سودآوری چرخه خرده فروشان

خرده فروشان در صربستان بیشترین سود را در سال جاری به دست آوردند.

سال گذشته، تجارت خرده فروشی به عنوان سودآورترین بخش در صربستان شناخته شد. با این حال، نتایج چشمگیر این بخش تحت‌الشعاع اتهامات تبانی زنجیره‌های بزرگ خرده فروشی برای تعیین قیمت‌های بالا و کسب سودهای کلان قرار گرفت.

در حالی که ارزش بازار خرده فروشی افزایش یافته است، این افزایش عمدتاً ناشی از افزایش قیمت‌ها بوده است، زیرا حجم کالاهای فروخته شده کاهش یافته است. تنها در ماه‌های اخیر افزایش قابل توجه در گردش مالی فیزیکی اتفاق افتاده است. با وجود موفقیت این بخش در سال‌های اخیر، دستمزد کارکنان، به ویژه در خرده فروشی، همچنان بسیار پایین‌تر از متوسط ملی صربستان است.

طبق داده‌های آژانس ثبت شرکت‌های تجاری صربستان (APR) در سال ۲۰۲۳، خرده فروشان ۱.۶۶ میلیارد یورو (۱۹۴.۳۶۸ میلیارد دینار) درآمد کسب کردند که نسبت به سال ۲۰۲۲ کاهش ۱۰.۹ درصدی را نشان می‌دهد. با این وجود، این سود یک پنجم کل سود اقتصاد را تشکیل می‌دهد و این بخش را در صدر جدول عملکرد قرار می‌دهد.

نگرانی‌ها درباره فعالیت‌های کارتل‌گونه

کارشناسان هشدار می‌دهند که مسیر صعودی این بخش ممکن است با چالش‌هایی روبرو شود. در اکتبر ۲۰۲۴، کمیسیون حفاظت از رقابت بازرگانی بازرسی‌های سرزده‌ای را در محل چهار زنجیره بزرگ خرده فروشی (دلهایز، مرکاتور، یونیورکسپورت و دیس) که به‌طور جمعی بیش از نیمی از بازار را کنترل می‌کنند، انجام داد. این کمیسیون اعلام کرد که دلایل کافی برای شک به توافقات کارتل‌گونه در مورد قیمت‌گذاری کالاهای اساسی وجود دارد.

کمیسیون گزارش داد که بین آوریل ۲۰۲۳ و مارس ۲۰۲۴، ارزش کل بازار خرده فروشی ۷.۲ درصد افزایش یافته است. با این حال، این رشد عمدتاً به دلیل افزایش قیمت‌ها بوده است، زیرا حجم کالاهای فروخته شده ۱.۹ درصد کاهش یافته است. در همین دوره، تورم متوسط حدود ۵ درصد بوده است، در حالی که افزایش قیمت‌ها دو برابر بیشتر بوده است، به‌ویژه برای کالاهای غذایی اساسی که افزایش بیش از حدی را داشتند. این کمیسیون خاطرنشان کرد که میانگین حاشیه سود ناخالص برای چهار زنجیره از ۱۹ درصد در سال ۲۰۱۶ به ۳۸ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است که به طور قابل توجهی درآمد و سود آن‌ها را افزایش داده است.

کمیسیون در تحقیقات خود دریافته است که بین آوریل و سپتامبر ۲۰۲۴، قیمت‌های عادی هشت محصول اصلی (شیر، ماست، روغن، آرد، شکر، تخم‌مرغ، قهوه و موز) علی‌رغم شرایط تامین متفاوت، در زنجیره‌های مختلف یکسان یا مشابه بوده است. سبدی متشکل از ۴۵ قلم کالا انتخاب‌شده تفاوت قیمت ناچیزی را بین زنجیره‌ها نشان داد، در حالی که در یک فروشگاه غیر زنجیره‌ای با شرایط تامین نامطلوب‌تر، این سبد به طور قابل توجهی ارزان‌تر بود. در طول یک هفته تحقیق میدانی، قیمت سبد مصرف‌کننده در چهار زنجیره بین ۳۵،۱۶۱ تا ۳۸،۸۳۰ دینار متغیر بود که تخفیف‌های تبلیغاتی آنها بوده است. در مقابل، همان سبد در فروشگاه کنترل شده، بدون هیچ کالایی در حال تخفیف، ۳۰،۵۲۳ دینار هزینه داشت.

افسانه اقتصادی

یورگووانکا تاباکوویچ، رئیس بانک مرکزی صربستان، در آگوست ۲۰۲۳ اولین کسی بود که به حاشیه‌های بالای خرده فروشی به عنوان منبع افزایش سود و فشار تورمی اشاره کرد. گروه‌های حمایت از مصرف‌کننده از ادعاهای او حمایت کردند، اما تومیسلاو مومیروویچ، وزیر تجارت داخلی و خارجی صربستان، استدلال کرد که حاشیه‌های سود در زنجیره‌های بزرگ بیش از حد بالا نیستند.

