پایگاه اطلاع رسانی معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران- اخبار اقتصادی ازبکستان

۱۴۰۳/۰۲/۱۴- ۰۹:۳۲

اخبار اقتصادی ازبکستان

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی ازبکستان در هفته دوم فروردین ماه 1403 مندرج در روزنامه‌ها و رسانه‌های این کشور به شرح زیر ارائه می‌گردد:

کاهش دو برابر سود خالص «ازبک نفت گاز» در سال 2023

سود خالص شرکت سهامی «ازبک نفت گاز» در سال 2023 م. 611.6 میلیارد صوم رقم خورده، که نسبت به سال 2022 م. 52.6 درصد کاهش یافت و درآمد آن با 11.2 درصد افزایش به 14.7 تریلیون صوم رسید. طی سال سود سهام از 1.2 تریلیون تا 2.5 تریلیون صوم افزایش یافت. اعتبارهای بلند مدت بانکی از 18 تریلیون به 17.6 تریلیون صوم کاهش و اعتبارهای کوتاه مدت از 746.8 میلیارد به 2.2 تریلیون صوم افزایش یافت. خاطرنشان می‌شود، سود خالص شرکت سهامی «ازبک نفت گاز» در سال 2022 م. 1.3 تریلیون و در سال 2021 م. 3.3 تریلیون صوم بوده است. شاخص استخراج گاز طبیعی شرکت سال به سال روند نزولی را طی می‌کند. به خصوص، انتظار می رود این شاخص در سال 2024 م. 29.3 میلیارد متر مکعب باشد. شرکت سهامی در سال 2021 م. 33.9 میلیارد متر مکعب و در سال 2022 م. 32.2 میلیارد مکعب گاز طبیعی استخراج کرده است. با پیش بینی 29.3 میلیارد متر مکعب در سال 2024، استخراج گاز شرکت در 3 سال گذشته 13.6 درصد کاهش یافته است.[1]

میزان سالانه استخراج طلا در جمهوری ازبکستان

ازبکستان سالانه 100 تن طلا استخراج می‌کند. رئیس جمهور ازبکستان در سفر به نمنگان از شرکت «گوهر گروپ» واقع در شهرستان نمنگان بازدید نمود. این شرکت از ظرفیت 1 هزار و 200 کیلوگرم تولید جواهرالات در سال برخوردار است. رئیس جمهور ازبکستان اذعان نمود که «صنایع جواهرسازی ازبکستان از قدیم معروف است و سلسله‌های صنعتگران برجسته در نمنگان نیز از قدیم وجود داشت. لیکن عدم شروط مساعد و بروز مشکلات هنگام خرید مواد خام منجر به توقف فعالیت زرگران گردید. در شرکت یاد شده 10 هزار نوع جواهرآلات تولید می‌شود و تولید بدنه طلایی ساعات مچی با مشارکت کشورهای خارجی راه اندازی شده است. در سال 2023 حدود 270 کیلوگرم محصول تولید شده است. همچنین، فرصت تولید هرگونه محصول مبتنی بر سفارش از طریق طراحی 3 دی نیز فراهم شده است. همکاری با شرکت‎های بومی در حال انجام می‌باشد و در نتیجه این امر شغل های جدید ایجاد شده است و در کارخانه مذکور بیش از 100 نفر در حال فعالیت است و موارد آموزش برای جوانان نیز صنعت زرگری تدارک دیده شده است. کشور ازبکستان سالانه 100 هزار تن طلا استخراج می‌کند و اجازه فروش به صورت پرداخت اقساطی به کارآفرینان جواهرساز داده شده است. لیکن تنها 6 درصد طلا در کشور ازبکستان بازیافت و فرآوری می‌شود. طبق برآوردهای صورت گرفته کشورهای که استخراج طلا ندارد از کشور ازبکستان صادرات بیشتری دارند کشور ازبکستان در این زمینه تا حدودی عقب افتاده است.[2]

پنج کالای اصلی در تجارت فیمابین ازبکستان و روسیه

بالاترین میزان گردش تجارت خارجی ازبکستان با کشورهای همسود می‌باشد. 5 کالای اصلی در تجارت متقابل ازبکستان و روسیه طی ماه‎های ژانویه الی دسامبر سال 2023 به شرح ذیل می‌باشد:

صادرات ازبکستان به روسیه – 3.308 میلیارد دلار؛

کالاهای اصلی صادرات:

کالاهای صنعتی : 019 میلیون دلار؛

محصولات مختلف آماده :286 میلیون دلار؛

خدمات :468 میلیون دلار؛

مواد غذایی و حیوانات زنده :400 میلیون دلار؛

قطعات خودرو و حمل و نقل :004 میلیون دلار.

