اخبار اقتصادی کشورهای اوگاندا، رواندا و بوروندی

گزیدۀ اخبار و تحولات اقتصادی کشورهای اوگاندا، رواندا و بوروندی در هفتۀ چهارم مرداد ماه ۱۴۰۴ مندرج در رسانه‌های این کشورها به شرح زیر ارائه می‌گردد:

جمهوری رواندا

نگرانی کارشناسان از سوء‌استفادۀ احتمالی از درآمدهای نفتی اوگاندا

کارشناسان مالی هشدار داده‌اند که با وجود تلاش‌های دولت، اوگاندا همچنان در افزایش سطح درآمدهای داخلی ناکام مانده و همین موضوع در آستانۀ ورود درآمدهای نفتی (از سال ۲۰۲۷) نگرانی‌ها دربارۀ سوءمدیریت منابع جدید را تشدید کرده است. بر اساس آمار، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی اوگاندا طی سال‌های اخیر تنها حدود ۱۳ درصد باقی مانده، در حالی‌که هدف دولت دستیابی به میانگین ۱۶ تا ۱۸ درصد است. هیلدا توموهه، کارشناس سازمان غیردولتیِ موسوم به «موسسۀ اطلاعات و مذاکرات تجاری جنوب و شرق آفریقا (SEATINI-Uganda)»، در همین رابطه اظهار داشت رشد سالانۀ درآمدهای مالیاتی تنها ۰.۱ تا ۰.۳ درصد بوده که بسیار کمتر از هدفِ ۰.۵ درصدی است. او یکی از دلایل اصلی این روند را معافیت‌های مالیاتی غیرشفاف دانسته که شرکت‌ها بدون عمل به تعهداتشان (مانند ایجاد اشتغال) از آن بهره‌مند می‌شوند.

گزارش‌ها نشان می‌دهد ۲۲ شرکت از ۳۶ شرکتِ مورد ارزیابی نتوانسته‌اند حتی نیمی از الزامات مربوط به اشتغال را برآورده سازند. کارشناسان همچنین به مشکلاتی همچون ضعف شفافیت در نحوۀ مصرف مالیات‌ها، کیفیت پایین خدمات عمومی، تاخیر در انتقال منابع به دولت‌های محلی و سهم بالای اقتصاد غیررسمی اشاره می‌کنند؛ به‌طوری‌که حدود ۵۱ درصد اقتصاد کشور غیررسمی‌بوده و کشاورزی با سهم ۲۴ درصدی از تولید ناخالص داخلی، کمتر از ۲ درصد درآمد مالیاتی ایجاد می‌کند.

با توجه به نزدیک شدن به آغاز استخراج نفت، دولت پیش‌بینی می‌کند سالانه حدود ۲.۵ میلیارد دلار (معادل ۹ تریلیون شیلینگ) درآمد داشته باشد و وعده داده این منابع صرف زیرساخت‌ها شود. با این حال، فعالان مدنی و کارشناسان نسبت به نبود شفافیت در نوع پروژه‌ها و ذی‌نفعان اصلی هشدار داده‌اند.

برخی کارشناسان معتقدند نهادهای اداری محلی ظرفیت کافی برای مدیریت این منابع را ندارند و ممکن است درآمدهای نفتی به جای توسعه پایدار، صرف هزینه‌های غیرمولد شود. بر اساس قانون مدیریت مالی عمومی، ۶ درصد از حق امتیاز نفت به دولت‌های محلی اختصاص می‌یابد اما تجربه نشان داده این نهادها گاهی بودجه اضافی خود را بازمی‌گردانند، که خطر انحراف در استفاده از منابع را افزایش می‌دهد.

جین نالونگا، مدیر اجرایی موسسۀ اطلاعات و مذاکرات تجاری جنوب و شرق آفریقا تاکید کرد که سیاست‌های مالیاتی باید عادلانه و فراگیر باشند تا همه گروه‌های اقتصادی سهم منصفانه‌ای بپردازند. او افزود که اوگاندا فرصت‌هایی چون نفت، مواد معدنی حیاتی و تقاضای جهانی انرژی پاک دارد، اما بدون حاکمیت خوب و مدیریت شفاف، این فرصت‌ها می‌تواند کشور را وارد چرخه بدهی‌های سنگین‌تر کند.

