رتبه‌بندی بانک‌های قزاقستان در سال 2024

روند رتبه بندی بانک‌های برتر قزاقستان در سال 2024 بر اساس رتبه بندی وبسایت فوربس به شرح زیر ارائه می گردد.

1.بانک کاسپی (Kaspi Bank)[1]:

بانک کاسپی برای سومین سال متوالی، صدرنشین رتبه‌بندی فوربس شده است. بر اساس نتایج سال ۲۰۲۳، این بانک همچنان دومین بانک بزرگ در قزاقستان است و ارزش دارایی‌هایی آن بالغ بر ۶.۶۹ تریلیون تنگه می‌باشد. این رقم نسبت به سال قبل (۵.۰۹ تریلیون تنگه) ۳۱.۵ درصد افزایش یافته است.

بر اساس نتایج سال ۲۰۲۳، این بانک پس از بانک هالیک (بانک خلق، Halyk Bank)، دومین بانک پرسود قزاقستان محسوب می‌شود و ۴۷۶ میلیارد تنگه درآمد داشته است. بانک کاسپی خدمات و محصولات مالی را از طریق اپلیکیشن Kaspi.kz ارائه می‌دهد. در سال ۲۰۱۴، یک جمع‌آوری‌کننده آنلاین جهت مقایسه قیمت‌ها و خرید اقساطی کالاها به نام «فروشگاه کاسپی» راه‌اندازی شد. در سال ۲۰۱۶، برنامه Kaspi Red معرفی شد که به کاربران امکان خرید اقساطی کالاهای مصرفی را می‌دهد. در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ نیز برنامه کارت بانکی Kaspi Gold  و اپلیکیشن Kaspi.kz به کار گرفته شدند. لازم به ذکر است، تعداد کاربران اپلیکیشن موبایل این بانک به ۱۲ میلیون نفر رسیده است.

در خصوص تاریخچه این بانک شایان ذکر است، در سال ۱۹۹۱، بانک تجاری بین‌المللی «اَلبرکه قزاقستان» در آلماتی افتتاح شد. در سال ۱۹۹۳، در پی تصویب قانون جدیدی با عنوان «قانون بانک‌ها در جمهوری قزاقستان»، بانک تجاری بین‌المللی قزاقستانی-عربستانی «البرکه قزاقستان» به «بانک بین‌المللی البرکه قزاقستان» تبدیل شد. در سال ۱۹۹۷، به‌دلیل الزامات قانونی قزاقستان برای ثبت‌ مجدد، نام «بانک بین‌المللی البرکه قزاقستان» به شرکت سهامی خاص «بانک کاسپین» تغییر یافت. در سال ۲۰۰۸، در نتیجه بازسازی برند، نام «بانک کاسپین» به «بانک کاسپی» تغییر یافت. دفتر مرکزی بانک در آلماتی قرار دارد.

در سال ۲۰۲۰، وب‌سایت Kaspi.kz به‌عنوان امن‌ترین وب‌سایت بانکی در میان بانک‌های قزاقستان رتبه‌بندی شد. در رتبه‌بندی‌ سالانه بانک‌های قزاقستان که توسط وبسایت «فوربس قزاقستان» منتشر می‌شود، بانک کاسپی به دلیل درآمد خالص و سرمایه بالا، جایگاه نخست را در سال ۲۰۲۰ و از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ به خود اختصاص داد. بنا بر آمار موجود، بانک کاسپی کارآمدترین بانک قزاقستان از نظر استفاده از دارایی‌ها و سرمایه خود است. در سال ۲۰۲۰، بانک کاسپی به‌عنوان چهارمین بانک بزرگ اروپا شناخته شد. در حال حاضر، این شرکت حدود ۱۴ میلیون مشتری و بیش از ۷۰۰ هزار شریک تجاری دارد. در قزاقستان، این سازمان مالی دارای حدود ۱۰۰۰ دفتر و ۴۰۰۰ دستگاه عابربانک است.

این بانک به شرکت سهامی «Kaspi.kz» تعلق دارد که سهام آن در بورس‌های نزدک آمریکا، AIX (بورس بین‌المللی آستانه) و KASE (بورس اوراق بهادار قزاقستان) معامله می‌شود. در پایان سال ۲۰۲۳، سهامداران نهایی بانک عبارتند از: ویاچسلاو کیم (نفر اول رتبه‌بندی ثروتمندان فوربس قزاقستان) با ۲۳.۲۲ درصد، صندوق «Baring Vostok»‌[2] (یکی از بزرگترین شرکت های سرمایه گذاری خصوصی روسی) با ۲۷.۲۴ درصد، میخائیل لومتادزه (یکی از بنیان‌گذاران و رئیس هیئت مدیره گروه Kaspi.kz، که از سال 2007 در قزاقستان زندگی می‌کند و دارای تابعیت گرجی است.) با ۲۴.۴۲ درصد، و سرمایه‌گذاران عمومی‌با ۲۱.۷۵ درصد. بنا بر ادعای برخی منابع، کایرات ساتیبالدی (برادرزاده نورسلطان نظربایف و یکی از قدرتمندترین بازیگران پشت پرده در عرصه سیاسی قزاقستان) احتمالاً بصورت غیرمستقیم سهامدار این بانک می‌باشد.

2. بانک هالیک (بانک خلق، Halyk Bank)[3]: با دارایی‌هایی معادل ۱۴.۹ تریلیون تنگه در پایان سال ۲۰۲۳، بزرگ‌ترین بانک قزاقستان در این بخش به شمار می رود. این رقم نسبت به ۱۳.۹ تریلیون تنگه در سال گذشته ۷.۸ درصد افزایش یافته است. با این حال، سهم بانک از کل دارایی‌های بخش بانکی از ۳۱ درصد به ۲۹ درصد کاهش یافته است. این بانک همچنین در زمینه‌های حقوق صاحبان سهام، سپرده‌های اشخاص حقیقی و حقوقی (۱۰.۷ تریلیون تنگه) و سود خالص (۶۷۴ میلیارد تنگه) در صدر رده بندی قرار دارد.

