الزامات ازبکستان برای دستیابی به اهداف اقتصاد سبز

طبق گزارش وزارت انرژی ازبکستان، در حال حاضر سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد تولید انرژی کشور 10 درصد اعلام و هدف دولت این کشور این است که این عدد را تا سال 2030 به 54 درصد برساند.

پیش بینی می‌شود که مصرف برق در ازبکستان تا سال 2035 به 121 میلیارد کیلووات ساعت برسد و روش های سنتی تولید انرژی نمی‌تواند پاسخگوی این تقاضا باشد. کشور چاره ای جز سبز شدن ندارد. با این حال، این تغییر به متخصصان واجد شرایط برای اطمینان از اجرای موفقیت آمیز پروژه‌های راه اندازی شده با سازمان‌های بین المللی و غول های انرژی تجدید پذیر نیاز دارد.

آمار جهانی اشتغال در بخش انرژی

بر اساس گزارش موجود، آمار جهانی اشتغال در بخش انرژی‌های پاک در سال 2022 به 35 میلیون نفر رسیده که نسبت به سطوح قبل از پاندمی‌کرونا (سال 2019) 4.7 میلیون نفر افزایش یافته است. در دوره زمانی مذکور، مشاغل انرژی پاک محرک اصلی رشد مشاغل انرژی در تقریبا تمام نقاط جهان بودند. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند تا سال 2030 حدود 8 میلیون شغل بیشتر در زمینه انرژی پاک در بازار وجود داشته باشد.

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، تعداد مشاغل انرژی‌های تجدیدپذیر که بخشی از صنعت انرژی‌های پاک است، در سال 2023 به 16.2 میلیون نفر رسید که نسبت به میزان 13.7 میلیون شغل در سال 2022  حدود 18 درصد رشد داشته است.

اشتغال در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر در حال رشد است، اما نیروی کار ماهر با افزایش تقاضای کشور همگام نیست.

تا کنون، ازبکستان ممکن است تأثیر این کمبود را احساس نکرده باشد، زیرا سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در کل تولید تنها حدود 10 درصد در سال 2023 بوده است. اما سوال اصلی این است که چگونه ازبکستان می‌تواند کمبود نیروی کار ماهر در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر را برطرف کند؟ ملزومات دولت ازبکستان در مسیر رفتن به سوی تولید انرژی‌های تجدیدپذیر عبارتند از:

ارائه برنامه‌ها و رشته‌های تخصصی این حوزه در دانشگاهها و مراکز آموزشی

به عنوان یک اقدام بنیادین، دانشگاه‌های بیشتری باید برنامه‌ها و رشته‌های تحصیلی متمرکز بر مهندسی انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری‌های خورشیدی و بادی و علوم مربوط به ذخیره انرژی را ارائه دهند. در حال حاضر، دانشگاه فنی دولتی تاشکند، دانشگاه بین‌المللی کیمیو در تاشکند و شعبه تاشکند از دانشگاه تحقیقات ملی روسیه "MEI  "در حال حرکت در این مسیر هستند، اما ظرفیت آنها محدود است. با افزایش تعداد پروژه‌های آموزشی و پژوهشی مرتبط با منابع انرژی تجدیدپذیر (RES)، چه بصورت مستقل و یا مشترک با دانشگاههای خارجی می‌تواند شکوفایی استعدادها در این بخش را بدنبال داشته باشد.

علاوه بر این، فناوری‌های مدرن RES نیاز به مهارت‌های دیجیتالی دارند. بنابراین، برنامه‌های آکادمیک بیشتری باید برای مهندسان کامپیوتر، برنامه نویسان و سایر متخصصان مرتبط در دسترس باشد.

 

توسعه مراکز آموزش فنی و حرفه ای و صدور گواهینامه

وزارت اشتغال ازبکستان با همکاری شرکت‌های انرژی و مراکز آموزشی عمومی‌کشور، باید دوره‌های مهارت افزایی و برنامه‌های کوتاه‌مدتی را برای کارکنان، مهندسان و تکنسین‌های این حوزه در زمینه‌هایی مثل نصب پانل‌های خورشیدی، تعمیر و نگهداری توربین‌های بادی و یکپارچه‌سازی شبکه برنامه ریزی کنند..

علاوه بر این، شرکت‌های انرژی می‌توانند دوره‌های کارآموزی را برای دانشجویان با پیشینه‌های علمی مرتبط ارائه دهند یا در همکاری با شرکتهای پیشرو در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، متخصصان جوان خود را برای برگزاری دوره‌های یک ماهه به مراکز آموزشی بفرستند.

 

راه اندازی مشارکت های آموزشی بین المللی

دانشگاه‌های ازبکستان باید با مؤسسات آموزش عالی در کشورهایی مانند سوئد، آلمان، چین و کره جنوبی که دارای سوابق قوی در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر هستند، مشارکت کنند.