واردات: از روسیه به مقصد ازبکستان : 6.576 میلیارد دلار؛

کالاهای اصلی واردات:

کالاهای صنعتی :167 میلیارد دلار؛

سوخت، مواد گریس کاری و محصولات شبیه آن :254 میلیارد دلار؛

مواد شیمیایی و محصولات شبیه آن :774 میلیون دلار؛

قطعات ماشین و خودرو :807 میلیون دلار؛

مواد غذایی و حیوانات زنده :829 میلیون دلار.

در ماه‎های ژانویه الی دسامبر سال 2023 گردش تجارت خارجی ازبکستان 62.6 میلیارد دلار رقم خورد. میزان صادارت 24426.2 میلیون دلار و حجم واردات 38141.2 میلیون دلار بوده است. طی بازه زمانی یاد شده ازبکستان با 198 کشور جهان داد و ستد داشته است. مهمترین شرکای تجاری ازبکستان کشورهای نظیر چین (21.9 درصد)، روسیه (15.8 درصد)، قزاقستان (7.0 درصد)، ترکیه (5 درصد) و کرۀ جنوبی (3.7 درصد) بوده اند. سهم کشورهای همسود در گردش تجارت خارجی ازبکستان 32.9 درصد است بیشترین گردش تجاری با کشورهای همسود شامل: روسیه (48.1 درصد)، قزاقستان (21.4 درصد) و ترکمنستان (5.3 درصد) می‌باشد. بنا به داده‎های آژانس آمار، بازارهای اصلی میوه سبزیجات ازبکستان روسیه (37.0 درصد)، پاکستان (16.7 درصد)، جمهوری خلق چین (12.3 درصد) و قزاقستان (10.3 درصد) است. سهم نخ و الیاف در صادرات منسوجات 41.1 درصد و محصولات آماده نساجی 41.0 درصد بوده است. از آغاز سال جاری میلادی 639 نوع فرآورده نساجی به 65 کشور جهان صادر شده است.[3]

راه اندازی فعالیت مرکز بزرگ فرآوری و فروش طلا در نمنگان

مرکز بزرگ فرآوری و فروش طلا ترکیه در شهر نمنگان راه اندازی خواهد شد. رئیس جمهور ازبکستان مطرح کرد: «تنها 6 درصد طلایی استخراجی در ازبکستان فرآوری می‌شود و تنها 78 میلیون دلار صادرات صورت می‌گیرد». رئیس جمهور ازبکستان بیان کرد: « کشور ازبکستان ظرفیت بزرگی جهت تولید فرآورده‌های زرگری و افزایش حجم صادرات را دارا می‌باشد». از این رو طبق دستور وی مناطق زرگری با امکانات ویژه برای کارآفرینان ایجاد خواهد شد. سیستم انتقال مواد، متخصصین، زنجیره تولیدات و فروش به جد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.[4]

حجم تولید سوخت در دو ماه اول سال جاری میلادی

بنا به داده‎های آژانس آمار، ازبکستان طی دو ماه اول سال 2024 م. 241.1 هزار تن بنزین تولید کرد. از سال 2025 استفاده از بنزین Ai-80 در ازبکستان ممنوع خواهد شد. میزان تولید بعضی از فرآورده‎های صنعتی در دو ماه اخیر به ترتیب ذیل است:

بنزین –1 هزار تن؛

زغال سنگ – 559 هزار تن؛

نفت خام –5 هزار تن؛

گاز مایع –7 هزار تن؛

اتوبوس – 61 دستگاه؛

کامیون – 466 دستگاه؛

موتور خودرو – 41518 دانه؛

ماشین سواری (غیر از ماشین‎های سواری ویژه).[5]

برگزاری نمایشگاه “UzFood 2024”

