ورود شرکت های اروپایی به معادن فلزات کمیاب در قزاقستان

قزاقستان دارای ذخایر قابل توجهی از فلزات کمیاب با اهمیت استراتژیک در صنایع پیشرفته مانند سریم، لانتانیم و لیتیوم[1] است. فلزات کمیاب در حال تبدیل شدن به نفت جدید در اقتصاد جهانی هستند. ذخایر آنها شروع به تأثیر مستقیم بر موازنه قدرت در جهان کرده است. مبارزه برای کنترل این منابع در حال تشدید است. حجم مصرف فلزات کمیاب در سراسر جهان هر سال در حال افزایش است. بر اساس برخی پیش بینی‌های کارشناسان، تقاضا در سال های آینده ممکن است تا 40 برابر افزایش یابد. پیش بینی‌ها وجود دارد که تا سال 2030 حجم این بازار به 10 میلیارد دلار در سال خواهد رسید.

نفت، فلزات گرانبها مانند طلا و اورانیوم تأثیر ویژه ای در بازار جهانی دارند. حتی می‌توان آنها را منبع حیات بشریت دانست. با این حال، ارزشمندترین مواد معدنی جهان به این محدود نمی‌شود، صدها فلز وجود دارد که نام آنها برای اکثر مردم ناشناخته است. در این گزارش به تعداد ذخایر فلزات کمیاب در قزاقستان و برنامه دولت این کشور در بهره برداری از این معادن پرداخته می‌شود.  در ماه‌های اخیر صحبت های زیادی در مورد فلزات کمیاب خاکی در عرصه سیاسی جهان مطرح شده است. به عنوان مثال، ایالات متحده به بهره برداری از منابع فلزات کمیاب اوکراین علاقه مند است، می خواهد یک صندوق مشترک ایجاد و سود را به اشتراک بگذارد.

حتی در روسیه، فراوانی فلزات کمیاب به موضوع بحث تبدیل شده است. اگر همه وقایع را ارزیابی کنیم، می‌توان فهمید که در آینده قیمت و اهمیت فلزات کمیاب در جهان افزایش خواهد یافت. با این حال، نه اوکراین و نه روسیه در حال حاضر در میان پیشتازان بازار فلزات کمیاب در جهان نیستند. طبق تحقیقات MetalResearch، از نیمه دوم سال 2024، چین، مالزی و ایالات متحده پیشتاز این بازار هستند.

قزاقستان دارای ذخایر فراوان مواد معدنی گرانبها است. تا سال 2024، کمیته زمین شناسی وزارت صنعت و ساختمان اعلام کرد که کشور دارای ذخایر قابل توجهی از شش فلز تنگستن (2.4 میلیون تن)، مولیبدن (1.1 میلیون تن)، لیتیوم (75.6 هزار تن)، تانتالیم (4.6 هزار تن)، نیوبیم (28.8 هزار تن) و بریم (28.8 هزار تن) و 6.8 هزار تن می‌باشد.

با این حال، این ارقام نشان دهنده تمامی ذخایر فلزات کمیاب در قزاقستان نیست. هنوز ذخایر زیادی وجود دارد که در حال اکتشاف هستند. به عنوان مثال، در ماه می سال گذشته، کمیته زمین شناسی اعلام کرد که 15 ذخایر بزرگ در مناطق ترکستان (8)، منگیستاو (5) و کوستانای (2) هستند.