این همکاری‌ها می‌تواند شامل توافق‌نامه‌های دوجانبه، برنامه‌های بورسیه تحصیلی مشترک  و... باشد. به عنوان مثال، دانشجویان مهندسی از ازبکستان می‌توانند یک ترم را در یک موسسه تحقیقاتی خورشیدی در آلمان بگذرانند یا در آموزش انرژی بادی در کره جنوبی شرکت کنند. پس از بازگشت، آنها به بومی سازی استانداردهای بین المللی و ارتقای سطح شایستگی کلی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ازبکستان کمک خواهند کرد. آنها حتی ممکن است راه را برای ابتکارات تحقیقاتی مشترک، همکاری صنعت و دانشگاه و سرمایه گذاری خارجی در توسعه نیروی کار هموار کنند.

تشویق آموزش STEM در دبیرستان‌ها

ترویج آموزش علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی (STEM ) در مراحل اولیه بسیار مهم است. مدارس ممکن است کمک های مالی ارائه داده، مسابقات را سازماندهی نموده یا برنامه‌های مربیگری ترتیب دهند تا دانش آموزان را تشویق کنند تا در زمینه‌های مرتبط با انرژی‌های نو به دنبال مشاغل باشند.

در سال 2021، بانک توسعه آسیایی (ADB ) و وزارت آموزش عمومی ازبکستان (در حال حاضر وزارت آموزش پیش دبستانی و مدرسه) یک تفاهم نامه 100 میلیون دلاری برای توسعه آموزش STEM در مدارس سراسر ازبکستان، به ویژه در کلاس های 7 تا 11 امضا کردند. بنا بر اعلام این وزارتخانه، این بودجه "به منظور بهبود استانداردهای موجود مربوط به برنامه‌های درسی و کتاب های درسی در موضوعات STEM و تسهیل آموزش و بازآموزی کارکنان آموزشی اختصاص خواهد یافت." همچنین، در چارچوب زمانی اجرای پروژه که تا سال 2030 ادامه دارد، این وزارتخانه «تجهیزات لازم برای مدارس، بازسازی ساختمان‌های مدارس و توسعه فناوری‌های آموزشی» را خریداری خواهد کرد. چنین همکاری‌هایی بسیار مؤثر است. این وزارتخانه، با مشارکت نهاد متولی مدارس، می‌تواند بورسیه‌هایی را از این بودجه به دانش‌آموزان برای عملکرد برجسته در موضوعات STEM اختصاص دهد.

 

ارتقاء مهارت کارکنان فعلی فعال در بخش انرژی

مهندسان و تکنسین‌های بخش سوخت‌های فسیلی می‌توانند برای کار در انرژی‌های تجدیدپذیر بازآموزی شوند. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، "نیمی از کارگران در بخش‌های سوخت فسیلی که در این دهه با خطر بیکاری مواجه هستند، مهارت‌های مورد نیاز بخش‌های انرژی پاک در حال رشد را دارند. بسیاری از این کارگران می‌توانند با حدود چهار هفته آموزش اختصاصی اضافی به حوزه جدید منتقل شوند."

ازبکستان با ایجاد پیشینه فنی کارگران سوخت فسیلی، می‌تواند به سرعت نیروی کار آماده انتقال را بسیج کند. چندین هزار نفر در بخش نفت و گاز کشور مشغول به کار هستند. با این حال، از آنجایی که ازبکستان در صدد کاهش تولید گاز بوده و  تعداد کارگران این بخش ممکن است طی پنج سال آینده کاهش یابد، به جای اخراج آنها، شرکت ها باید این متخصصان را برای ایفای نقش در منابع انرژی تجدیدپذیر بازآموزی کنند.

 

ترویج کمپین‌های آگاهی شغلی

دولت، با همکاری موسسات آموزشی و بخش خصوصی، باید کمپین‌های آگاهی دهی سراسری را با داستان‌های موفقیت آمیز زندگی واقعی مهندسان جوان، تکنسین‌های خورشیدی، اپراتورهای مزارع بادی و کارآفرینان انرژی راه اندازی کند. این کمپین‌ها می‌توانند در قالب رسانه‌های اجتماعی، نمایشگاه ، برنامه‌های تلویزیونی و یا حتی کارگاه‌های آموزشی در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها باشند. بسیاری از جوانان هنوز مشاغل مرتبط با انرژی را عمدتا با میادین سنتی مانند نفت، گاز و برق مرتبط می دانند. اگر ازبکستان بخواهد به اهداف انرژی‌های تجدیدپذیر خود دست یابد، این تصور باید تغییر کند. دانش آموزان باید ارزش اجتماعی کمک به کاهش تغییرات آب و هوایی، تضمین امنیت انرژی و کمک به توسعه ملی را درک کنند.

 

آماده سازی جوانان برای همکاری با شرکای مختلف بین المللی

ازبکستان باید جوانان خود را برای همکاری با شرکت ها و مؤسسات از کشورهای مختلف - نه فقط یک شریک - آماده کند. بیشتر پروژه‌های فعلی شامل شرکت هایی از چین، عربستان سعودی و امارات است. با این حال، اتحادیه اروپا نیز در حال تبدیل شدن به یک بازیگر اصلی است. اتحادیه اروپا از طریق طرح SECCA و بسته سرمایه گذاری 12 میلیارد یورویی که به تازگی اعلام شده است، از توسعه انرژی پاک، آموزش و آموزش نیروی کار فراگیر در آسیای مرکزی حمایت می‌کند.