در نمایشگاه بین‎ المللی صنایع غذایی«UzFood 2024» 200 شرکت از چین و روسیه حضور داشتند. کشورهای نظیر ایران، اتریش، آمریکا، امارات، بلاروس، بلغارستان، ویتنام، آلمان، اندونزی، کرۀ جنوبی، لیتوانی، هلند، آذربایجان، پاکستان، روسیه، سنگاپور، تایلند، ترکیه، ترکمنستان، فرانسه، چین، سریلانکا، ازبکستان، قزاقستان و هندوستان با غرفه‎ های خود در نمایشگاه غرفه داشتند و به عرضه محصولات خود پرداختند. دامنه این نمایشگاه هر سال با جذب شرکت‌های جدید گسترش می یابد. امسال نیز حاضران نمایشگاه نسبت به سال قبلی 35 درصد افزایش داشته است. پاویون‎های نمایشگاه به شرح زیر است:

1 – پاویون تجهیزات مواد غذایی: دستگاه‎های فرآوری گوشت، تولید لبنیات، تولید روغن، صنعت قنادی، پخت و پز نون همچنین، خط فرآوری میوه و سبزیجات.

2 – بخش اختصاصی نمایشگاه. «بسته‎بندی. تجهیزات و مواد UZuPACK» تمام چیزهای مورد نیاز صنعت بسته‎بندی در آنجا به نمایش گذاشته می‌شود: دستگاه‏های بسته‎بندی، پلی گرافی و فلکسوگرافی، دستگاه‎های مرتب‎سازی، دهانه، ظروف نرم، کاغذی و واکوم و برچسب.

3 – 4 پاویون‎های محصولات آماده. در این پاویون گوشت، گوشت مرغ، لبنیات، قنادی، مواد غذایی، نوشابه و سایر به نمایش گذاشته شده است.

نمایشگاه مذکور برای تولیدکنندگان بومی فرصت رونمایی از محصول خود به متخصصین خارجی و حل و فصل مشکلات صادرات و همچنین برای شرکت‎های خارجی فرصت ورود به بازار کشور را فراهم می سازد.[6]

چرخش تجارت خارجی ازبکستان با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا

بنا به داده‎های آژانس آمار، طی ژانویه آلی فوریه سال 2024 م. گردش تجارت خارجی ازبکستان با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا 32.9 درصد رقم خورد. از این مجموعه میزان واردات 34.6 درصد و میزان صادرات 29.9 درصد بوده است.طی دو ماه اول سال جاری میلادی گردش تجارت خارجی ازبکستان با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا به ترتیب ذیل است:

مبادله کالا – 2542.2 میلیون دلار (32.9 درصد)؛

واردات – 1795.6 میلیون دلار (34.6 درصد)؛

صادرات – 746.7 میلیون دلار (29.9 درصد).

میزان به نسبت کشورهای عضو عبارت است از:

روسیه – مبادله کالا –2 میلیون دلار (واردات – 1275.8 میلیون، صادرات – 493.4 میلیون دلار)؛

قزاقستان – مبادله کالا –5 میلیون دلار (واردات – 415.3 میلیون، صادرات – 166.2 میلیون دلار)؛

بلاروس – مبادله کالا –6 میلیون دلار (واردات – 68.7 میلیون، صادرات – 21.9 میلیون دلار)؛

قرقیزستان – مبادله کالا 98.3 میلیون دلار (واردات –9 میلیون، صادرات – 63.4 میلیون دلار)؛

ارمنستان – مبادله کالا 2.6 میلیون دلار (واردات 0.9 میلیون، صادرات –8 میلیون دلار).

شاخص کلی گردش تجارت خارجی بین دو کشور ازبکستان و روسیه برای ماه‏های ژانویه آلی فوریه سال 2024 م. 1769.2 میلیون دلار بوده است.[7]

