تأثیر افزایش حداقل دستمزد بر نرخ بیکاری در فرانسه

فرانسه دارای سابقه طولانی در اجرای سیاست‌های حداقل دستمزد، موسوم به حداقل دستمزد بین حرفه‌ای رشد (SMIC) است. این دستمزد به طور دوره‌ای برای جبران تورم و تغییرات در هزینه‌های زندگی تعدیل می‌شود. با این حال، رابطه بین افزایش حداقل دستمزد و بیکاری، همچنان موضوعی مورد مناقشه در ادبیات اقتصادی است. این گزارش به بررسی تأثیر افزایش‌های SMIC بر نرخ بیکاری در فرانسه، ارزیابی اثرات آن بر بخش‌های مختلف اقتصادی و مقایسه وضعیت فرانسه با کشورهای همسایه می‌پردازد. داده‌های ارائه شده مبتنی بر مطالعات و گزارش‌های رسمی تا مارس ۲۰۲۵ است.

وضعیت فعلی حداقل دستمزد و بیکاری در فرانسه

• روند حداقل دستمزد در فرانسه

در سال ۲۰۲۳، نسبت کارگران بخش خصوصی که حداقل دستمزد دریافت می‌کردند به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۰۵ رسید و از ۱۷٪ فراتر رفت. این افزایش قابل توجه عمدتاً به دلیل تورم بالای سال‌های ۲۰۲۱، ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ بود که منجر به افزایش خودکار SMIC شد. طبق قانون فرانسه، SMIC به طور خودکار بر اساس تورم افزایش می‌یابد، اما سایر دستمزدها به سرعت تطبیق پیدا نمی‌کنند زیرا مذاکرات در سطح شاخه‌ها و شرکت‌ها زمان‌بر است.

در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۴، افزایش SMIC تنها ۱.۱٪ نسبت به سال قبل بوده، در حالی که متوسط حقوق در بخش تجاری ۲.۸٪ و حقوق پایه ماهانه ۲.۹٪ افزایش یافته است. این نشان می‌دهد که سلسله مراتب دستمزدها در حال بازسازی تدریجی است.

• وضعیت بیکاری در فرانسه

نرخ بیکاری در فرانسه در پایان سال ۲۰۲۳ به ۷.۵٪ از جمعیت فعال رسید، که نشان‌دهنده افزایش ۰.۳ درصدی نسبت به سال قبل است. این در حالی است که متوسط نرخ بیکاری در اتحادیه اروپا در دسامبر ۲۰۲۳ به ۵.۹٪ رسید و در طول یک سال ۰.۲ درصد کاهش یافت. با وجود رشد اقتصادی ۰.۹٪ در سال ۲۰۲۳، که بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا (۰.۵٪) بود، فرانسه همچنان با نرخ بیکاری بالاتری مواجه است.

دولت فرانسه هدف کاهش نرخ بیکاری به ۵٪ تا سال ۲۰۲۷ را تعیین کرده است، اما با توجه به روند فعلی، دستیابی به این هدف چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد و ممکن است به اصلاحات بیشتری در سیستم بیمه بیکاری نیاز باشد.

 تأثیر افزایش SMIC بر بازار کار و اشتغال

• رابطه بین حداقل دستمزد و بیکاری

گروه کارشناسان SMIC در گزارش خود به دولت فرانسه اعلام کرده‌اند که افزایش SMIC فراتر از مکانیسم‌های افزایش خودکار "ممکن است برای اشتغال افراد آسیب‌پذیر، به ویژه افراد با مهارت کمتر، مضر باشد" .این تحلیل بر اساس وضعیت ساختاری اقتصاد فرانسه است که همچنان با بیکاری بالا و تراز تجاری منفی از سال ۲۰۰۶ به دلیل رقابت‌پذیری ضعیف مشخص می‌شود.

شرکت‌های خدماتی که نیروی کار کم‌مهارت استخدام می‌کنند، اغلب نمی‌توانند افزایش SMIC را به طور کامل به قیمت‌های خود منتقل کنند. این می‌تواند به افزایش هزینه‌های کارفرما و کاهش سودآوری منجر شود، که در نهایت ممکن است استخدام را کاهش دهد.

• توصیه‌های سیاستی درباره افزایش SMIC

دولت فرانسه در نوامبر ۲۰۲۴ افزایش پیش‌بینی شده ۲٪ در SMIC را اعمال کرد، که کمی‌بیشتر از تخمین ۱.۹۵٪ بود. با توجه به این افزایش زودهنگام، احتمالاً افزایش دیگری در اول ژانویه ۲۰۲۵ اتفاق نخواهد افتاد.

گروه کارشناسان SMIC توصیه کرده‌اند که از هرگونه افزایش اضافی در SMIC در اول ژانویه ۲۰۲۵ خودداری شود، با این استدلال که چنین افزایشی فشار بر مقیاس دستمزدها را تشدید می‌کند، در زمانی که این مقیاس تازه شروع به باز شدن کرده است. در اول ژانویه ۲۰۲۳، ۳.۱ میلیون کارگر در بخش خصوصی غیرکشاورزی (۱۷.۳٪ از کارگران) با حقوق SMIC پرداخت می‌شدند، که نشان‌دهنده تأثیر گسترده تغییرات SMIC بر بازار کار است.

 تأثیر افزایش SMIC بر بخش‌های مختلف اقتصادی

• تأثیر متفاوت بر صنایع مختلف

نسبت بالای کارگران با حداقل دستمزد در فرانسه (بیش از ۱۷٪) منعکس‌کننده ساختار اقتصاد و جایگاه بخش خدمات است که نیروی کار کم‌مهارت استخدام می‌کند. این بخش‌ها، مانند خرده‌فروشی، هتلداری و رستوران‌داری، بیشتر تحت تأثیر افزایش SMIC قرار می‌گیرند.

