نشست بانک توسعه اسلامی در الجزیره
پنجاهمین دوره نشست سالانه بانک توسعه اسلامی( IsDB ) به مدت 4 روز با مشارکت بیش از 2000 نفر در قالب رئیس و مدیران ارشد ستادی بانک و سازمان همکاری اسلامی، هیاتهای رسمی ، مدیران و کارشناسان ارشد دولتی و خصوصی کشورهای عضو و غیر عضو، مدیران موسسات و نهادهای مالی و بانکی منطقه ای و بین المللی و اصحاب رسانه با شعار تنوع‌بخشی اقتصادی، بهبود زندگی در الجزیره پایتخت الجزایر برگزار گردید.
محورهای اصلی پنجاهمین دوره نشست سالانه بانک توسعه اسلامی
اجلاس امسال بر موضوعات کلیدی زیر تمرکز داشت:
- تنوع‌بخشی اقتصادی و توسعه پایدار: بررسی راهکارهایی برای کاهش وابستگی به منابع محدود و تقویت تجارت درون‌منطقه‌ای به‌ویژه از طریق برنامه‌هایی از قبیل ایجاد پل‌های تجاری عرب-آفریقا (AATB) .
- تقویت همکاری‌های منطقه‌ای: تأکید بر نقش استراتژیک کشورهای عضو در پیوند شمال و جنوب آفریقا و هم‌راستا با منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا (AfCFTA).
-حمایت از نوآوری و اهتمام بیشتر به بخش خصوصی و با افزایش بودجه آن و برگزاری مجمع بخش خصوصی گروه بانک توسعه اسلامی‌برای گفتگو و تبادل نظر درخصوص ارتقای همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری، به‌ویژه در حوزه‌های زیرساخت، انرژی، فناوری و کشاورزی .
- مرور برنامه‌های و سیاستهای بانک در قبال اعضا و تبادل نظر درخصوص ارتقای سطوح همکاری
- تدوین برنامه دهساله استراتژیک بانک (استراتژی دوره ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۵ به عنوان مرجع تدوین استراتژی‌های مشارکتی بانک و موسسات وابسته و برای پیشبرد اهداف توسعه ای و ارتقائ جایگاه بانک)
- بررسی راهکارهای توسعه ای و شناسایی مشکلات و موانع
- بحث و بررسی درخصوص همکاری با نهادها و موسسات منطقه ای و بین المللی خارج از چارچوب گروه به منظور هم افزایی بیشتر
- تعریف پروژه‌های جدید و انعقاد قراردادهای تامین مالی برای اجرا و...
در دومین روز نشست، توافقنامه ای با عنوان " چارچوب همکاری بین گروه بانک توسعه اسلامی و الجزایر برای دوره 2027-2025 " با الجزایر امضا شد که هدف آن حمایت از بخشهای مختلف اقتصادی، توسعه زیرساخت‌ها و اجرای پروژه‌های اولویت دار همسو با برنامه‌ها و اهداف بانک عنوان شده است. مفاد این توافقنامه درخصوص توسعه و اجرای پروژه‌های تعریف شده الجزایر از قیبل توسعه راه آهن و برخی پروژه‌های زیرساختی در این کشور میباشد.
همچنین یک توافقنامه همکاری بین شرکت بیمه و ضمانت صادرات الجزایر و شرکت اسلامی‌بیمه سرمایه‌گذاری و اعتبار صادراتی عضو گروه بانک‌ها امضا شد که به شرکت دوم امکان ارائه خدمات بیمه اتکایی به طرف مقابل می‌دهد.
در ادامه جلسات ، در روز سوم اجلاس، سمیناری در مورد نقش و کارکرد چک‌های دولتی به عنوان اهرم استراتژیک برای تامین مالی گروه با محور مشارکت بخش خصوصی و نیز جلسه ای در مورد روش اعمال شریعت اسلامی و ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تجارت حلال با مشارکت شرکت‌های کوچک و متوسط و استارت آپ های گروه بانک توسعه اسلامی‌برگزار شد
در مجموع، علاوه بر جلسات افتتاحیه و اختتامیه، بالغ بر 40 نشست در سطوح روسای هیاتها، مدیران و کارشناسان و مدیران بخشهای خصوصی و نیمه دولتی در قالب دیدارهای دوجانبه رسمی و عمومی، پنل و میزگرد و گفتگوهای حاشیه ای نیز برگزار گردید که طی آن درخصوص راهکارهای تقویت همکاری بین گروه بانک با کشورهای عضو و نحوه همکاری با بخش خصوصی و بازتعریف سیاستها و اولویتهای بانک و ترسیم افق آینده، تنوع‌بخشی به اقتصاد، افزایش تاب‌آوری اقتصادی و حمایت از نوآوری و همکاری با سایر مراکز و موسسات پولی و مالی و ...بحث و تبادل نظر شد.
در این اجلاس، چندین توافقنامه تامین مالی و یادداشت تفاهم با کشورهای عضو و موسسات بین‌المللی امضا شد که مجموع ارزش آن‌ها بیش از یک میلیارد دلار اعلام شده است. طبق اخبار و گزارشات، در این اجلاس 70 توافقنامه با 26 کشور به امضا رسید. این قراردادها غالبا در راستای اولویتها و سیاستهای بانک در زمینه‌های توسعه پایدار، مقابله با اثرات منفی تغییرات اقلیمی و محیط زیستی، توسعه زیرساخت‌ها ، توجه به فناوریهای نوین، ارتقاء سطح زندگی اعضا و بهبود بهداشتی و معیشت و امور غذایی بویژه در کشورهای فقیر عضو گروه ، اهتمام به حوزه کارآفرینی و تجارت حلال و فعال کردن بخش تجارت و...متمرکز منعقد گردید.