حجم فروش طلا توسط ازبکستان در ماه فوریه سال 2024

ازبکستان طی ماه فوریه سال جاری میلادی 1.32 میلیارد دلاری طلا فروخت. این شاخص نسبت به میزان ماه‎های ژانویه آلی فوریه سال 2023 (1.18میلیارد دلار) 11.5 درصد بیشتر می‌باشد. در کل ذخایر طلا در کشور ازبکستان کاهش یافته است. فلزات گرانبها 36.3 درصد صادرات کلی کشور را تشکیل می دهد. سهم صادرات کالاهای صنعتی در صورت کاهش میزان فروش کالاهای کشور به خارج از 613.4 میلیون تا 610.7 میلیون دلار و صادرات سایر کالاها از 19.2 درصد به 16.8 درصد کاهش یافته است. سهم ادوات ماشین و قطعات حمل و نقل از 4.4 درصد به 3.5 (از 142.1 میلیون تا 128.2 میلیون دلار) کاهش داشته است. تحویل مواد شیمیایی از 155.8 میلیون تا 240.9 میلیون دلار (سهم آن از 4.9 درصد تا 6.6 درصد) ارتقاء یافته است. میزان صادرات کشور ازبکستان بدون طلا نسبت به ژانویه الی فوریه سال گذشته 14.9 درصد افزایش یافته، و 2.3 میلیارد دلار بوده است. حجم گردش تجارت خارجی ازبکستان در ماه‎های ژانویه الی فوریه سال 2024 9.9 میلیارد دلار بوده است که این میزان در مدت مشابه سال 2023 م. حدود 8.1 میلیارد دلار بوده است.[8]

همکاری ازبکستان و چین در زمینه صنعت

بنا به گزارش سرویس مطبوعاتی استانداری فرغانه، شرکت چین در نظر دارد نوع جدید محصول در حوزه صنعت را در ازبکستان بویژه در استان فرغانه تولید کند. این شرکت چینی در نظر دارد طرح تولید تپانچه‌های مونتاژ ساخت و ساز در استان فرغانه را عملیاتی کند. استاندار فرغانه با رئیس شرکت “Sichuan Shengyakai Fastening” و همکاران بومی آن شرکت در ازبکستان دیدار نمود. طی این دیدار طرح تولید تپانچه‌های مونتاژ ساخت و ساز که مقرر است توسط این شرکت چینی در استان فرغانه احداث شود مورد طرح و بررسی طرفین قرار گرفت. شایان ذکر است، در تمام کشورهایی که در آنها بخش ساخت و ساز در حال توسعه و فعال می‌باشد تقاضا برای محصول یاد شده بسیار بالا می‌باشد، مدیر شرکت چینی اعلام نمود: «محصولاتی که در نظر داریم تولید کنیم نه تنها نیازهای بازار داخلی را پوشش می دهد، بلکه میزان و بخش بزرگی از آن به سایر کشورهای خارجی صادر می‌شود.[9]

تدوین پیشنهاد احداث جاده توسط شرکت های چینی در ازبکستان

بنا به گزارش سرویس مطبوعاتی وزارت حمل و نقل جمهوری ازبکستان، شرکت چین پیشنهاد احداث جاده با توجه به درخواست های کشور ازبکستان را پیش پیش خواهد برد. در محل وزارت حمل و نقل جمهوری ازبکستان نشستی به منظور بررسی طرح‎ها در زمینه احداث و بازسازی جاده‎های ازبکستان با مشارکت شرکت “CITIC Construction” چین برگزار شد. شرکت یاد شده علاوه بر بازسازی جاده‎های پونگان – نمنگان و تاشکند – چیناز تمایل دارد در زمینه بهبود زیرساخت محل و نقل کشور ازبکستان با تکیه بر تجربه بین‎ المللی و در راستای احداث جاده عوارضی حضور فعال داشته باشد و راهکارها و شیوه‌های نوین را در زمینه ساخت و ساز در طرح های پیشنهادی خود به کار گیرد.[10]

آغاز یازدهمین همایش تسهیل تجارت در منطقه آسیا و اقیانوس آرام در شهر سمرقند

11مین همایش تسهیل تجارت در منطقه آسیا و آقیانوس آرام در تاریخ 1 آوریل سال 2024 در شهر سمرقند آغاز به کار خواهد نمود. در نظر است در حاشیه همایش بررسی‌های گروهی و سمینارها در مورد موضوعات تسهیل و دیجیتال‎سازی تجارت متقابل و بهبود آن از لحاظ اکولوژی برگزار شود. سخنرانان در مورد تجارت، حمل و نقل، لجستیک، دیجیتال‌سازی، تبادل اطلاعات الکترونیکی و تسهیل تجارت از طریق تدوین سازوکارها و مکانیزم های جدید سخنرانی خواهند نمود. اقدامات احداث مراکز تجاری و لجستیک معاصر در مناطق مرزی، مسیرهای گمرکی تسهیل شده و مناطق ویژه اقتصادی به عنوان اصلی ترین اقدامات تعیین شد. در حاشیه همایش ملاقات‎هایی برگزار گردید، طی این دیدارها وضع فعلی روابط ازبکستان با کشورهای همکار و سازمان‎های بین‎المللی همچنین، برنامه‎های افزایش میزان آنها مورد بررسی قرار گرفت. در همایش مذکور 250 نفر مهمان خارجی از 30 کشور جهان از جمله، نمایندگان بیش از 10 کشور حضور دارند. همایش یاد شده تا 5 آوریل ادامه خواهد یافت.[11]