منبع:

https://www.independent.co.ug/experts-oil-revenues-still-at-risk-of-misuse/

شروع بازسازی در پارک ملی «مرچیسون فالز» توسط شرکت توتال‌انرژی

شرکت توتال‌انرژی، عملیات بازسازی بخش‌هایی از پارک ملی مرچیسون فالز («Murchison Falls») را که تحت پروژۀ تیلِنگا، حفاری‌های نفتی در آن جریان دارد، آغاز کرده است. بخشی از فعالیت‌های توسعۀ نفت در این پارک ملی- واقع در منطقۀ اِنوُیا- در نواحی حساس از نظر زیست‌محیطی انجام می‌شود. مدیر بخش تنوع زیستی در توتال‌انرژی روز پنج‌شنبه 14 اوت 2025 اعلام کرد این ابتکار تاکنون به بازسازی موفقیت‌آمیزِ ۲۱۷ هکتار از اراضی که در آن‌ها عملیات اکتشاف و توسعه زیرساخت‌های نفتی صورت گرفته بود، منجر شده است. او خاطرنشان کرد که مناطق بازسازی‌شده شامل سکوی چاه‌های مورد استفاده در مرحلۀ اکتشاف نفت، جاده‌های دسترسی احداث‌شده برای حمل‌ونقل، گودال‌های برداشت مصالح و مسیرهای خط لوله در مرحله توسعۀ زیرساخت‌ها بوده است.

این تلاش‌ها بخشی از تعهدات زیست‌محیطی توتال‌انرژی در چارچوب فرایند ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی است که توسط سازمان ملی مدیریت محیط زیست اوگاندا مورد تایید قرار گرفته است. بازسازی همچنین بخشی از برنامۀ جامع مدیریت تنوع زیستی این شرکت به‌شمار می‌رود که شامل احیای پوشش گیاهی طبیعی برای تشویق بازگشت حیات‌وحش به مناطقی است که فعالیت‌های نفتی در آن‌ها صورت گرفته است. او همچنین در ادامه افزود: «با پایش‌های دوره‌ای، بخش تنوع زیستی توانسته بازرویشِ طبیعیِ گونه‌های علفی و درختی و بازگشت حیات‌وحش را در برخی مناطق، از جمله مسیرهای خط لوله و سکوی چاه‌های متروکه، مشاهده کند».

در چارچوب این طرح، پیش از آغاز عملیات اکتشاف نفت و توسعه زیرساخت‌ها، مطالعات بوم‌شناسی دقیقی در زمینه ترکیب اصلی پوشش گیاهی، گونه‌های درختی و جانوری انجام شده است. این بررسی‌ها همچنین شامل اطلاعات تفصیلی از اکوسیستم و نقشه‌برداری از تمامی مناطق حساس از نظر پوشش گیاهی و حیات‌وحش بوده است. او همچنین تصریح کرد: «هنگامی‌که تاسیساتِ سکوی چاه برچیده و خطوط لوله در زیر زمین کارگذاری می‌شوند، همۀ مصالح خارجی از سایت جمع‌آوری شده و تنها خاک سطحی حاصل از دیواره‌های گیاه‌پوش بازگردانده می‌شود تا امکان رشد طبیعی پوشش گیاهی فراهم شود».

پارک ملی مرچیسون فالز، که بزرگ‌ترین منطقۀ حفاظت‌شدۀ اوگاندا به‌شمار می‌رود، زیستگاه گونه‌های متعدد گیاهی و جانوری است. اگرچه توسعۀ نفتی تنها 0.03 درصد از مساحت پارک را دربر می‌گیرد و پروژۀ میدان نفتی تیلِنگا عملاً به ایجاد هشت سکوی چاه محدود شده، اما این فعالیت‌ها طی سال‌های اخیر نگرانی‌هایی در حوزۀ حفاظت از محیط زیست برانگیخته است. برای کاهش صدا و لرزش ناشی از ماشین‌آلات بزرگ، به‌ویژه دکل‌های حفاری نفتی، شرکت نفتی از طراحی دکل‌های بی‌صدا استفاده کرده تا ارتعاشاتی که می‌تواند موجب آزار و استرس حیات‌وحش شود به حداقل برسد.

