سیستم بهداشت فرانسه

مدیرکل بیمارستان‌های عمومی‌پاریس (AP-HP)، در گزارش منتشره 26 می 2025، هشدار جدی درباره بحران سیستم بهداشت فرانسه ارائه کرده است. کسری بودجه 15 میلیارد یورویی، کمبود شدید پرسنل درمانی و افزایش 25 میلیون بیمار مزمن، این سیستم را با چالش های زیادی مواجه کرده است.

مقدمه

سیستم بهداشت فرانسه امروز با پارادوکس روبه‌روست. در حالی که این کشور سومین کشور دنیا از نظر سهم هزینه‌های بهداشت از تولید ناخالص داخلی محسوب می‌شود و سطح پوشش بیمه‌ای آن بسیار گسترده است، اما رضایت شهروندان از عملکرد این سیستم هرگز به این اندازه پایین نبوده است.

کسری مالی بخش بهداشت که به 15 میلیارد یورو در سال 2025 خواهد رسید، رکورد تازه‌ای محسوب می‌شود. این رقم بدون در نظر گیری دوران کووید، بی‌سابقه است و نشان‌دهنده عمق بحران ساختاری است که فراتر از تنگناهای موقتی عمل می‌کند.

چالش اصلی در آینده، تشدید این معادله پیچیده خواهد بود. جمعیت فرانسه به سرعت در حال پیری است؛ سهم افراد بالای 60 سال که در سال 1900 تنها 19 درصد بود، امروز به 27 درصد رسیده و تا سال 2040 به 32 درصد خواهد رسید. این روند به همراه افزایش شیوع بیماری‌های مزمن، دیواری از نیازهای بهداشتی را در مقابل سیستم قرار می‌دهد.

شیوع فزاینده بیماری‌هایی چون سرطان، دیابت، بیماری‌های قلبی‌عروقی و اختلالات روانی، مستقل از عامل سنی، فشار بیشتری بر سیستم وارد می‌کند. این روند با تغییرات سبک زندگی، تغذیه نامناسب، مصرف تنباکو و الکل و قرارگیری در معرض عوامل زیست‌محیطی مضر تشدید می‌شود. نتیجه این که بیماری‌های مزمن که اکنون 25 میلیون فرانسوی را تحت تأثیر قرار داده، در آینده بار سنگین‌تری بر تقاضای مراقبت‌های بهداشتی خواهند گذاشت.

نیکولا رِول، مدیرکل بیمارستان‌های عمومی‌پاریس (AP-HP)، در گزارش منتشره 26 می 2025 در اندیشکده اقتصادی ترا نووای فرانسه[1]، تأکید می‌کند که راه‌حل‌های صرفاً حسابداری و تسهیلات کوتاه‌مدت نه قادر به حل معادله مالی خواهند بود و نه می‌توانند چالش‌های پیش رو را پشت سر بگذارند. او معتقد است که مدل جدیدی باید ابداع شود که بر پایه سازماندهی نوین پیگیری بیماری‌های مزمن بنا شده و روی کیفیت مراقبت‌ها به عنوان عامل اساسی جذابیت برای مراقبان سلامت و کنترل هزینه‌های بهداشتی شرط‌بندی کند.

سیستم بهداشت فرانسه با نوعی تناقض سرسخت و دردناک روبرو است: این کشور بخش قابل توجهی از ثروت ملی خود را به هزینه‌های سلامت اختصاص می‌دهد که آن را پس از ایالات متحده و آلمان در رتبه سوم کشورهای OECD قرار می‌دهد (11.8 درصد)، و سطح پوشش اجتماعی این هزینه‌ها منجر به یکی از کمترین پرداخت‌های شخصی بیماران در جهان شده است (20 درصد پس از بازپرداخت بیمه بیماری که با دخالت بیمه‌های تکمیلی به 7.5 درصد کاهش می‌یابد).

بحران مالی عمیق

مشکل اساسی در این است که هزینه‌های بهداشتی با نرخ 4 درصد در سال رشد می‌کند، در حالی که درآمدهای تأمین اجتماعی تنها 2.5 درصد افزایش می‌یابد. این شکاف ساختاری هر سال بزرگ‌تر می‌شود و راه‌حل‌های سنتی مانند کاهش تعرفه‌ها یا افزایش مشارکت بیماران دیگر کارآمد نیست.

کمبود حاد نیروی انسانی

یکی از مشکلات جدی‌تر، کمبود شدید پرسنل درمانی در سراسر کشور است. نسبت پزشک به جمعیت در فرانسه کمتر از کشورهایی مانند آلمان و دیگر کشورهای اروپایی است. وضعیت پس از پاندمی‌کووید وخیم‌تر شده و تنها در بیمارستان‌های پاریس، 12 درصد پرستاران کار خود را ترک کرده‌اند که منجر به تعطیلی 19 درصد تخت‌های بیمارستانی شده است.