به منظور بهره مندی از این همکاری رو به رشد، دانش آموزان در ازبکستان باید با استانداردهای فنی اروپایی، پروتکل های ایمنی و شیوه‌های مدیریت پروژه آشنا شوند. این مسئله به جوانان کمک می‌کند تا شایستگی‌های بین فرهنگی و سازگاری لازم برای کار مؤثر در تیم های چند ملیتی را توسعه دهند و اتکا به الگوی یک کشور را کاهش دهند.

 

حمایت از استارت آپ های سبز

دولت باید تعداد مراکز و تشکلهای دارای ابتکارت در زمینه فناوری سبز و پاک را برای حمایت از منابع انرژی تجدیدپذیر افزایش دهد. چنین مراکزی تجهیزات فنی، پشتیبانی از توسعه کسب و کار و ارتباطات با سرمایه گذاران و مربیان را برای کارآفرینان در مراحل اولیه فراهم می‌کند. مناطق اولویت دار ممکن است شامل راه حل های خورشیدی خارج از شبکه برای مناطق روستایی، فناوری‌های ساختمانی با انرژی کارآمد، سیستم های ذخیره باتری و ابزارهای دیجیتال برای مدیریت انرژی باشد.

به عنوان مثال، مرکز نوآوری U-Enter در قالب پروژه "صنعتی سازی سبز در ازبکستان" و در همکاری با موسسه GIZ آلمان، برنامه حمایت از استارتاپ سبز را در سال 2024 راه اندازی کرد. در قالب برنامه فوق، کمک هزینه تا سقف 30000 یورو  و سایر تسهیلات برای حمایت مالی و پشتیبانی از پروژه‌های استارت آپی حوزه انرژیهای تجدیدپذیر در نظر گرفته شده است.

 

از بین بردن شکاف جنسیتی در نیروی کار انرژی‌های تجدیدپذیر

در بخش انرژی ازبکستان، به ویژه در نقش های فنی و مدیریتی، زنان به طور قابل توجهی کمتر حضور دارند. برای آزاد کردن پتانسیل کامل نیروی کار، دولت می‌تواند با اتخاذ راهبردهایی زمینه حضور زنان را در ابتکارات آموزش انرژی، آموزش و اشتغال فراهم کند. این می‌تواند شامل تعیین اهداف برای مشارکت زنان در برنامه‌ها و ابتکارات این حوزه، ارائه بورسیه‌های تحصیلی به طور خاص برای زنان در STEM و تشویق شرکت ها به اتخاذ شیوه‌های استخدام فراگیر باشد.

علاوه بر این، سیاست‌های محل کار در بخش انرژی باید از تعادل بین کار و زندگی، مرخصی والدین و محیط‌های کاری ایمن برای جذب و حفظ زنان در نقش‌های فنی و میدانی حمایت کند. برخی از شرکت ها در حال حاضر اقداماتی را برای مقابله با این چالش ها انجام می دهند و الگویی را برای سایرین ایجاد می‌کنند. برای مثال، در اوایل ماه مارس سال جاری، ACWA Power عربستان، اصلی ترین بازیگر در حوزه تولید انرژی‌های نو در ازبکستان،  برای دومین سال متوالی مجمع قدرت زنان را برگزار کرد. این رویداد بستری را برای بحث در مورد افزایش مشارکت زنان در زمینه‌های سنتی تحت سلطه مردان، مانند انرژی‌های تجدیدپذیر فراهم کرد. در این نشست، اولگا پاک، مدیر منابع انسانی شرکت خاطرنشان کرد: "زنان 14 درصد از نیروی کار ما را تشکیل می دهند که 20 درصد آنها پست های رهبری را در اختیار دارند. ما متعهد هستیم که این ارقام را با حمایت از زنان از طریق آموزش و فرصت های شغلی افزایش دهیم.  چنین انجمن‌ها و ابتکارات، مشارکت بیشتر زنان را در پروژه‌های RES افزایش می‌دهد.

 

نتیجه گیری:

ازبکستان اکنون در مسیر خود به سوی آینده انرژی پایدار است. این کشور می‌تواند با سرمایه‌گذاری در آموزش تخصصی، آموزش حرفه‌ای، مشارکت‌های بین‌المللی و سیاست‌های شامل جنسیت، نیروی کار ماهر برای دستیابی به اهداف انرژی‌های تجدیدپذیر خود ایجاد کند. تجهیز نسل بعدی به مهارت هایی برای تقویت فردای سبزتر هم یک ضرورت و هم نویدی برای آینده ای بهتر است. دولت باید این اقدامات را در اولویت بودجه سال 2026 خود قرار دهد.

 

 منبع: خبرگزاری روز ازبکستان

Kun.uz