سهام بانک مذکور در بورس اوراق بهادار لندن،KASE  و AIX معامله می‌شود. تا تاریخ ۱ آوریل ۲۰۲۴، سهامداران اصلی عبارتند از: گروه هلدینگ «آلمِکس» با ۶۹.۵۲ درصد ((ارائه دهنده خدمات بانکی و سرمایه گذاری) بهره‌برداران نهایی: زوج کولیبایف (تیمور و دینارا)، رتبه دوم فهرست ثروتمندان فوربس قزاقستان)، و دارندگان گواهی سپرده‌های جهانی (GDR) (که ظاهراً مقصود، بانک نیویورک ملون (The Bank of New York Mellon) می‌باشد.) با ۲۸.۵۲ درصد.

در دسامبر ۲۰۲۲، بانک هالیک شعب خود را در تاجیکستان و روسیه و در پایان سال ۲۰۲۳ شعب قرقیزستان را واگذار کرد، اما همچنان در گرجستان و ازبکستان حضور دارد. شرکت‌های زیرمجموعه بانک که مالکیت صد درصدی آنها به بانک تعلق دارد، عبارتند از: «بانک هالیک گرجستان»، «Tenge Bank» (شعبه بانک هالیک در ازبکستان)، شرکت بیمه‌هالیک، شرکت بیمه عمر «HalykLife»، شرکت هالیک لیزینگ، شرکت « Halyk Finservice»، شرکت «kazteleport»[4] (حوزه فناوری و اطلاعات و ارائه دهنده خدمات مراکز داده، امنیت سایبری و خدمات ابری)، شرکت «Halyk Finance» (حوزه سرمایه گذاری)، شرکت « Halyk Global Markets» (حوزه مالی و سرمایه گذاری)، شرکت «Halyk Activ» (مدیریت املاک) و شرکت « Halyk Inkassacia» (انتقال و حفاظت از وجوه نقد).

تاریخچه تاسیس این بانک به سال ۱۹۲۳ بازمی‌گردد. این بانک در دوره شوروی به‌عنوان شعبه‌ای از اِزبِربانک و تحت نام ازبربانک قزاقستان، فعالیت می‌کرد. پس از استقلال قزاقستان، برای مدتی به‌عنوان بانک مرکزی قزاقستان فعالیت نمود. از سال ۱۹۹۵، بانک هالیک قزاقستان به بزرگ‌ترین بانک عملیاتی کشور تبدیل شد و از سال ۲۰۰۰ با معرفی فناوری‌های اینترنتی، به طور مستمر کیفیت خدمات خود را ارتقا داده است.

در سال ۲۰۱۸، بانک «Kazkommertsbank» به بانک هالیک پیوست، که با این ادغام، حوزه‌های فعالیت این بانک گسترش یافته و علاوه بر بانکداری، فعالیت‌های کارگزاری، بیمه و لیزینگ را نیز شامل می‌شود. دولت قزاقستان این بانک را به عنوان نماینده‌ی پرداخت مستمری و کمک‌های اجتماعی انتخاب کرده است.

بانک هالیک دارای شبکه گسترده ای از شعب شامل ۲۴ شعبه و ۶۰۲ دفتر و مرکز خدمات و همچنین شبکه‌ای پیشرفته از دستگاه‌های خودپرداز در سراسر کشور می‌باشد.

3. بانک اُتباسی (Otbasy Bank)[5]: در رده‌بندی بانک‌های قزاقستان در سال ۲۰۲۴ در جایگاه سوم قرار دارد. بر اساس نتایج سال ۲۰۲۳، مجموع دارایی‌های بانک اُتباسی به 3.996 تریلیون تنگه رسیده که این رقم نسبت به سال گذشته ۱۶٫۱۶% افزایش داشته است. همچنین، این بانک با سرمایه ۵۹۵ میلیارد تنگه و حجم سپرده‌ها (2.66 تریلیون تنگه) در رتبه چهارم از این لحاظ قرار دارد و سود سالانه‌ 146.9 میلیارد تنگه را کسب کرده است.

در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۲۰، نام این سازمان از «بانک پس‌انداز و ساخت مسکن قزاقستان» به «بانک پس‌انداز و ساخت مسکن اتباسی» تغییر یافت. این بانک تنها بانکی است که در کشور برنامه پس‌انداز ساخت مسکن را پیاده‌سازی می‌کند. این برنامه با هدف بهبود شرایط مسکن برای جمعیت طراحی شده و از طریق جذب سرمایه از سپرده‌گذاران در قالب سپرده‌های ساخت مسکن و ارائه وام مسکن به آنها انجام می‌شود. این روش به شهروندان کمک می‌کند تا با پس‌انداز تدریجی در جهت تامین مالی مسکن خود گام بردارند و شرایط مطلوب‌تری برای خانه‌دار شدن فراهم کنند. از اوت 2013، تنها سهامدار بانک اتباسی، هولدینگ ملی مدیریتی «بایتِرِک»[6] می‌باشد. هلدینگ مذکور طبق فرمان ریاست جمهوری قزاقستان به تاریخ ۲۲ می ۲۰۱۳ (شماره ۵۷۱) تاسیس شده است. هدف اصلی این هلدینگ، تضمین کارکرد موثر و مکمل گروه شرکت‌های زیرمجموعه خود می‌باشد. در ساختار این هلدینگ، سازمان‌های زیر حضور دارند:

- نهادهای توسعه ای: شامل سازمان‌هایی که در تامین مالی و سرمایه‌گذاری پروژه‌ها و شرکت‌های بزرگ، حمایت از صادرات و اجرای برنامه دولتی توسعه صنعتی-نوآورانه قزاقستان (۲۰۱۵-۲۰۱۹) فعالیت دارند؛ از جمله «بانک توسعه قزاقستان»، «Kazyna Capital Management»، «صندوق سرمایه‌گذاری قزاقستان»، «شرکت بیمه صادرات KazakhExport» و شرکت «Kazakhstan Project Preparation Fund».