تعیین حاشیه‌های واقعی خرده فروشی چالش‌برانگیز است، زیرا خرده فروشان این را یک راز تجاری می‌دانند و اقتصاددانان از روش‌های محاسباتی مختلفی استفاده می‌کنند. برآوردها نشان می‌دهد که حاشیه‌ها برای برخی محصولات بین ۵.۱ تا ۲۳.۸ درصد متغیر است، در حالی که منابع دیگر از بازه ۱۵.۵۳ تا ۴۳.۶۳ درصد یاد می‌کنند.

اگر کمیسیون ادعاهای خود را در روند اداری احتمالی آینده تأیید کند، می‌تواند به این موضوع وضوح بخشد. همچنین افسانه اقتصادی مبنی بر اینکه تعداد بیشتر شرکت‌کنندگان در بازار و رقابت آن‌ها به طور خودکار قیمت‌های بهتر مصرف‌کننده را تضمین می‌کند، به‌ویژه در زنجیره‌های بزرگ خرده فروشی با شبکه‌های گسترده و گردش مالی قابل توجه، را رد خواهد کرد.

تغییرات متناقض در تجارت خرده فروشی

در حالی که سال گذشته و سه ماهه اول امسال رشد اندک درآمد و کاهش حجم فروش واقعی اتفاق افتاد، شرایط در سال ۲۰۲۴ بهبود یافت. داده‌های نشریه «تحلیل‌ها و روندهای کلان اقتصادی» (MAT) نشان می‌دهد که ارزش تجارت خرده فروشی در اوت ۲۰۲۴ به صورت اسمی ۸.۲ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش یافته است، با افزایش ۵.۳ درصدی در قیمت‌های واقعی بوده است. در هشت ماه اول سال ۲۰۲۴، گردش مالی واقعی خرده فروشی سالانه ۷.۱ درصد رشد کرد.

سود بالا، دستمزد پایین: نابرابری در بخش خرده فروشی

اگرچه تجارت خرد یکی از موفق‌ترین بخش‌های اقتصاد صربستان است، اما نتایج مالی چشمگیر آن به طور قابل توجهی دستمزد کارکنان آن را بهبود نداده است. طبق آمار اداره آمار صربستان (RZS)، این بخش که شامل خدمات تعمیر خودرو نیز می‌شود، ۳۲۰،۸۴۱ کارگر را در سراسر شرکت‌ها یا مشاغل مستقل در استخدام دارند.

در سال ۲۰۲۳، متوسط حقوق خالص در این بخش ۷۲،۲۰۰ دینار بود، کارمندان عمده فروشی به طور متوسط ۹۲،۶۴۵ دینار درآمد داشتند، ولی درآمد کارگران خرده فروشی در حدود ۶۰،۲۲۰ دینار بود. در هشت ماه اول سال ۲۰۲۴، متوسط حقوق در این بخش حدود ۱۰ درصد افزایش یافت و به ۸۰،۳۲۸ دینار رسید. و این میانگین شامل متوسط حقوق شاغلین عمده فروشی ۱۰۱،۱۴۳ دینار  و  متوسط حقوق شاغلین خرده فروشی ۶۷،۸۳۶ دینار بود.

کاهش مشاغل و اشتغال

اداره آمار صربستان گزارش می‌دهد که تعداد مشاغل عمده فروشی و خرده فروشی سال گذشته نسبت به سال ۲۰۲۲ در حدود ۳ درصد کاهش یافته است و ۳۱،۱۸۷ کسب‌وکار در این بخش فعال هستند. این رقم ۲۸.۲ درصد از کل شرکت‌های صربستان را تشکیل می‌دهد.

تعداد کل شاغلین در بخش تجارت نیز کاهش یافت، هرچند به میزان ناچیز ۰.۶ درصد می‌باشد. در پایان این سال، ۲۳۹،۴۲۹ نفر در شرکت‌های عمده فروشی و خرده فروشی استخدام شده بودند که ۱۸.۳ درصد از کل کارکنان شرکت‌های صربستانی (۱،۳۰۷،۵۸۷ نفر در مجموع) را تشکیل می‌دهند.

این کاهش جزئی در نیروی کار و کاهش قابل توجه تعداد شرکت‌ها حاکی از ادغام بالقوه در بازار است.

 

منبع: پایگاه اینترنتی بزینس و فاینس مورخ 24/11/2024

https://bif.rs/2024/11/od-svih-privrednika-trgovci-ostvarili-najvecu-zaradu/