منبع:

https://www.independent.co.ug/totalenergies-embarks-on-restoration-in-murchison-falls-national-park/

رکوردشکنی فرودگاه بین‌المللی اِنتبه با ثبت بالاترین میزان تردد ماهانه

فرودگاه بین‌المللی اِنتبۀ اوگاندا در ماه ژوئیه ۲۰۲۵ با ثبت ۲۳۰ هزار و ۵۷۷ مسافر، بالاترین میزان ترافیک ماهانۀ خود را در تاریخ به ثبت رساند. این رقم از رکورد پیشین در دسامبر ۲۰۲۴ با ۲۲۲ هزار و ۳۰۱ مسافر فراتر رفته است. بر اساس گزارش سازمان هواپیمایی کشوری اوگاندا، از مجموع مسافران ثبت‌شده، ۱۱۹ هزار و ۱۲۷ نفر ورودی و ۱۱۱ هزار و ۴۵۰ نفر خروجی بودند که به‌طور میانگین روزانه ۷ هزار و ۴۳۷ مسافر از این فرودگاه استفاده کرده­ اند. رشد ثبت‌شده در ترافیک مسافری به عواملی همچون ورود شرکت‌کنندگان در رقابت‌های قهرمانی ملت‌های آفریقا، افزایش فعالیت‌های تبلیغاتی در حوزۀ گردشگری، برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی و همچنین تقویت خطوط هوایی و ارتباطات پروازی نسبت داده شده است. علاوه بر این، فرودگاه بین‌المللی انتبه در همین ماه در مجموع ۵ هزار و ۸۶۳ تُن بار جابه‌جا کرده که شامل ۳ هزار و ۹۶۱ تُن صادرات و یک هزار و ۹۰۲ تُن واردات می‌شود.

منبع:

https://www.independent.co.ug/entebbe-international-airport-records-highest-ever-monthly-passenger-traffic-in-july/

افزایش دوبارۀ قیمت قهوه در اوگاندا  

وزارت کشاورزی، صنایع دامی و شیلات جمهوری اوگاندا از افزایش قیمت قهوه پس از ماه‌ها کاهش خبر داده است. در بیانیۀ خبری منتشرشده در روز سه­ شنبه 19 اوت 2025، فرانک توموِبازه وزیر کشاورزی به کشاورزان و فعالان بخش قهوه اطمینان داده است که این بخش در مسیر بهبود قرار دارد. در این بیانیه آمده است: «طبق گزارش امروز بازار قهوه از سوی سازمان توسعۀ قهوه، هر کیلوگرم قهوۀ روبوستا بین ۱۳,۰۰۰ تا ۱۴,۰۰۰ شیلینگ اوگاندا و هر کیلوگرم قهوۀ عربیکا بین ۱۳,۵۰۰ تا ۱۴,۰۰۰ شیلینگ به فروش می‌رسد (هر دلار امریکا معادل 3560 شیلینگ اوگاندا)». او افزود که این قیمت‌ها طبق پیش‌بینی‌های ماه ژوئن ۲۰۲۵ بوده است.

وزیر کشاورزی اوگاندا رشد اخیر قیمت‌ها را نتیجۀ مقاومت اوگاندا و اعتماد پایدار خریداران بین‌المللی به کیفیت بالای قهوۀ این کشور دانسته و بر اهمیت حفظ این دستاوردها از طریق رعایت بهترین روش‌ها در تولید، برداشت و فرآوری پس از برداشت تاکید کرد. وی افزود: «کشاورزان و فعالان زنجیرۀ ارزش قهوه تشویق می‌شوند استانداردهای کیفی بالا را حفظ کرده، روش‌های کشاورزی مناسب را به‌کار گرفته، سازمان‌های کشاورزان را تقویت کرده و فرصت‌های ارزش‌افزوده را بررسی نمایند تا آسیب‌پذیری در برابر نوسانات قیمت‌های بین‌المللی کاهش یابد». با تثبیت قیمت قهوه، دولت از تمامی ذی‌نفعان خواسته است تا این روند مثبت را حفظ کرده و شهرت اوگاندا به‌عنوان تولیدکننده قهوه باکیفیت را تضمین کنند.