 - موسسات حمایت از کسب‌وکار و نوآوری: شامل سازمان‌هایی که از فعالیت‌های نوآورانه و توسعه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط حمایت کرده و برنامه «نقشه راه کسب‌وکار ۲۰۲۰» را اجرا می‌کنند؛ از جمله «آژانس ملی توسعه فناوری» و «صندوق توسعه کارآفرینی دامو».

- سازمان‌های مالی و شرکت‌های ملی: شامل سازمان‌هایی که در اجرای پروژه‌های حوزه مسکن و برنامه دولتی «برنامه ساخت و ساز مسکن «نورلی ژر»» فعالیت دارند؛ از جمله «بانک پس‌انداز و ساخت مسکن اتباسی»، «شرکت رهنی قزاقستان»، «توسعه بایترک» و «صندوق ضمانت ساخت مسکن».

دفتر مرکزی این بانک در آلماتی واقع شده و در حال حاضر، تقریباً 4۰ شعبه و مرکز خدمات در سراسر کشور دارد.

4.بانک سنترکردیت (Bank CenterCredit)[7]: یکی از پیشگامان سیستم بانکی قزاقستان است که از سال ۱۹۸۸ فعالیت خود را آغاز کرده است. امروزه این بانک دارای شبکه گسترده‌ای از شعب شامل ۲۰ شعبه و بیش از ۱۵۰ مرکز خدمات در سراسر کشور است و به بیش از ۳ میلیون مشتری خدمات‌رسانی می‌کند. در این رتبه‌بندی، بانک سنترکردیت به جایگاه چهارم تنزل یافته است (از جایگاه سوم در سال گذشته). این بانک از نظر میزان دارایی‌ها، با ۵.۳ تریلیون تنگه (۲۱ درصد بیشتر از سال گذشته که ۴.۳۵ تریلیون تنگه بود) در جایگاه سوم قرار دارد. گسترش بانک با ادغام «ECO Center Bank» در سپتامبر ۲۰۲۲، که پیش‌تر زیرمجموعه قزاقستانی آلفا بانک روسیه بود و در ماه می همان سال خریداری شد، محقق گردید.

از نظر سرمایه، بانک با ۴۱۳ میلیارد تنگه در جایگاه ششم، و از نظر حجم سبد وام‌دهی با ۳.۰۷ تریلیون تنگه در جایگاه چهارم قرار دارد. درآمد بانک طی سال گذشته ۱۳۰.۵ میلیارد تنگه بوده است (رتبه پنجم)، که نسبت به درآمد ۱۴۵ میلیارد تنگه ای سال پیش، کاهش یافته است.

از سهامداران اصلی بانک می‌توان به باکیتبک بایسیتوف (رتبه ۲۲ فهرست ثروتمندان فوربس قزاقستان) با ۴۸.۴۷% سهم و رئیس پیشین هیئت مدیره، ولادیسلاو لی (رتبه ۶۹ فهرست مذکور) با ۱۱.۱۶% سهم اشاره کرد.

این بانک خدمات خود را به هر دو گروه افراد حقیقی و کسب‌وکارهای کوچک و متوسط ارائه می‌دهد و در ارائه فناوری‌های نوین بانکی فعال است. در سال ۲۰۲۲، بانک سنترکردیت اولین بانکی در قزاقستان بود که قابلیت انتقال بین‌المللی پول از طریق شماره تلفن را در اپلیکیشن موبایلی خود راه‌اندازی کرد. این بانک همچنین در تمامی‌برنامه‌های دولتی حمایت از کارآفرینی مشارکت فعال دارد و بارها از سوی کارشناسان به‌عنوان بهترین بانک برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در قزاقستان شناخته شده است.

5.فورته‌بانک (Fortebank)[8]: چندین سال است که جایگاه پنجم را در رتبه‌بندی بانک‌های قزاقستان حفظ کرده است. این بانک از نظر میزان دارایی و سرمایه، در رتبه پنجم قرار دارد که به ترتیب ۳.۴ تریلیون و ۴۲۳ میلیارد تنگه است. فورته‌بانک همچنین در رتبه پنجم از لحاظ حجم سپرده‌ها قرار دارد که با ۱۳% افزایش به ۲.۳ تریلیون تنگه رسیده است. سود خالص بانک در سال گذشته ۱۲۷ میلیارد تنگه بود (رتبه ششم) که نسبت به ۹۲.۹ میلیارد تنگه در دوره قبل، افزایش داشته است.

سهامداران عمده فورته‌بانک تا تاریخ ۱ آوریل ۲۰۲۴ عبارتند از: بولات اوتموراتوف (رتبه ۶ فهرست ثروتمندان فوربس قزاقستان) با ۸۱.۸۲% و پسرش علیدار اوتموراتوف با 7.5%.

فورته‌بانک دفتر مرکزی خود را در آستانه قرار داده است. این بانک با بیش از ۲۰ سال سابقه در بازار مالی قزاقستان، در سال ۱۹۹۳ تاسیس شده و در سال ۲۰۱۵ با ادغام سه موسسه مالی بزرگ، یعنی فورته‌بانک، بانک آلیانس و تمیربانک، تقویت شد. فورته‌بانک عضو صندوق ضمانت سپرده قزاقستان (KDIF)، بورس اوراق بهادار قزاقستان و سامانه‌های بین‌المللی ارتباطات بین‌بانکی (S.W.I.F.T. & REUTERS) است. همچنین این بانک عضو سیستم‌های پرداخت بین‌المللی VISA و MasterCard بوده و شریک صندوق توسعه کارآفرینی (Damu) می‌باشد. فورته‌بانک دارای شبکه گسترده‌ای است که شامل ۲۰ شعبه و حدود ۱۰۰ مرکز خدمات است. همچنین، این بانک شبکه‌ای وسیع از دستگاه‌های پرداخت شامل ۲۰,۰۰۰ پایانه‌ POS در مراکز تجاری و خدماتی و 13۰۰ دستگاه عابربانک را در اختیار دارد.