کاهش تورم سالانه در ازبکستان

بنا به داده‎های آژانس آمار، در ماه مارس سال 2024 کالا و خدمات در بخش مصرف کننده به طور میانگین 0.67 درصد افزایش یافت. طبق آمار آژانس، سطح افزایش قیمت‎های سالانه در بخش مصرف کننده 7.98 درصد بوده است. این شاخص پایین ترین سطح تورم سالانه ثبت شده از ماه می سال 2016 به شمار می آید.[12]

اختصاص بودجه توسط بانک توسعه اسلامی جهت توسعه مجموعه‎ روستایی ازبکستان

طی سال‎های 2024 الی 2028 زیرساخت روستاهای 21 شهرستان استان‎‏های سمرقند، سرخان‏دریا و قشقه‎دریا بهبود خواهد یافت. برای این امر بانک توسعه اسلامی 260 میلیون دلار وام ترجیحی به مدت 20 سال اعطا خواهد نمود. رئیس جمهور ازبکستان مصوبه «اقدامات اجرایی طرح (مرحله دوم) «توسعه مجموعه‎ای روستاها» با مشارک بانک توسعه اسلامی» را امضا کرد. در این طرح 20 مدرسه (19 تا در سمرقند)، 14 مهد کودک، 10 بیمارستان (تمام آنها در سمرقند) احداث می‌شوند، 200 کیلومتر لوله آب368 ، کیلومتر برق ایجاد و 53 تا ترانسفورماتور نصب خواهد شد. حدود 330 کیلومتر زیر بنایی راه بازسازی شد، برای این امر 717 میلیارد صوم خرج خواهد شد.[13]

آمار واردات خودرو برقی

ازبکستان طی ماه‎های ژانویه الی فوریه سال 2024 م. 3502 دستگاه خودرو برقی با ارزش 85.7 میلیون دلار وارد کرده است. بنا به داده‎های اولیه آژانس آمار، واردات خودرو برقی در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته 2663 دستگاه یا 4 برابر بالا رفته است. ازبکستان طی 2 ماه از 7 کشور خارجی خودرو برقی وارد کرده است. کشورهای که در دو ماه اخیر سال جاری میلادی بیشترین تعداد واردات خودرو به ازبکستان را داشتند، عبارتند از:

چین – 3479 دستگاه؛

امارات متحده عربی – 8 دستگاه؛

هانگ کانگ – 5 دستگاه.[14]

رتبه اول ازبکستان در فروش طلا

بنا به گزارش شورای جهانی طلا، در ماه فوریه سال جاری میلادی ازبکستان تبدیل به اصلی ترین فروشنده طلا گردید. طبق داده‎ها، طی ماه فوریه سال 2024 بانک مرکزی ازبکستان 12 تن طلا فروخت و بعد از آن کشور اردن با فروش 4 تن طلا رتبه دوم را به خود اختصاص داد. میزان کلی طلای عرضه شده توسط بانک‎های مرکزی در ماه فوریه سال جاری میلادی 19 تن رقم خورد و این شاخص نسبت به ماه مارس سال 2024 م. 58 درصد کاهش یافت. بزرگترین شاخص خرید طلا را بانک خلق چین (12 تن) و بانک ملی قزاقستان به خود اختصاص داد. علاوه بر این ذخایر طلای بانک مرکزی ترکیه نیز 4 تن بالا رفت. به اطلاع می رساند، فروش طلا در میزان صادرات ازبکستان سهم بزرگی را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال، عرضه طلای کشور در ماه فوریه سال جاری میلادی 36.3 درصد حجم صادرات دو ماهه کشور را تشکیل داده است. ازبکستان در ماه ژانویه سال 2023، 1.2 میلیارد دلاری طلا صادر کرد. ولی ماه ژانویه سال 2024 طلا عرضه نشد. بدین علت میزان صادرات کشور نسبت به ماه ژانویه سال 2023 به شدت کاهش یافته است.[15]