منبع:

https://www.independent.co.ug/coffee-prices-rebound/

جمهوری رواندا

امضای توافقنامۀ همکاری شرکت‌ رواندایی با شرکت قطری

مراسم امضای دو قرارداد مهم با حضور شرکت‌­های «تامین محصولات پزشکی رواندا (Rwanda Medical Supply - RMS)»، شرکت تولید محصولات داروییِ رواندایی تحت عنوان «لبفار (Labophar Ltd)»، و شرکت چندملیتیِ تولید محصولات دارویی تحت عنوان «فیلِکس (Philex Pharmaceuticals)» در روز یکشنبه ۱۷ اوت 2025 در دوحه برگزار شد. اولین قرارداد، توسعۀ همکاری با ایجاد نمایندگی فنی محلی بین شرکت­های «تامین محصولات پزشکی رواندا» و «فیلِکس» بوده که بر اساس این توافق، شرکت تامین محصولات پزشکی رواندا به‌عنوان نمایندۀ رسمی فیلِکس در رواندا فعالیت نماید. در چارچوب این قرارداد، شرکت تامین محصولات پزشکی رواندا مسئول رعایت کامل مقررات، واردات و توزیع سراسری کالاهای پزشکی حیاتی، از جمله داروهای قلب و عروق، آنکولوژی و سایر ملزومات تخصصی در تمامی ۳۰ بخش کشور خواهد بود.

قرارداد دوم نیز مربوط به سرمایه‌گذاری مشترک و انتقال فناوری بین شرکت­های لبفار و فیلِکس است که هدف آن بومی­سازی تولید داروهای جامد فیلِکس در رواندا می‌باشد. این قرارداد، گامی مهم در افزایش ظرفیت تولید دارویی داخلی رواندا و کاهش وابستگی به واردات محسوب می‌شود. هر دو قرارداد با حضور سفیر رواندا در قطر و سایر مقامات و ذی‌نفعان به امضا رسید. سفارت رواندا در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد: «این قراردادها نشان‌دهندۀ تعهد رواندا به ارتقای نظام خدمات بهداشتی از طریق تقویت زنجیرۀ تامین و تولید داخلی داروهای ضروری بوده و همچنین گواهی بر توسعۀ همکاری‌های دوجانبه میان رواندا و قطر برای ترویج نوآوری، پایداری و رفاه عمومی دو کشور می‌باشد».  

منبع:

https://www.rwandainqatar.gov.rw/actualites/info-details/rwanda-medical-supply-and-labophar-sign-agreements-with-philex-pharmaceuticals

برنامۀ رواندا برای دستیابی به ۱.۵ میلیارد دلار صادرات کشاورزی

دولت رواندا با تاکید بر رویکردِ «کشاورزی به‌عنوان کسب‌وکار» و گسترش تولید در مقیاس بزرگ، درصدد افزایش درآمدهای صادراتی سالانه محصولات کشاورزی است. مارک سیوباهیرو باگابه وزیر کشاورزی و منابع دامی رواندا، این موضوع را روز پنجشنبه 14 اوت 2025 در کیگالی و در نشست تقویت بخش صادرات کشاورزی اعلام کرد. این نشست با حضور مقامات عالی‌رتبۀ دولتی، صادرکنندگان و نمایندگان نهادهای مالی با هدف بررسی چالش‌های اساسی این بخش و تدوین راهبردهای لازم برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های صادرات کشاورزی رواندا برگزار شد.

بر اساس «پنجمین برنامۀ راهبردی تحول کشاورزی رواندا»، این کشور قصد دارد درآمد صادرات محصولات کشاورزی را از ۸۳۹.۲ میلیون دلار در سال مالی 2024-2023 به بیش از ۱.۵ میلیارد دلار (معادل بیش از ۲ تریلیون فرانک رواندا) در سال مالی 2029-2028 افزایش دهد. این هدف به معنای رشد ۷۸.۷ درصدی در طی پنج سال آینده است. برای تحقق این هدف، سرمایه‌گذاری معادل ۱۴۴ میلیارد فرانک رواندا پیش‌بینی شده که ۲.۳ درصد از کل هزینه اجرای پنجمین برنامۀ راهبردی تحول کشاورزی رواندا را شامل می­شود.

با وجود فرصت‌های قابل توجه این بخش برای تحول اقتصادی، توسعۀ روستایی و کاهش فقر، کشاورزی رواندا همچنان با چالش‌های ساختاری و سیستمی متعددی روبه‌روست. از جملۀ این چالش‌ها می‌توان به محدودیت دسترسی به منابع مالی، ضعف زیرساخت‌ها، نوسانات بازار، ریسک‌های ناشی از تغییرات اقلیمی و کاستی‌های موجود در فرآیند ارزش‌افزوده اشاره کرد.