6.بانک اوراسیا (Eurasian Bank)[9]: در سال 2024 رتبه ششم را در رتبه‌بندی حفظ کرده است. این بانک با 2.76 تریلیون تنگه در بخش دارایی‌ها در جایگاه هفتم قرار دارد که 17 درصد بیشتر از 2.36 تریلیون تنگه در سال گذشته است. همچنین، این بانک در زمینه سرمایه نیز با 311 میلیارد تنگه در جایگاه هفتم قرار دارد. سود خالص بانک به 97 میلیارد تنگه رسید که در مقایسه با 82.6 میلیارد تنگه سال گذشته، افزایش یافته است. تمام سهام بانک اوراسیا به «شرکت مالی اوراسیا» تعلق دارد، که بهره‌برداران نهایی آن خانواده ابراهیموف‌ (رتبه 7 فهرست ثروتمندان فوربس قزاقستان) با 33.3 درصد، آلکساندر ماشکِویچ با 33.3 درصد و پاتوخ شودی­یِف با 33.3 درصد هستند.

بانک اوراسیا که در تاریخ 26 دسامبر 2024 وارد سی‌امین سال فعالیت خود خواهد شد، دارای 19 شعبه  و 119 دفتر در سراسر قزاقستان است (شعباتی در روسیه نیز دارد). این بانک بخشی از اکوسیستم گروه ERG (یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان در حوزه استخراج و فرآوری منابع معدنی) به شمار می رود. دفتر مرکزی بانک اوراسیا در شهر آلماتی واقع شده و بانک کارگزار آن در خارج از کشور، رایفایزن بانک اینترنشنال (Raiffeisen Bank International AG) در اتریش است.

7.بانک جوسان (Jusan Bank)[10]: بر اساس نتایج سال 2023، بانک جوسان همچنان از نظر اندازه دارایی‌ها (با 2.86 تریلیون تنگه) در جایگاه ششم قرار دارد، که تقریباً در سطح سال گذشته است. از نظر سرمایه، این بانک با 664 میلیارد تنگه در رتبه سوم قرار دارد، که 27 درصد بیشتر از 522 میلیارد تنگه سال 2022 است. همچنین سود بانک به 141 میلیارد تنگه رسید (رتبه چهارم) که در مقایسه با 82.5 میلیارد تنگه سال گذشته، افزایش یافته است.

در سپتامبر 2021، بانک جوسان فرآیند الحاق 99.77 درصد از سهام بانک «ATF» را به پایان رساند. همزمان، گروه جوسان 100 درصد سهام بانک آسیا-اقیانوسیه (ATB) را نیز خریداری کرد، که دارای 179 شعبه در 19 منطقه از روسیه است. سهامدار عمده بانک، گالیمژان یِسنوف (رتبه 15 فهرست ثروتمندان فوربس قزاقستان) با 98.84 درصد سهام است.

بانک جوسان در سال 2019 در نتیجه بازسازی و تغییر ساختار و برند تاسیس شد، اما تاریخ واقعی آن از سال 1992 آغاز می‌شود، سالی که بانک سِسنا پایه‌گذاری شد. تاریخچه این بانک مملو از رویدادهایی همچون ورود به بازار بین‌المللی، مشارکت در برنامه‌های دولتی، خرید شرکت کارگزاری، تغییر بهره‌بردار، تغییرات متعدد برند و نام، خروج از حوزه قضایی قزاقستان و بازگشت دوباره است.

بانک جوسان به‌طور فعال فناوری‌های مختلف IT را در کار خود پیاده‌سازی می‌کند و از سال 2020 پرداخت‌های Apple Pay و Samsung Pay را به کار گرفته است. در سال 2017 جایزه «بهترین بانک قزاقستان» را از سوی International Banker دریافت کرد. این بانک ضمن خدمات دهی به 2.5 میلیون مشتری که به اکوسیستم دیجیتال تمایل دارند، دارای شبکه گسترده‌ای است که شامل 43 شعبه و 118 بخش و 960 دستگاه عابربانک در سراسر کشور می‌شود.

8.بانکRBK [11]: در رتبه‌بندی به جایگاه هشتم صعود کرده، در حالی که سال گذشته در رتبه نهم قرار داشت. این بانک با دارایی‌هایی به ارزش 2.04 تریلیون تنگه در مقایسه با 1.98 تریلیون تنگه در سال گذشته، اکنون دهمین بانک بزرگ از نظر میزان دارایی‌ها است. سود خالص بانک به 48.3 میلیارد تنگه رسیده است (رتبه نهم)، در حالی که سال گذشته 38.6 میلیارد تنگه بود.

89.7 درصد از سهام این بانک به شرکت «KSS Finance» تعلق دارد که بهره‌بردار نهایی آن ولادیمیر کیم (رتبه 4 فهرست ثروتمندان فوربس قزاقستان) است. 6.49 درصد سهام نیز به رئیس بانک، ناتالیا آکِنتیِوا، تعلق دارد.

بانک RBK یکی از اولین بانک‌های تجاری قزاقستان است که علاوه بر عملیات مالی، در طرح‌ها و ابتکارات اجتماعی مختلفی نیز مشارکت دارد؛ برای مثال، این بانک حامی مالی ترجمه فیلم‌های خارجی به زبان قزاقی است. این بانک تا حد زیادی بر ارائه خدمات به افراد حقیقی تمرکز دارد، هرچند از کسب‌وکارها نیز حمایت می‌کند. این بانک در سال 1991 در شهر تمیرتاو با نام «مِکِن» تاسیس شد و در سال 2011 نام فعلی خود را دریافت کرد.