بانک توسعه اسلامی (IsDB): از تأسیس تا امروز
- تاریخچه تأسیس
بانک توسعه اسلامی (Islamic Development Bank - IsDB) در سال ۱۹۷۳ توسط سازمان همکاری اسلامی (OIC) تأسیس شد و فعالیت رسمی خود را از ۲۰ اکتبر ۱۹۷۵ آغاز کرد. مقر اصلی آن در جده، عربستان سعودی قرار دارد. ایده تأسیس این بانک در پی نشست وزیران دارایی کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در جده شکل گرفت، با هدف تأسیس نهادی مالی که بر مبنای اصول شریعت اسلامی فعالیت کند و به توسعه کشورهای مسلمان یاری رساند.
- اهداف اصلی
اهداف کلان IsDB عبارت‌اند از:
- تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای در کشورهای عضو
- ارتقاء همکاری و همبستگی اقتصادی میان کشورهای اسلامی
- ترویج شیوه‌های مالی مطابق با شریعت اسلامی
- کاهش فقر، افزایش اشتغال، توسعه آموزش، سلامت، زیرساخت و کشاورزی
- ساختار سازمانی
- شورای حکام: متشکل از نمایندگان عالی‌رتبه (معمولاً وزیر دارایی یا اقتصاد) از کشورهای عضو؛ بالاترین نهاد تصمیم‌گیری.
- شورای اجرایی: مسئول سیاست‌گذاری و تصویب پروژه‌ها.
- رئیس بانک: توسط شورای حکام منصوب می‌شود؛ رئیس کنونی (تا ۲۰۲۵) دکتر محمد بن سلیمان الجاسر است.
- اعضای بانک
- بانک توسعه اسلامی در ابتدا با ۲۲ کشور عضو آغاز به کار کرد و اکنون دارای ۵۷ کشور عضو است که همگی عضو سازمان همکاری اسلامی هستند.
- مهم‌ترین اعضا: عربستان سعودی (بزرگ‌ترین سهام‌دار)، ایران، اندونزی، ترکیه، مصر، پاکستان، نیجریه، مالزی و بنگلادش.
- منابع مالی و اصول عملکرد
- تأمین منابع مالی بانک از طریق سهم‌الشرکه اعضا، صدور صکوک اسلامی (Islamic bonds)، و درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری‌های مطابق با شریعت اسلامی انجام می‌شود.
- بانک از ابزارهایی چون مشارکه، مضاربه، اجاره، مرابحه و استصناع استفاده می‌کند و از بهره (interest) پرهیز می‌نماید.
- حوزه‌های فعالیت
- توسعه زیرساخت‌ها (حمل و نقل، انرژی، آب، مسکن)
- آموزش و پژوهش (بورسیه تحصیلی، حمایت از دانشگاه‌های اسلامی)
- سلامت و خدمات اجتماعی
- توسعه بخش خصوصی و SMEها
- پاسخ به بحران‌ها و کمک‌های انسانی
- صندوق‌های ویژه مانند صندوق همبستگی اسلامی‌برای توسعه (ISFD) با تمرکز بر فقرزدایی
- نهادهای وابسته
IsDB دارای نهادها و مؤسسات وابسته‌ای است از جمله:
- مؤسسه اسلامی‌پژوهش و آموزش (IRTI)
- مؤسسه بیمه سرمایه‌گذاری و صادرات اسلامی (ICIEC)
- مؤسسه اسلامی تأمین مالی تجارت (ITFC)
- صندوق همبستگی اسلامی‌برای توسعه (ISFD)
- تحولات کلیدی
- در دهه ۱۹۸۰ تمرکز بیشتر بر پروژه‌های زیرساختی و فقرزدایی در آفریقا بود.
- در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، تمرکز بر توسعه انسانی، فناوری و توسعه پایدار افزایش یافت.
- در دهه ۲۰۱۰ به بعد، رویکرد بانک به سوی اقتصاد دانش‌بنیان، نوآوری، سرمایه‌گذاری در انرژی تجدیدپذیر و توسعه پایدار تغییر کرد.
- در سال ۲۰۱۸، استراتژی پنج‌ساله بانک با عنوان “Transform” معرفی شد که بر پنج زمینه تمرکز داشت: مشارکت، شراکت با بخش خصوصی، نوآوری، شفافیت و تمرکز بر نتایج.
بانک توسعه اسلامی (IsDB) یکی از نهادهای کلیدی در نظام مالی اسلامی است که با هدف ارتقاء توسعه پایدار در کشورهای مسلمان و ارائه خدمات مالی مبتنی بر شریعت اسلامی تأسیس شد. بانک با وجود موفقیت در تقویت زیرساخت‌های مالی اسلامی و تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای، همچنان با چالش‌هایی نظیر محدودیت‌های ساختاری، نابرابری میان اعضا و لزوم به‌روزرسانی سازوکارهای نوآورانه روبه‌رو است.این بانک به عنوان یک نهاد مالی بین‌المللی با ماهیتی اسلامی، نقش مهمی در توسعه کشورهای مسلمان، تشویق و تقویت فاینانس و ارتقاء همکاری جنوب–جنوب ایفا کرده است. موفقیت آن در گرو تطبیق با شرایط و چالش‌های توسعه جهانی، گسترش سرمایه‌گذاری مؤثر و هم‌سویی با اصول اسلامی در دنیای مدرن خواهد بود.