وزیر کشاورزی رواندا تاکید کرد که دولت قصد دارد مشکلات مربوط به لجستیک و زیرساخت‌های صادراتی به‌ویژه برای محصولات باغبانی (میوه و سبزیجات) را برطرف کند. ایجاد زنجیرۀ سرد برای نگهداری و حمل محصولات، افزایش ظرفیت بار هوایی از طریق خرید هواپیماهای باری بزرگ برای شرکت هواپیمایی رواند ایر و توسعۀ زیرساخت‌های جاده‌ای از جمله اقدامات برنامه‌ریزی شده است. یکی از اولویت‌ها، تجهیز فاز دوم پروژۀ بزرگ «گابیرو اَگری‌بیزنس» در استان شرقی رواندا- به­ عنوان طرح کشاورزی در مقیاس بزرگ و مبتنی بر آبیاری- به سامانه‌های زنجیرۀ سرد خواهد بود.

در حوزۀ استانداردها و الزامات بازارهای بین‌المللی نیز مقرر شده است دولت با همکاری نهادهای نظارتی، فرآیندهای بازرسی میدانی، ثبت‌نام تولیدکنندگان و پایش کیفیت را تقویت کند تا از رد محصولات در بازارهای هدف جلوگیری شود.

به گفتۀ باگابه، برای تبدیل کشاورزی به بخش تجاری، رواندا بر ارتقای بهره‌وری از طریق ایجاد «مناطق سبد غذایی» تمرکز کرده است. این مناطق شامل حدود ۴۸۵ هزار هکتار زمین یکپارچه است که امکان بهره ­برداری اقتصادی در آن‌ها وجود دارد. وی افزود: «این یک تحول اساسی برای ماست، چرا که با تغییر در نحوۀ استفاده از نهاده‌ها و ارائه مشاورۀ تخصصی در این مناطق، می‌توانیم بهره‌وری بالاتری را تضمین کنیم».

در همین حال، فعالان بخش خصوصی نیز بر ضرورت پشتیبانی مالی هدفمند برای کشاورزان خُرد و تقویت تولید پایدار تاکید کردند. همچنین اتحادیه صادرکنندگان محصولات باغبانی رواندا خواستار ثبات در حجم، کیفیت و استمرار تولید شده است تا امکان دسترسی پایدار به بازارهای ممتاز جهانی فراهم شود.

طبق اهداف پنجمین برنامۀ راهبردی تحول کشاورزی رواندا، صادرات فلفل چیلی تا سال ۲۰۲۹ هشت برابر افزایش یافته و از ۶ میلیون دلار به ۴۸ میلیون دلار خواهد رسید. وزیر کشاورزی اعلام کرد که این رشد به‌ویژه ناشی از افزایش تقاضا در بازارهای آسیایی، به‌ویژه چین و هند خواهد بود.

در حوزۀ قهوه نیز درآمد صادراتی از ۷۸.۷ میلیون دلار به ۱۱۵.۵ میلیون دلار در سال افزایش خواهد یافت که رشد ۴۶.۸ درصدی را نشان می‌دهد. جایگزینی درختان کهن‌سال با نهال‌های جدید و گسترش سطح زیرکشت از راهبردهای کلیدی در این بخش است. با وجود رشد قابل توجه محصولات خاص همچون قهوۀ کاملا شسته­شده که ۷۶ درصد صادرات قهوه در سال مالی 2024-2023 را تشکیل داده، ارزش‌افزوده همچنان محدود باقی مانده است؛ به‌طوری‌که قهوۀ برشته کمتر از یک درصد از صادرات را شامل شده و تنها ۲۵ درصد از محصول چای از مسیر فروش مستقیم صادر می‌شود. در این راستا، دولت به‌دنبال توسعۀ فرآوری و ارزش‌افزوده به‌ویژه در صنعت قهوه است.

در بخش چای نیز درآمد صادراتی از ۱۰۷.۷ میلیون دلار به ۱۶۴.۴ میلیون دلار تا سال ۲۰۲۹ خواهد رسید که رشدی معادل ۵۲.۶ درصد را نشان می‌دهد. برنامه‌های این بخش شامل گسترش کشت در مناطق مرتفع و استفاده از شیوه‌های سازگار با تغییرات اقلیمی‌برای مقابله با اثرات سیلاب‌ها بر مزارع است.

منبع:

https://ratin.net/site/news_article/17150