از سال 2016 در بیشتر برنامه‌های دولتی یارانه و تامین مالی کسب‌وکارهای کوچک در قزاقستان مشارکت داشته است. در سال 2017، بانک با بحرانی مواجه شد که در پی شایعات مربوط به تعطیلی قریب‌الوقوع، میان مشتریان وحشت ایجاد شد و کمبود نقدینگی به وجود آمد. با این حال، در حال حاضر بانک RBK به عنوان نهادی موفق با رتبه‌بندی مثبت از نظر ثبات و رشد خوب در شاخص‌های مالی شناخته می‌شود. این بانک ضمن خدمات دهی به بیش از 520 هزار مشتری، دارای 13 شعبه و تعداد زیادی دستگاه عابربانک در سراسر کشور می‌با‌شد.

9.بانک فریدام (Freedom Bank)[12]: در ماه می 2024، شرکت سهامی «بانک فریدام فایننس قزاقستان» نام خود را به «بانک فریدام قزاقستان» تغییر داد. در این رتبه‌بندی، بانک از جایگاه یازدهم سال گذشته به جایگاه نهم صعود کرده است. بر اساس نتایج سال 2023، بانک فریدام با دارایی‌هایی به ارزش 2.2 تریلیون تنگه به هشتمین بانک بزرگ قزاقستان در این حوزه تبدیل شد. رشد سالانه آن 74.9 درصد (رتبه سوم) بوده و از 1.26 تریلیون تنگه به 2.2 تریلیون تنگه رسیده است. سود بانک به 34.25 میلیارد تنگه افزایش یافت، در حالی که سال گذشته 19 میلیارد تنگه بود.

این بانک در 30 دسامبر 2020 بر پایه بانک Kassa Nova تاسیس شد که توسط شرکت فریدام هولدینگ (Freedom Holding Corp) متعلق به تیمور تورلوف (رتبه پنجم فهرست ثروتمندان فوربس قزاقستان) از Forte Bank به مبلغ 52.9 میلیون دلار خریداری شد.

بانک فریدام با تمرکز بر دیجیتالی‌سازی، موفق شده است به یکی از پیشتازان در زمینه اعطای وام به افراد، به‌ویژه در برنامه‌های وام مسکن تبدیل شود. از مزایای این بانک، محصولات دیجیتال مانند «وام مسکن دیجیتال» و «وام خودروی دیجیتال» است که امکان ارزیابی توانایی پرداخت، اخذ وام و ثبت معامله به‌صورت آنلاین را فراهم می‌کند. به لطف مجموعه محصولات دیجیتالی خود، بانک فریدام به عنوان یکی از نوآورانه‌ترین بانک‌ها در کشور شناخته می‌شود. دفتر مرکزی بانک در آلماتی واقع شده و دست کم 8 شعبه در شهرهای بزرگ کشور دارد.

10.بانک آلتین (Altyn Bank)[13]: دارایی‌های بانک آلتین در پایان سال 2023 به 888.7 میلیارد تنگه رسید (رتبه دوازدهم)، که نسبت به 981 میلیارد تنگه سال گذشته، 9.45 درصد کاهش یافته است. این بانک در طی یک سال 34 میلیارد تنگه سود کسب کرد که در مقایسه با 24 میلیارد تنگه سال 2022، افزایش یافته است. از این میزان، 9.26 میلیارد تنگه به پرداخت سود سهام اختصاص یافته است.

سهام‌داران بانک آلتین عبارتند از: پنجمین بانک تجاری بزرگ چین تحت عنوان «China CITIC Bank Corporation Limited» (50.1 درصد)، «بانک هالیک» (40 درصد) و شرکت «China Shuangwei Investment Co.» (9.9 درصد).

نام قبلی این بانک، «بانک HSBC قزاقستان» بود و فعالیت خود را از سال 1998 آغاز کرده است. این بانک در سال 2014 توسط «بانک هالیک» خریداری شد و سپس به «بانک آلتین» تغییر نام داد و به همین شکل تا سال 2018 فعالیت کرد، در این سال، شرکت China CITIC Bank Corporation Limited و شرکت China Shuangwei Investment Co.  به‌طور مشترک 60 درصد از سهام بانک آلتین را خریداری کردند. در حال حاضر، بانک آلتین به عنوان یک بانک زیرمجموعه شرکت China CITIC Bank Corporation Limited شناخته می‌شود. دفتر مرکزی این بانک که به بیش از 315 هزار مشتری خدمات ارائه می‌کند، در شهر آلماتی قرار دارد و دارای شعبی در شهرهای آلماتی، آستانه، شیمکنت، آکتائو و آتیرائو است.

11.بانک بازرگانی و صنعتی چین در شهر آلماتی (Industrial & Commercial Bank of China (Almaty))[14]: این موسسه که تنها شعبه آن در شهر آلماتی قرار دارد، فعالیت خود را در سال 1993 آغاز کرده و دارای مجوز ارائه طیف کاملی از عملیات بانکی است و به عنوان اولین بانک چینی در قزاقستان شناخته می‌شود. دارایی‌های این بانک در پایان سال 2023 به 349.5 میلیارد تنگه رسید (رتبه هفدهم)، که نسبت به 290 میلیارد تنگه سال گذشته، 20.4 درصد افزایش یافته است (رتبه نهم در زمینه رشد).

بانک مذکور به عنوان شعبه ICBC (بانک بازرگانی و صنعتی چین) فعالیت می‌کند که در میان «چهار بانک بزرگ» دولتی چین قرار دارد و دفتر مرکزی آن در پکن واقع است. در سپتامبر 2023، مدیریت بانک بازرگانی و صنعتی چین تصمیم گرفت که شعبه ICBC در شهر آلماتی به عنوان یک سازمان مالی تسویه‌حساب (کلیرینگ) معرفی شود که عملیات مالی را در قزاقستان به ارز یوان انجام می‌دهد.

