشانی، جعبه‌های کمک‌های اولیه و گواهی‌نامه‌ها طی مراسمی‌به کشاورزان تحویل داده شد.

با حمایت‌های اداره کل تولیدات گیاهی وزارت کشاورزی و جنگلداری، پروژه "پرورش گردو با کشاورزی خوب در بینگول" در حال اجراست. در چارچوب این پروژه، طی مراسمی‌که توسط اداره کشاورزی و جنگلداری استان سازماندهی شده بود، دستگاه‌های پوست‌گیری گردو، کپسول‌های آتش‌نشانی، جعبه‌های کمک‌های اولیه و گواهی‌نامه‌ها به کشاورزان تحویل داده شد.

در این برنامه، محمد فاتیح آکتای، مدیر استان، هاشیم بورکک، رئیس اتاق زراعت بینگول، مدیر شعبه تولیدات گیاهی و سلامت گیاه، کشاورزان و کارشناسان فنی حضور داشتند. طبق اعلام، در چارچوب این پروژه، در مجموع ۱۴۰ دکار زمین در استان با استفاده از روش‌های کشاورزی خوب، به پرورش گردو اختصاص یافته است.

هدف از این حمایت‌ها، گسترش تکنیک‌های مدرن کشاورزی، افزایش بهره‌وری و ارتقاء کیفیت محصولات است.

محمد فاتیح آکتای، مدیر استان با اشاره به اینکه این پروژه نقطه عطفی برای کشاورزی منطقه است، گفت:

«گردو برای بینگول یک محصول استراتژیک است. با استفاده از روش‌های کشاورزی خوب، هم زحمت کشاورزان‌مان را پربارتر می‌کنیم و هم محصولات سالم‌تر و مطمئن‌تری به مصرف‌کنندگان ارائه می‌دهیم. با پروژه‌هایی از این دست، تولید را با قدرت بیشتری به آینده منتقل خواهیم کرد.»

2025/10/02، بینگول

 کاهش شدید ذخایر سدهای تأمین آب شرب در قهرمان‌مرعش

در شهر قهرمان‌مرعش که از نظر منابع آبی یکی از شهرهای مهم ترکیه محسوب می‌شود، به دلیل خشکسالی و زلزله اخیر، میزان ذخایر آب در سدهای اصلی به‌شدت کاهش یافته است.

طبق داده‌های جدید:

سد کارتالکایا تنها ۳۱ درصد، سد منزه‌لت حدود ۳۸ درصد و سد آیوالی به وضعیت بحرانی ۱ درصد رسیده است.

پروفسور دکتر کفسر جیریک، رئیس گروه مهندسی محیط‌زیست در دانشگاه سوتچو امام قهرمان‌مرعش، درباره این وضعیت هشدار داد:

"زلزله مسیر منابع آب زیرزمینی را تغییر داده و به زیرساخت‌های شهری آسیب رسانده است. همچنین کاهش بارندگی و دمای بالای هوا باعث کاهش چشمگیر در منابع آب سطحی و زیرزمینی شده است."

وی افزود:

"قهرمان‌مرعش یکی از استان‌هایی است که از نظر منابع آبی پتانسیل بالایی دارد. با این حال، خشکسالی‌های چند سال اخیر، ذخایر سدهای ما را به شدت کاهش داده است. در حال حاضر، از مجموع ۸ سد فعال در استان، میانگین سطح پرشدگی به حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است. نگران‌کننده‌ترین وضعیت مربوط به سد آیوالی است که در تأمین آب شرب استفاده می‌شود و اکنون تنها ۱ درصد ظرفیت دارد."

در ادامه پروفسور چیرک بیان کرد که در حال حاضر برای تأمین آب شرب، شهرداری کلان‌شهر قهرمان‌مرعش اقدام به انتقال آب از سد "کلاووزلو" به سد آیوالی کرده است.

"با این اقدام، نیاز آبی شهر تا حدود زیادی پوشش داده شده است، اما اگر بارندگی‌ها در پاییز و زمستان کافی نباشد، بحران آبی می‌تواند تشدید شود."

زلزله تنها خسارات عمرانی به دنبال نداشت، بلکه اثرات زیست‌محیطی و منابع آبی را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است. کارشناسان نسبت به ادامه روند خشکسالی و مصرف بی‌رویه هشدار می‌دهند و خواستار تدابیر فوری برای مدیریت منابع آب هستند.

2025/09/24، قهرمان مرعش

 بستنی مرعش در جایگاه چهارم فهرست بهترین دسرهای جهان قرار گرفت

پلتفرم بین‌المللی TasteAtlas که در زمینه غذا و فرهنگ غذایی در سراسر جهان فعالیت می‌کند، در تاریخ ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۵ فهرست به‌روز شده‌ی "۱۰۰ دسر برتر جهان" را منتشر کرد.

این فهرست بر اساس رأی‌گیری بیش از ۱۴۴ هزار نفر از علاقه‌مندان به دسرهای سنتی تهیه شده که ۹۶ هزار رأی معتبر در ارزیابی نهایی لحاظ شده است.