توزیع نابرابر پزشکان نیز مشکل بزرگی محسوب می‌شود. متخصصان تمایل دارند در مراکز شهری بزرگ و مناطق مرفه مستقر شوند، در حالی که مناطق روستایی و حاشیه‌ای با کمبود شدید پزشک مواجه هستند. این مسئله نه تنها پزشکان عمومی‌بلکه تخصص‌هایی مانند اطفال، روانپزشکی، زنان و زایمان و آنکولوژی را نیز در بر می‌گیرد.

چالش‌های جمعیت‌شناختی

فرانسه با تغییرات جمعیت‌شناختی عمیقی روبرو است که فشار زیادی بر سیستم بهداشت وارد می‌کند. درصد افراد بالای 60 سال که در حال حاضر 27 درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد، تا سال 2040 به 32 درصد خواهد رسید. این افزایش سالمندان به معنای افزایش تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی است.

همزمان، شیوع بیماری‌های مزمن نیز رو به افزایش است. در حال حاضر 25 میلیون فرانسوی یعنی حدود 38 درصد جمعیت مبتلا به حداقل یک بیماری مزمن هستند. هزینه درمان این بیماران در سال 2020 به 115 میلیارد یورو رسید که نسبت به سال 2015 افزایش 25 میلیارد یورویی نشان می‌دهد. این بیماری‌های مزمن مسئول دو سوم کل هزینه‌های بهداشتی و سه چهارم رشد سالانه آن هستند.

ضعف در پیشگیری

یکی از نقاط ضعف اساسی سیستم بهداشت فرانسه، عدم توجه کافی به برنامه‌های پیشگیری است. در حوزه پیشگیری اولیه، میزان واکسیناسیون آنفولانزا تنها 28 درصد است در حالی که متوسط اروپایی 35 درصد می‌باشد. همچنین مصرف دخانیات در فرانسه 28 درصد است که بالاتر از متوسط اروپایی 24 درصد محسوب می‌شود.

در زمینه غربالگری نیز وضعیت مطلوب نیست. تنها 47 درصد زنان فرانسوی در برنامه غربالگری سرطان پستان شرکت می‌کنند، در حالی که این رقم در متوسط اروپایی 54 درصد است. غربالگری سرطان کولورکتال نیز با 34 درصد پایین‌تر از متوسط اروپایی 36 درصد قرار دارد.

راه‌حل: مدل CECICS

نیکولا رِول، نویسنده این گزارش و مدیرکل بیمارستان‌های عمومی‌پاریس، راه‌حل اصلی را در تحول بنیادین مدیریت بیماری‌های مزمن می‌بیند. او مدل CECICS را پیشنهاد می‌کند که مخفف "سلول‌های تخصص و هماهنگی نارسایی قلبی شدید" است.

این مدل که در 8 بخش قلب بیمارستان‌های پاریس آزمایش شده، شامل نظارت 24 ساعته از راه دور، مشاوره‌های پرستاری برای تنظیم دارو، ویزیت‌های اضطراری بدون نوبت، هماهنگی مراقبت خانگی و حتی بستری در منزل است. نتایج این آزمایش روی 2000 بیمار طی سه سال نشان‌دهنده کاهش قابل توجه مرگ‌ومیر، کاهش مدت بستری از 6.4 روز به 1.7 روز در سال و افزایش چشمگیر رضایت بیماران بوده است.

استراتژی جامع اصلاحات

برای حل بحران کنونی، رِول استراتژی جامعی را پیشنهاد می‌کند که بر چهار محور اصلی استوار است. نخست، افزایش تعداد پرسنل درمانی از طریق ارتقای ظرفیت آموزشی از 8000 به 16000 دانشجوی پزشکی در سال، توسعه تخصص‌های پیراپزشکی و بهبود شرایط کاری برای جلوگیری از خروج پرسنل.

دوم، اصلاح توزیع جغرافیایی پزشکان از طریق ایجاد سیستم اجباری ارائه خدمات در مناطق محروم، به‌خصوص برای پزشکان بخش خصوصی که باید ماهانه چند روز در مناطق کم‌برخوردار خدمات ارائه دهند.

سوم، بازسازی ساختار بیمارستانی با تعطیل مراکز کوچک و ناکارآمد و تمرکز خدمات تخصصی در مراکز بزرگ‌تر که استانداردهای کیفی بالاتری دارند.

چهارم و مهم‌ترین، تحول در مدیریت بیماری‌های مزمن با گسترش مدل CECICS به سایر بیماری‌ها مانند دیابت، فشار خون، سرطان و بیماری‌های تنفسی.