12.بانک بِرِکِه (Bereke Bank)[15]: بانک «تکسا‌کا‌بانک» در سال ۱۹۹۳ به عنوان بانک مشترک قزاقستان-آمریکا تاسیس شد و در سال ۲۰۰۶، «اِزبِر بانک» روسیه ۸۰% سهام آن را خریداری کرد و در سال ۲۰۰۷ به «بانک تابعه ازبر بانک روسیه» تغییر نام داد. این بانک در زمینه‌های مختلف بانکی فعال بوده و به یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های قزاقستان تبدیل شد. با تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه شرکت مادر به‌دلیل جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، این بانک از سیستم بین‌المللی سوئیفت جدا شد و دارایی‌های آن مسدود گردید. به‌دنبال این اتفاقات، بخشی از وام‌های بانک به بانک «هالیک» فروخته شد و خروج سرمایه مشتریان از آن آغاز شد. در سپتامبر ۲۰۲۲، «هولدینگ بایتریک» قزاقستان، بانک را خریداری و به «بانک برکه» تغییر نام داد. در سال 2024، «بایتِرک» 100 درصد سهام بانک برکه را به «Lesha Bank» (قطر) فروخت.

در سال جاری، بانک از رتبه 17 به 12 صعود کرد. بر اساس نتایج سال 2023، این بانک در زمینه دارایی‌ها در کشور همچنان در رتبه نهم قرار دارد و دارایی‌های آن به 2.08 تریلیون تنگه رسید که در مقایسه با 1.69 تریلیون تنگه سال گذشته، افزایش یافته است. از نظر سرمایه نیز بانک برکه همچنان در رتبه نهم قرار دارد و سرمایه آن به 159.8 میلیارد تنگه رسید که در مقایسه با 131 میلیارد تنگه سال گذشته، رشد داشته است. این بانک در طول سال 26.2 میلیارد تنگه سود کسب کرد، در حالی که سال 2022 را با ضرر 129 میلیارد تنگه ای به پایان رسانده بود. این بانک ضمن خدمات دهی به بیش از 500 هزار مشتری، دارای 18 شعبه و 68 دفتر در سراسر کشور می‌با‌شد.

13.بانک چین در قزاقستان (Bank of China Kazakhstan)[16]: در سال ۱۹۹۳ به عنوان شعبه مجموعه بانک بین‌المللی «بانک چین» (Bank of China Limited) تاسیس شد که خدمات متنوع بانکی را در سراسر چین و ۵۱ کشور دیگر ارائه می‌دهد.

تا پایان سال ۲۰۲۳، دارایی‌های این بانک به ۴۱۷ میلیارد تنگه رسید که نسبت به ۵۵۱ میلیارد تنگه در سال قبل، ۲۴.۳% کاهش یافته است. سود سالانه بانک نیز به ۲۲.۴ میلیارد تنگه رسید که نسبت به سود ۱۶.۸ میلیارد تنگه‌ای سال ۲۰۲۲، افزایش نشان می‌دهد.

این بانک عضو بورس قزاقستان، اتاق ملی کارآفرینان جمهوری قزاقستان «آتامکن»، «مرکز تسویه حساب‌های بین‌بانکی قزاقستان» (KISC) و سیستم پرداخت بین‌المللی SWIFT می‌باشد. اغلب مشتریان این بانک تجار و بازرگانانی هستند که روابط تجاری با چین دارند، زیرا خدمات ارائه‌شده توسط این بانک امکان انتقال وجه به شرکای تجاری را بدون کارمزد یا با کمترین هزینه فراهم می‌کند. دفتر مرکزی این بانک در شهر آلماتی قرار دارد و دارای دو شعبه در شهرهای آستانه و آکتوبه است.

14.بانک هوم کردیت (Home Credit Bank)[17]: دارایی‌های بانک مذکور تا پایان سال ۲۰۲۳ به ۸۰۳ میلیارد تنگه رسید. این میزان در مقایسه با دوره قبلی، ۴۵.۵ درصد افزایش نشان می‌دهد که از این نظر در رتبه پنجم رشد قرار گرفته است. سود سالانه بانک نیز به ۲۶.۶ میلیارد تنگه رسید که در مقایسه با ۱۵.۳ میلیارد تنگه دوره قبلی، افزایش یافته است.

بانک هوم کردیت تنها بانک اروپایی در قزاقستان است که بخشی از شرکت بین‌المللی سرمایه‌گذاری PPF واقع در پراگ (جمهوری چک) می‌باشد. این بانک از سال ۲۰۰۵ در بازار قزاقستان فعالیت می‌کند. این مجموعه بانکی 150 میلیون مشتری در سراسر جهان دارد که بیش از یک و نیم میلیون نفر آنها قزاقستانی هستند. بانک هوم کردیت دارای ۱۸ شعبه و ۳۳ دفتر در ۱۸ شهر قزاقستان است و خدمات آن از طریق دفاتر Kazpost نیز ارائه می‌شود. این موسسه مالی ۳۲۰۰ کارمند در قزاقستان دارد. سهامدار اصلی بانک، ایرژی اِشمیتز، کارآفرین اهل چک و مدیر عامل هلدینگ بین المللی PPF، با سهم ۳۴.۷% است و سایر سهام بین مدیران ارشد هلدینگ توزیع شده است. گروه PPF در ۲۴ کشور فعال است و در بخش‌های مالی، مخابرات، رسانه، تجارت الکترونیک، زیست‌فناوری، املاک و مستغلات و حمل‌ونقل سرمایه‌گذاری می‌کند. این گروه مالک دارایی‌هایی به ارزش ۴۳.۵ میلیارد یورو است و بیش از ۵۰,۰۰۰ شغل در سراسر جهان، از جمله در قزاقستان، فراهم کرده است.