یکی از برجسته‌ترین موفقیت‌ها در این فهرست، قرار گرفتن بستنی مرعش در رتبه چهارم بهترین دسرهای جهان بود.

این بستنی سنتی که با بافت کشسان و طعم منحصربه‌فرد خود شناخته می‌شود، نه تنها در ترکیه بلکه در بسیاری از کشورهای دنیا شهرت دارد و اکنون در میان ۵ دسر برتر جهان نیز قرار گرفته است.

TasteAtlas در گزارش خود اشاره کرده که:

«در این فهرست که صدها دسر از سراسر جهان با یکدیگر رقابت کردند، دسرهای ترکیه توانستند توجه جهانیان را به خود جلب کنند. در میان آن‌ها، بستنی مرعش با پیشینه‌ی فرهنگی و روش تهیه خاص خود، جایگاهی ویژه به دست آورد.»

در فهرست کلی، تعدادی دیگر از شیرینی‌ها و دسرهای ترکیه نیز موفق شدند جایگاهی در میان ۱۰۰ دسر برتر کسب کنند.

با مشارکت گسترده مردم از سراسر جهان، این رأی‌گیری اعتبار بیشتری یافته و به نوعی شیرینی‌های سنتی ترکیه را به سطح بین‌المللی رسانده است.

2025/10/01، قهرمان مرعش

  اعلام امتیاز سرمایه انسانی ارزروم

"شاخص سرمایه انسانی" در سطح استان‌های ترکیه اعلام شد. بر اساس آمار سال ۲۰۲۳، میانگین شاخص سرمایه انسانی ترکیه ۰.۶۹۰ بود، در حالی که امتیاز شاخص سرمایه انسانی استان ارزروم ۰.۶۷۵ اعلام شد.

شاخص سرمایه انسانی چیست؟

شاخص سرمایه انسانی، میزان سرمایه انسانی مورد انتظار را برای کودکی که امروز متولد می‌شود، با در نظر گرفتن شرایط بهداشتی و آموزشی رایج در کشور، تا سن ۱۸ سالگی اندازه‌گیری می‌کند.

این شاخص که روش محاسبه آن توسط بانک جهانی تعیین شده، از سه مؤلفه تشکیل شده است:

زنده ماندن (زیر ۵ سال)، سلامت، آموزش.

مقدار این شاخص بین ۰ تا ۱ متغیر است و هر چه عدد به ۱ نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده‌ی سطح بالاتر کیفیت آموزش و سلامت کودک و در نتیجه بهره‌وری بالاتر فرد در آینده به عنوان نیروی کار است.

این شاخص که برای مقایسه‌ی بین‌المللی توسط بانک جهانی تولید شده، این بار برای اولین بار در سطح استان‌های ترکیه نیز به عنوان یک آمار رسمی منتشر شد تا به تدوین سیاست‌های ملی کمک کند.

کارنامه شاخص سرمایه انسانی بر پایه استان‌ها

در سال ۲۰۲۳، استان‌هایی که بالاترین شاخص سرمایه انسانی را داشتند:

چاناکقلعه با امتیاز ۰.۷۸۱، آنتالیا با امتیاز ۰.۷۶۱، ارزنجان با امتیاز ۰.۷۵۶، اسکی‌شهر با امتیاز ۰.۷۵۵، ریزه با امتیاز ۰.۷۴۹.

استان‌هایی با پایین‌ترین امتیاز:

شرناک با ۰.۵۹۹، پس از آن به ترتیب: آغری، شانلی‌اورفا، گوموشحانه و موش.

استان‌هایی که بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ بیشترین افزایش را داشتند:

چاناقکقلعه (+۰.۰۲۶)، اوشاک (+۰.۰۲۲)، سیرت، آنتالیا و ارزنجان (+۰.۰۱۷).

استان‌هایی که در همین دوره کاهش داشتند:

حاتای (−۰.۰۶۶)، آد‌یامان (−۰.۰۵۹)، قهرمان‌مرعش (−۰.۰۴۸)، مانیسا (−۰.۰۲۴)، مالاتبا (−۰.۰۲۲).

افت امتیاز در ارزروم

امتیاز سرمایه انسانی استان ارزروم در محاسبات استانی به شرح زیر بوده است:

سال ۲۰۲۱: ۰.۶۷۹ (رده ۶۰م)

سال ۲۰۲۲: ۰.۶۹۱ (رده ۵۳م)

سال ۲۰۲۳: ۰.۶۷۵ (رده ۵۵م)

در نتیجه، در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال پیش، ارزروم ۲.۴ درصد کاهش را تجربه کرده است.

جزئیات مؤلفه‌های شاخص در ارزروم:

مؤلفه بقا: ۰.۹۹۰

مؤلفه سلامت: ۰.۹۶۸

مؤلفه آموزش: ۰.۷۰۴

 2025/09/29، ارزروم