تغییر نظام پرداخت

یکی از موانع اصلی پیاده‌سازی این اصلاحات، نظام پرداخت فعلی است که بر پایه حجم خدمات استوار است. بیمارستان‌ها از بستری بیماران درآمد کسب می‌کنند، لذا انگیزه‌ای برای جلوگیری از بستری‌های غیرضروری ندارند. رِول پیشنهاد می‌کند که نظام پرداخت به سمت مدل کیفی تغییر کند که در آن 70 درصد پرداخت به صورت پایه و 30 درصد بر اساس شاخص‌های کیفی مانند میزان عفونت، مرگ‌ومیر و رضایت بیمار تعیین شود.

نتایج مورد انتظار

بر اساس محاسبات ارائه شده، اجرای کامل این برنامه می‌تواند رشد هزینه‌های بهداشتی را تا یک سوم کاهش دهد که دقیقاً معادل کسری ساختاری سالانه سیستم است. این بدان معناست که فرانسه می‌تواند بدون کاهش کیفیت خدمات یا افزایش مشارکت بیماران، تعادل مالی سیستم بهداشت خود را به دست آورد.

موفقیت این برنامه مستلزم تعهد سیاسی بلندمدت حداقل پنج ساله، سرمایه‌گذاری اولیه قابل توجه و مشارکت فعال همه ذی‌نفعان از جمله پزشکان، پرستاران، مدیران بیمارستان و خود بیماران است. بدون این شرایط، سیستم بهداشت فرانسه قادر به عبور از "دیوار جمعیت‌شناختی و اپیدمیولوژیک" 25 سال آینده نخواهد بود.

 سایر مشکلات سیستم بهداشت و درمان فرانسه

جزئیات اجرایی	راه‌حل پیشنهادی	وضعیت فعلی	مشکل مشخص
گام 1: متوقف کردن کاهش تعرفه‌های بیمارستانی گام 2: حذف 20-30% درمان‌های غیرضروری  گام 3: سیستم پاداش مالی برای کیفیت بالا گام 4: ایجاد مراکز نظارت از راه دور	تغییر استراتژی مالی از کاهش هزینه به بهبود کیفیت	کسری 15 میلیارد یورویی در 2025 (بالاترین رقم غیر از دوره کووید)	کسری عظیم بودجه
اقدام 1: سرمایه‌گذاری در پیشگیری  اقدام 2: مراکز نظارت بیماران مزمن  اقدام 3: هدف کاهش 33% رشد هزینه‌ها اقدام 4: جلوگیری از بستری‌های غیرضروری	تعادل ساختاری از طریق پیشگیری و بهبود کیفیت	هزینه‌ها 4% سالانه رشد می‌کند، درآمدها فقط 2.5%	رشد هزینه سریع‌تر از درآمد
کوتاه‌مدت: افزایش ظرفیت دانشکده‌ها از 8000 به 16000 میان‌مدت: دوره‌های تسریعی 2 ساله بلندمدت: 500 پست پرستار تخصصی جدید	افزایش تربیت پزشک + بهبود توزیع جغرافیایی	نسبت پزشک به جمعیت کمتر از آلمان و کشورهای اروپایی	کمبود شدید پزشک
حقوق: افزایش 20% حقوق + بیمه رایگان ساعت کار: کاهش از 50 به 40 ساعت هفتگی توسعه: 2000 یورو بودجه آموزش سالانه	بهبود اساسی شرایط کار و حقوق	12% پرستاران AP-HP بعد از کووید ترک کار کرده‌اند	خروج گسترده پرسنل
قانون: هر پزشک خصوصی 4 روز ماهانه در مناطق محروم تسهیلات: 200 مرکز سیار + حمل‌ونقل رایگان حقوق: 3000 یورو ماهانه تضمینی	سیستم اجباری خدمات منطقه‌ای	متخصصان فقط در شهرهای بزرگ، روستاها بدون پزشک	توزیع نابرابر پزشکان
5 سال: تعطیل 50 بیمارستان زیر 100 تخت تبدیل: به مراکز مراقبت اولیه ایجاد: 10 مرکز جراحی بزرگ منطقه‌ای	ادغام و تخصصی‌سازی مراکز	بیمارستان‌های کوچک با کیفیت پایین و هزینه بالا	بیمارستان‌های کوچک ناکارآمد
تیم: 5-8 نفره (پزشک + پرستار + متخصص + روانشناس) فناوری: پرونده الکترونیک مشترک پاداش: 500 یورو ماهانه + 2000 یورو پاداش سالانه	ایجاد تیم‌های یکپارچه درمان	پزشک عمومی، متخصص و بیمارستان جداگانه کار می‌کنند	عدم هماهنگی ارائه‌دهندگان
زیرساخت: 100 مرکز مراقبت سالمندان جدید نیرو: تربیت 5000 پرستار سالمندی خانگی: مراقبت در منزل 500 هزار سالمند	آمادگی زیرساختی برای انفجار تقاضا	32% جمعیت بالای 60 سال تا 2040 (فعلاً 27%)	افزایش سالمندان
سیستم: نظارت 24 ساعته از راه دور تیم: پرستار اختصاصی برای هر 100 بیمار نتیجه: کاهش بستری از 6.4 به 1.7 روز سالانه	انقلاب در مدیریت بیماری‌های مزمن با مدل CECICS	25 میلیون فرانسوی (38% جمعیت) مبتلا به بیماری مزمن	افزایش بیماری‌های مزمن
اجرا: 5000 مرکز واکسیناسیون رایگان انگیزه: پاداش 50 یورویی + پیامک یادآوری هدف: 80% تا 2027	کمپین ملی واکسیناسیون	واکسن آنفولانزا 28% (متوسط اروپا 35%)	واکسیناسیون پایین
مالیات: افزایش 200% مالیات دخانیات جریمه: 500 یورو برای سیگار در اماکن عمومی 2 حمایت: درمان رایگان + 1000 یورو پاداش ترک	جنگ همه‌جانبه با دخانیات	28% جمعیت سیگاری (متوسط اروپا 24%)	مصرف بالای دخانیات
دعوت: اجباری هر 2 سال  سیار: موبایل غربالگری مناطق دور انگیزه: کاهش 50% حق بیمه + هدیه 100 یورو	گسترش برنامه‌های غربالگری	47% غربالگری سرطان پستان (اروپا 54%)	غربالگری کم سرطان
وب‌سایت: نمره کیفیت هر بیمارستان و پزشک آمار: مرگ‌ومیر، عفونت، رضایت بیمار به‌روزرسانی: ماهانه	سیستم شفافیت کامل و رتبه‌بندی عمومی	مردم نمی‌دانند کدام بیمارستان/پزشک بهتر است	عدم شفافیت نتایج
مدل: 70% پایه + 30% کیفیت پاداش: 10000 یورو سالانه برای بهترین‌ها شاخص: عفونت، مرگ‌ومیر، رضایت، زمان انتظار	سیستم پرداخت مبتنی بر کیفیت	پزشک/بیمارستان برای کیفیت بالا پاداش نمی‌گیرد	عدم انگیزه مالی برای کیفیت