15.سیتی‌بانک قزاقستان (Citibank Kazakhstan)[18]: تنها بانک آمریکایی فعال در این کشور است که ۱۰۰% سهام آن متعلق به «Citibank, National Association (Citibank, N.A.)» می‌باشد. در پایان سال ۲۰۲۳، دارایی‌های سیتی‌بانک به ۱.۰۹ تریلیون تنگه (رتبه ۱۱) رسید که نسبت به سال گذشته با کاهش ۱۸.۶% مواجه شد. سود خالص بانک هم ۱۱۰.۵ میلیارد تنگه (رتبه ۷) بود که در مقایسه با ۱۰۰ میلیارد تنگه سال قبل، افزایش یافته است.

سیتی‌بانک یکی از اولین بانک‌های بین‌المللی است که وارد بازار مالی قزاقستان شد. در آوریل ۱۹۹۴ دفتر نمایندگی خود را در آلماتی افتتاح کرد و در سال ۱۹۹۸ مجوز عملیات بانکی و بازار اوراق بهادار را به‌دست آورد و خدمات خود را برای مشتریان شرکتی گسترش داد. امروزه سیتی‌بانک یکی از پیشتازان بخش بانکی قزاقستان است و به عنوان شریک کلیدی برای شرکت‌های بین‌المللی، دولت قزاقستان و بزرگترین شرکت‌های کشور نقش‌آفرینی می‌کند. این بانک به دلیل حجم بالای پرداخت‌ها و معاملات در بورس قزاقستان، موقعیت برجسته‌ای دارد.

سیتی‌بانک قزاقستان که دفتر مرکزی آن در آلماتی است، دارای شعبه‌ای در آستانه و دفاتری در آتیرائو و آکتائو می‌باشد. در سال ۲۰۲۳، سیتی برای پنجمین بار (۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳) توسط مجله مالی Asiamoney به عنوان «بهترین بانک خارجی در قزاقستان» انتخاب شد و همچنین به‌عنوان «بهترین بانک در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکتی در قزاقستان» شناخته شد.

16.بانک شین‌هان قزاقستان (Shinhan Bank Kazakhstan)[19]: به طور کامل زیرمجموعه بانک شین‌هان (سئول، کره جنوبی) است که عضوی از گروه مالی بزرگ شین‌هان (Shinhan Financial Group) می‌باشد و اولین و تنها نماینده این بانک در منطقه پساشوروی است. دارایی‌های بانک در پایان سال ۲۰۲۳ به ۴۷۵ میلیارد تنگه رسید که نشان‌دهنده رشد ۳.۶ برابری نسبت به ۱۲۶ میلیارد تنگه در سال قبل است. همچنین، سود سالانه بانک به ۲۵.۲ میلیارد تنگه (رتبه چهاردهم) افزایش یافت که نسبت به ۳.۳۷ میلیارد تنگه در سال پیش از آن، رشد چشم‌گیری داشته است. تمام سهام این بانک که فعالیت خود در قزاقستان را در سال 2008 آغاز نموده، در اختیار مجموعه مادر یعنی بانک شین‌هان کره جنوبی می‌باشد. تنها شعبه بانک مذکور در شهر آلماتی قرار دارد.

17.بانک KZI (KZI Bank)[20]: بر اساس نتایج سال 2023، دارایی‌های بانک مذکور به 233 میلیارد تنگه رسید که نسبت به 171 میلیارد تنگه در سال قبل، افزایش نشان می‌دهد. در طول سال، این بانک 15 میلیارد تنگه سود کسب کرد، در حالی که سال قبل را با زیان 10.9 میلیارد تنگه ای به پایان رسانده بود.

بانک  KZIدر اوایل سال 1993 تاسیس شد و یکی از نخستین بانک‌ها در قزاقستان با مشارکت خارجی محسوب می‌شود. این بانک زیرمجموعه از یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های ترکیه به نام «بانک زراعت» (Ziraat Bank) است که 100 درصد سهام آن به دولت این کشور تعلق دارد. این بانک دارای 8 شعبه است که 2 شعبه آن در شهر آلماتی و سایر شعب در شهرهای آستانه، شیمکت، آکتائو، آتیرائو، کاراگاندا و ترکستان قرار دارد.

18.بانک VTB قزاقستان (VTB Bank Kazakhstan)[21]: در رتبه‌بندی امسال، از آخرین جایگاه سال گذشته به رتبه ۱۸ صعود کرده است. دارایی‌های بانک در پایان سال 2023 به ۲۲۶ میلیارد تنگه (رتبه ۱۹) رسید که نسبت به ۱۹۲ میلیارد تنگه سال گذشته، ۱۷ درصد افزایش یافته است. سود خالص بانک در طول سال به ۲۰.۴ میلیارد تنگه رسید، در حالی که سال گذشته زیان آن ۳۳ میلیارد تنگه بوده است.

تنها سهام‌دار این بانک، بانک VTB (روسیه) است که کنترل نهایی آن در اختیار دولت فدراسیون روسیه قرار دارد. این بانک که از سال 2009 در بازار مالی قزاقستان حضور دارد، دارای 12 شعبه در شهرهای مختلف کشور می‌باشد.

19.نور بانک (NurBank)[22]: طبق نتایج سال 2023، دارایی‌های نور بانک به ۴۶۶ میلیارد تنگه رسید (رتبه ۱۵)، که تقریباً در سطح سال گذشته (۴۶۸.۷ میلیارد تنگه) باقی ماند. حجم سرمایه بانک نیز ۱۲% افزایش یافته و از ۴۹.۶ میلیارد به ۵۵.۵ میلیارد تنگه رسیده است. طی یک سال، بانک ۷ میلیارد تنگه سود کسب کرد که نسبت به ۵.۹۹ میلیارد تنگه سال گذشته، افزایش یافته است.