در اکتبر 2024، وزارت صنعت و ساخت و ساز اعلام کرد که بیش از 100 ذخایر با فلزات کمیاب خاکی، از جمله تنگستن، مولیبدن و لیتیوم[2] کشف شده است. انتظار می رود در آینده نزدیک، تقاضا برای لیتیوم و سایر فلزات کمیاب خاکی دو برابر شود. یعنی قیمت آنها هم افزایش می یابد. به ویژه، فلز کبالت ممکن است در قیمت 70٪ افزایش یابد. به گفته وزارت محیط زیست و منابع طبیعی جمهوری قزاقستان، آب نمک با غلظت لیتیوم تا 130 میلی گرم در لیتر در چاهی که قبلاً در منطقه مجوزدار کلکودوک برای اکتشاف هیدروکربن حفر شده بود، پیدا شده است. داده‌های تاریخی نشان می دهد که یک ستون 1000 متری از سفره‌های آب نمک آزمایش شده و آزمایش نشده با سایر مواد معدنی شناسایی شده از جمله روبیدیم، استرانسیوم و سزیم[3] وجود دارد.

فلزات کمیاب گرانتر از طلا نیستند. تعدادی از آنها بسیار ارزشمند هستند، به عنوان مثال 1 گرم فلز اوسمیوم[4]-187 به قیمت 10 هزار تا 200 هزار دلار و 1 گرم کالیفرنیوم[5]-282 به قیمت 27 میلیون دلار فروخته می‌شود. وزارت صنعت قزاقستان قصد دارد تا سال 2026 بیش از 2 میلیون کیلومتر مربع را اکتشاف کند. تاکنون، قزاقستان 19 فلز از 34 فلز مهم را برای اقتصاد جهانی تولید می‌کند.

در دسامبر 2024، وزارت صنعت و ساخت و ساز قزاقستان اعلام کرد که کار اکتشاف زمین شناسی دولتی در 12 سایت دیگر، از جمله سایت Kuirektiköl، که حاوی حدود 800 هزار تن فلزات خاکی کمیاب، از جمله لانتانیدها[6] بود، در حال انجام است. بدین ترتیب در مجموع 987 کانسار مواد معدنی جامد در پایه معدنی و مواد اولیه کشور به ثبت رسید. غیرقابل انکار است که در آینده، تعداد ذخایر شناسایی شده فلزات کمیاب خاکی همچنان رو به افزایش خواهد بود.

به طور کلی فلزات گرانبها به دو دسته فلزات کمیاب و فلزات خاکی کمیاب تقسیم می‌شوند. این به این دلیل است که فراوانی آنها نادر است و بیشتر در پوسته زمین که در عمق متوسط 16 کیلومتری قرار دارد پراکنده هستند. در جداسازی آنها از مواد خام و به دست آوردن آنها به شکل خالص آنها مشکلات فنی وجود دارد.

طبقه بندی فلزات کمیاب به طبقات فنی بر اساس شباهت خواص فیزیکی و شیمیایی و فناوری تولید آنها است. به عنوان مثال، گروه فلزات کمیاب سبک شامل لیتیوم، زیرکونیوم، هافنیوم، وانادیم، نیوبیم، تانتالم، مولیبدن، تنگستن، گروه پراکنده شامل گالیم، ایندیم، تالیم، ژرمانیوم، سلنیوم، تلوریم، رنیم است. گروه فلزات خاکی کمیاب شامل اسکاندیم، ایتریم، لانتانیم، کاریوم، نئودیمیم، پرومتیم، یوروپیوم، گادولینیوم، تربیوم، دیسپروزیم، هولمیوم، اربیم، تولیوم، ایتربیوم، لوتسیم و گروه رادیواکتیو شامل فراکشنیم، رادیوم، رادیوم، اکتینیم، رادیوم پلوتونیوم و سایر عناصر فرااورانیکی که به طور مصنوعی در آزمایشگاه‌ها، پلونیوم و تکنسیوم ایجاد می‌شوند.

زمین شناسان می‌گویند که ذخایر قابل توجهی از لیتیوم و سایر عناصر کمیاب در قزاقستان مرکزی و جنوبی و ذخایر فلزات کمیاب در شرق قزاقستان متمرکز شده است و فرآیند استخراج فلز به صورت عمیق انجام نمی‌شود.