 

 

راه‌حل کلیدی: مدل CECICS (مراقبت هوشمند بیماری‌های مزمن)

جنبه	توضیحات
مشکل اصلی	25 میلیون فرانسوی بیماری مزمن دارند که 75% افزایش هزینه‌ها را ایجاد می‌کند
راه‌حل	سیستم نظارت 24 ساعته از راه دور با هوش مصنوعی
نحوه کار	سنسور خانگی → هوش مصنوعی → هشدار فوری → مداخله سریع (2 ساعت)
تیم مراقبت	پزشک عمومی + پرستار تخصصی + متخصص آنلاین + روانشناس
نتایج ثابت شده	کاهش 15% مرگ‌ومیر + کاهش بستری از 6.4 به 1.7 روز + 95% رضایت
صرفه‌جویی	5000 یورو سالانه به ازای هر بیمار
سرمایه‌گذاری	سال اول: 500 میلیون یورو / هزینه جاری: 2000 یورو سالانه هر بیمار
گسترش	سال 1-2: 100 هزار بیمار / سال 5: 1 میلیون بیمار / سال 10: 5 میلیون
تأثیر کل	کاهش 33% رشد هزینه‌ها = حل کسری بودجه ساختاری

 

برنامه زمان‌بندی اجرا

بودجه (میلیارد یورو)	نتیجه مورد انتظار	اقدامات کلیدی	سال
3	تثبیت نیروی انسانی	راه‌اندازی پایلوت + افزایش حقوق پرسنل	1
2	کاهش 10% بستری‌های غیرضروری	گسترش مراکز CECICS + آموزش	2
1.5	بهبود کیفیت + صرفه‌جویی	سیستم شفافیت + ادغام بیمارستان‌ها	3
2	تعادل بودجه + سیستم پایدار	اجرای کامل در سراسر کشور	4-5

 

[1] Terra Nova یک اندیشکده پیشرو در فرانسه است که در زمینه سیاست‌های عمومی، اجتماعی و اقتصادی فعالیت می‌کند. این اندیشکده معمولاً گزارش‌ها و تحلیل‌های عمیقی در حوزه‌های مختلف از جمله سلامت، آموزش، اقتصاد و مسائل اجتماعی منتشر می‌کند.