نور بانک در سال ۱۹۹۲ تاسیس شد. در آن زمان، دفتر مرکزی در شهر آتیرائو واقع شده بود. در سال ۲۰۰۳، این بانک به آلماتی منتقل شد. امروزه، این بانک ۱۶ شعبه در شهرهای مختلف قزاقستان و همچنین بیش از ۴۰ دفتر خدمات دارد.

۸۷.۸۷% از سهام بانک از طریق شرکت «JP Finance Group» متعلق به خانواده سارسِنوف (رتبه ۹ فهرست ثروتمندان فوربس قزاقستان) است، در حالی که ۵.۹۷% دیگر از طریق شرکت «JA Collection Company» به جنت نورشیخوا تعلق دارد.

20.بانک اسلامی ADCB (ADCB Islamic Bank)[23]: این بانک که تا چندی پیش «بانک اسلامی الهلال» نام داشت، اولین بانک اسلامی در قزاقستان و کشورهای CIS است که در سال ۲۰۱۰ بر اساس توافق دولت‌های قزاقستان و امارات متحده عربی تاسیس شد. این بانک شعبه «Al Hilal Bank» بود که ۱۰۰ درصد مالکیت آن متعلق به دولت ابوظبی می‌باشد. برخلاف مدل بانکداری اروپایی، فعالیت بانک اسلامی‌بر اصول تقسیم سود و زیان و منع بهره مبتنی است. بانک مذکور در قزاقستان ابتدا بر بخش شرکتی متمرکز بود و با کسب‌وکارهای بزرگ و متوسط همکاری می‌کرد. در سال ۲۰۱۷، این بانک بخش خدمات به اشخاص حقیقی را نیز راه‌اندازی کرد. در حال حاضر، مجموعه گسترده‌ای از محصولات و خدمات بانکی را از طریق شعب خود در شهرهای آلماتی، آستانه و شیمکنت ارائه می‌دهد.

در پایان سال ۲۰۲۳، دارایی‌های این بانک تقریباً سه برابر افزایش یافته و از ۶۰.۳ میلیارد تنگه در سال گذشته به ۱۷۸ میلیارد تنگه رسیده است. این بانک در طول سال ۴.۳۴ میلیارد تنگه درآمد کسب کرد که در مقایسه با ۳.۱۲ میلیارد تنگه سال گذشته، افزایش داشته است.

در ماه می ۲۰۱۹، بانک مادر به بزرگترین گروه مالی و بانکی امارات ملحق شد و با بانک تجاری ابوظبی (Abu Dhabi Commercial Bank (ADCB)) و «Union National Bank» (UNB) ادغام شد.

21.بانک اسلامی زمان (Zaman Bank)[24]: در سال ۱۹۹۱ به‌عنوان یک بانک منطقه‌ای با دفتر مرکزی در شهر ایکیباستوز (واقع در استان پاولودار) تاسیس شد. در ماه اوت ۲۰۱۷، این بانک از نهاد نظارتی مجوز فعالیت به‌عنوان بانک اسلامی را دریافت کرد. بانک زمان با شرکت «Shariyah Review Bureau»، یکی از شرکت‌های معتبر جهانی در زمینه مشاوره اصول و مقررات شریعت، همکاری دارد.

دارایی‌های این بانک در پایان سال ۲۰۲۳ به ۲۵ میلیارد تنگه رسید که نسبت به ۳۶ میلیارد تنگه در سال ۲۰۲۲، کاهش ۳۰.۵ درصدی داشته است. درآمد سالانه بانک به ۶۸۴ میلیون تنگه رسید که در مقایسه با ۳۳۴ میلیون تنگه سال گذشته، رشد قابل توجهی نشان می‌دهد.

سهامداران عمده این بانک آلان آبگوژینوف، تاسبولات آبگوژینوف و بِکبولات آبگوژینوف هستند. از دیگر سهامداران بانک، شرکت اسلامی‌توسعه بخش خصوصی (ICD) است که به‌عنوان یک سازمان چندجانبه و عضوی از گروه بانک توسعه اسلامی (IDB) فعالیت می‌کند.

شایان ذکر است، در سال ۲۰۱۷، بانک به عضویت کامل بورس کالای مالزی (Bursa Malaysia) درآمد. در سال ۲۰۱۸، نیز نمایندگی این بانک در مرکز مالی بین‌المللی آستانه (AIFC) در شهر آستانه افتتاح شد. در حال حاضر، دفتر مرکزی بانک در پایتخت قزاقستان، آستانه واقع شده و دو شعبه در شهرهای آلماتی و ایکیباستوز دارد.

[1] https://kaspi.kz/

[2] https://baring-vostok.com/

[3] https://halykbank.kz/

[4] https://kazteleport.kz/

[5] https://hcsbk.kz/

[6] https://baiterek.gov.kz/

[7] https://www.bcc.kz/

[8] https://forte.kz/

[9] https://eubank.kz/

[10] https://jusan.kz/

[11] https://bankrbk.kz/

[12] https://bankffin.kz/

[13] https://altynbank.kz/

[14] https://www.kz.icbc.com.cn/

[15] https://berekebank.kz/

[16] https://www.boc.kz/

[17] https://home.kz/

[18] https://www.citibank.com/icg/sa/emea/kazakhstan/russian/citi/

[19] https://www.shinhan.kz/

[20] https://kzibank.kz/

[21] https://www.vtb-bank.kz/

[22] https://nurbank.kz/

[23] https://www.adcb.com/ru/kazakhstan/business/

[24] https://www.zamanbank.kz/

 

منابع:

https://forbes.kz/ranking/reyting-bankov-kazahstana-2024-5e6d0d

https://bank.kz/banks/

https://www.vbr.kz/banki/

https://mybuh.kz/banks/

https://halykfinance.kz/download/files/analytics/banks_12102023.pdf