 

تعداد کم شرکت های خارجی درپروژه‌های اکتشاف ذخایر فلزات کمیاب قزاقستان

صنعت مدرن مستلزم تولید فناوری‌های جدید است. برای ساخت رایانه‌ها و گوشی‌های هوشمند، به فلزات کمیاب و آلیاژهای فوق قوی که بعداً کشف شد، نیاز است. همین عامل باعث جست و جو، تولید و افزایش قیمت سنگ معدن فلزات کمیاب شده است. و این فلزات مدت‌هاست که در قلمرو قزاقستان وجود دارند، به‌عنوان مثال، معادن یوبی‌لی‌نویه و باکن‌نویه در شرق قزاقستان، کارائوبا و آکشاتو در مرکز، ایرگیز در غرب و کاراگایلی و آکتاس[7] در جنوب می‌توانند فلزات کمیاب را به مقدار لازم تأمین کنند.

شرکت های خارجی تعداد کمی درگیر اکتشاف ذخایر فلزات کمیاب در قزاقستان هستند. در دسامبر 2024، وزارت صنعت اعلام کرد که شرکت های بزرگ بین المللی در اکتشافات زمین شناسی مشارکت دارند و کل سرمایه گذاری 10 شرکت خارجی بالغ بر 41 میلیارد تنگه (80 میلیون دلار) بوده است.

نوامبر 2024، نقشه راه مشارکت استراتژیک در زمینه منابع و مواد سازنده برای سال های 2024-2026 در پاریس بین قزاقستان و فرانسه امضا شد. به گفته سیلوین گیوژ سفیر فرانسه در قزاقستان، امسال شرکت های فرانسوی وارد بازار زمین شناسی قزاقستان خواهند شد.

همچنین شرکت آلمانی HMS Bergbau AG به همراه شرکت قزاق لیتیوم قزاق در حال اجرای پروژه مشترک توسعه ذخایر لیتیوم در منطقه قزاقستان شرقی هستند. پیش از این، مؤسسه تحقیقات زمین شناسی و منابع معدنی کره، KIGAM، کار اکتشاف را در ذخایر لیتیوم "Bakennoye" در منطقه قزاقستان شرقی انجام داده بود و دو کشور تفاهم نامه همکاری در زمینه فلزات دارند.

اخیرا مجوز اکتشاف به شرکت  Condor Energies در زمینی به مساحت 6800 هکتار داده شده و این شرکت شش سال فرصت دارد تا برای یافتن مواد معدنی کمیاب اکتشاف کند.

 Condor Energies  یک شرکت انرژی کانادایی است که مجوز توسعه کانسار Kolkuduk را دریافت کرده است. این دومین سایتی است که کانادایی‌ها روی آن کار می‌کنند. سایت اول نه چندان دور از سایت دوم یعنی سایت 37300 هکتاری سایکبای[8] واقع شده است. هر دو منطقه مجوزدار در یک منطقه فعال با ذخایر مواد معدنی ارزشمند واقع شده اند.

 

https://kaz.inform.kz/news/ken-orindarin-kayta-ashu-sirek-metaldarga-nege-suranis-artti-b55c29

https://kaz.inform.kz/news/kazakstan-volframin-ulibritaniyaga-tasimaldau-boyinsha-kelssozder-zhurgzlude-82d1ba

 https://kaz.inform.kz/news/kazakmistin-sirek-metaldardi-ken-retnde-sirtka-shigarip-zhatkani-ras-pa-deputat-sauali-8b2464

https://kaz.inform.kz/news/zherasti-ulttik-bayligimizdi-en-brnsh-memlekettk-kompaniyalarga-beru-kazhet-olzhas-bektenov-b5bb00

[1] . cerium, lanthanum, and lithium

[2] . tungsten, molybdenum and lithium

[3] . rubidium, strontium, and cesium.

[4] . Osmium

[5] . Californium

[6] . lanthanides

[7] . Yubileiny and Bakannoye in eastern Kazakhstan, Karauba and Akshato in the center, Irgiz in the west, and Karagayli and Aktas

[8] . Sayakbay site