افزایش SMIC همچنین می‌تواند منجر به فشار بر ترکیب حقوق و مزایای اجتماعی-مالیاتی شود، که ممکن است برای شرکت‌ها انگیزه کمتری برای استخدام ایجاد کند. این تأثیر به ویژه در مورد شرکت‌های کوچک و متوسط که حاشیه سود کمتری دارند، می‌تواند قابل توجه باشد.

• ارتباط با فقر و اشتغال

برخی متخصصان استدلال می‌کنند که افزایش قابل توجه SMIC، و در نتیجه افزایش هزینه‌های تحمیل شده بر شرکت‌ها، در نهایت می‌تواند تأثیر معکوسی بر فقر داشته باشد، زیرا فقر در درجه اول مسئله دسترسی به اشتغال یا کار پاره‌وقت اجباری است. اشتغال ناکافی یا مشاغل با دستمزد پایین می‌تواند به چرخه فقر دامن بزند که افزایش SMIC به تنهایی ممکن است نتواند آن را حل کند.

مقایسه سیستم فرانسه با کشورهای همسایه

• مقایسه سیستم بیمه بیکاری

فرانسه سیستم بیمه بیکاری دارد که ۵۷٪ از حقوق روزانه مرجع را تأمین می‌کند، که نسبت به بسیاری از کشورهای اروپایی پایین‌تر است. به عنوان مقایسه، دانمارک سخاوتمندترین کشور با پوشش ۹۰٪ از حقوق مرجع است، و پس از آن لوکزامبورگ (۸۰٪)، سوئیس (۷۰٪ یا ۸۰٪)، هلند (۷۵٪) و ایتالیا (۷۵٪ با کاهش تدریجی از ماه ششم) قرار دارند.

از نظر مدت زمان پرداخت، فرانسه یکی از سخاوتمندترین کشورهاست با حداکثر دوره پرداخت ۱۸ ماه. این مدت بسیار بیشتر از بریتانیا است و از آلمان نیز بیشتر است. برخی مقامات دولتی فرانسه معتقدند همین سخاوتمندی ممکن است به تداوم نرخ بیکاری ۷٪ به عنوان پایین‌ترین سطح در فرانسه کمک کند.

• مقایسه نرخ بیکاری

علیرغم رشد اقتصادی بالاتر فرانسه نسبت به آلمان در پنج سال از شش سال اخیر، نرخ بیکاری فرانسه بیش از دو برابر آلمان است. این تناقض می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله هزینه بالاتر نیروی کار، رقابت‌پذیری کمتر اقتصاد فرانسه در سطح بین‌المللی، و تمایل کمتر شرکت‌ها به استخدام نسبت به سایر کشورها.

در سوئد، فنلاند، بریتانیا و ایرلند، سیستم بیمه بیکاری متفاوت است و مقدار آن بر اساس حقوق مرجع تعیین نمی‌شود. در سوئد و فنلاند، یک بیمه پایه به ترتیب ۱۰۰۹ یورو و ۱۱۱۰ یورو در ماه وجود دارد، در حالی که در بریتانیا مبلغی ثابت پرداخت می‌شود.

 جمع بندی:

افزایش SMIC در فرانسه تأثیرات پیچیده‌ای بر بازار کار و اقتصاد دارد. در حالی که حمایت از درآمد کارگران کم‌درآمد یک هدف مهم اجتماعی است، شواهد نشان می‌دهد که افزایش بیش از حد و سریع SMIC می‌تواند به افزایش بیکاری، به ویژه برای افراد آسیب‌پذیر و کم‌مهارت منجر شود.

نرخ بیکاری بالاتر فرانسه نسبت به میانگین اتحادیه اروپا، علیرغم رشد اقتصادی قابل توجه، نشان‌دهنده چالش‌های ساختاری در بازار کار این کشور است. سیستم بیمه بیکاری سخاوتمندانه از نظر مدت پرداخت، در کنار حداقل دستمزد نسبتاً بالا، ممکن است انگیزه‌های اشتغال را تضعیف کند.

برای دستیابی به هدف نرخ بیکاری ۵٪ تا سال ۲۰۲۷، سیاست‌گذاران فرانسوی باید تعادل دقیقی بین حمایت از کارگران و تشویق اشتغال ایجاد کنند. این ممکن است مستلزم اصلاحاتی در سیستم بیمه بیکاری، بهبود مهارت‌های نیروی کار و افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد فرانسه باشد.

 منابع:

1. https://unedic.org/l-assurance-chomage-et-vous/demandeur-d-emploi-ou-salarie/mon-indemnisation/quel-sera-le-montant-de-mon-allocation-chomage
2. https://www.rexecode.fr/l-institut/rencontres-et-debats/rexecode-dans-les-medias/augmenter-le-smic-pour-lutter-contre-la-pauvrete-inefficace-sinon-contre-productif
3. https://www.rhmatin.com/paie/remuneration/smic-une-revalorisation-supplementaire-peu-probable-au-1er-janvier-2025.html
4. https://www.bfmtv.com/economie/chomage-la-france-a-t-elle-le-systeme-le-plus-genereux-d-europe-comme-l-affirme-bruno-le-maire_AN-202403190055.html
5. https://fr.statista.com/infographie/31817/comparaison-du-montant-assurance-chomage-dans-les-pays-europeens/