برگزاری یک سری نمایشگاه‎ها در شهر تاشکند

در محل دائم نمایشگاه‎های تاشکند “O‘zekspomarkaz” نمایشگاه‎های بین المللی نظیر “UzMetalMashExpo”, “UzTechTransExpo”, “UzMiningExpo”, “UzChemPlastExpo و “UzSecureExpo” در حال برگزاری می‌باشد. در نمایشگاه‎های فوق الذکر شرکت‎های ازبکستان، روسیه، قزاقستان، بلاروس، چین، ترکیه، اتریش و ایتالیا حضور دارند. در غرفه ‏های مختلف فناوری‎های صنعت، معدن، امنیت و حفاظت، فناوری‏های دانش ‎بنیان به نمایش گذاشته شده است. در غرفه روسیه ماشین آلات و تجهیزات صنایع معادن، مصالح جاده سازی، سیستم‎های فیلتر و فرآوری مواد فلز به چشم می خورد.[16]

کاهش استخراج گاز در دو ماه اخیر

بنا به گزارش آژانس آمار، حجم استخراج گاز ازبکستان سال به سال کاهش می یابد. در ازبکستان در ماه‎های ژانویه الی فوریه سال 2024 حدود 7.7 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی استخراج شد. این شاخص در مقایسه با مدت مشابه در سال 2022 م. 454.8 میلیون متر مکعب کم می‌باشد. سال گذشته در ازبکستان حدود 46.7 میلیارد متر مکعب گاز استخراج شد. این پایین ترین شاخص در 7 سال گذشته می‌باشد. این شاخص نسبت به سال 2017 م. 9.7 میلیارد متر مکعب (56.4 میلیارد متر مکعب) کمتر می‌باشد. قبل از این کاهش میزان بیش بینی استخراج گاز شرکت سهامی «ازبک نفت و گاز» اعلام شد. در ابتدای سال 2023 شرکت نفت و گاز ازبکستان در نظر داشت 34.1 میلیارد متر مکعب گاز استخراج کند، ولی بعداً این شاخص تا 32.2 متر مکعب کاهش یافت. شرکت مذکور در برنامه دولتی سال جاری در سال 2024 م. قرار است حدود 29.3 میلیارد متر مکعب گاز یعنی حدود 3 میلیارد متر مکعب کمتر از سال گذشته استخراج کند. در صورت کاهش استخراج گاز در ازبکستان میزان واردات آن بالا می رود. ازبکستان در سال 2020 از خارج حدود 50.4 میلیون دلاری گاز وارد کرده بود. در سال 2021 این شاخص به 154.5 میلیون و در سال 2022 م. به 281.9 میلیون دلار رسید. در سال 2023 حجم واردات گاز نسبت به سال‎های قبلی افزایش چشمگیری داشته و به 694.9 میلیون دلار رسید. انتظار می رود در سال جاری میلادی میزان واردات گاز به رکورد جدیدی دست یابد. چون ازبکستان طی ماه‌های ژانویه الی فوریه سال جاری میلادی 166.7 میلیون دلاری گاز وارد کرده است که این شاخص نسبت به میزان کل واردات سال 2021 بوده است. [17]

[1] https://kun.uz/news/2024/03/23/2023-yilda-ozbekneftgazning-sof-foydasi-qariyb-ikki-barobarga-kamaydi

[2] . https://oz.sputniknews.uz/20240325/mamlakat-100-tonna-oltin-mirziyoev-43133834.html

[3] . https://oz.sputniknews.uz/20240325/ozbekiston-rossiya-savdo-top-5-tovarlar-43138366.html

[4] . https://qalampir.uz/uz/news/oltinni-k-ayta-ishlash-va-sotish-buyicha-yirik-markaz-ishga-tushiriladi-99259

[5] . https://oz.sputniknews.uz/20240327/ozbekiston-avtomobil-benzin-43157715.html

[6] . https://oz.sputniknews.uz/20240327/toshkent-uzfood-2024-korgazma-xitoy-rossiya-43158474.html

[7]https://oz.sputniknews.uz/20240327/ozbekiston-eoii-tashqi-savdo-aylanma-infografika-43165050.html

[8] https://daryo.uz/2024/03/28/ozbekiston-fevral-oyida-13-mlrd-dollarlik-oltin-sotdi

[9] https://oz.sputniknews.uz/20240328/xitoy-fargona-ozbekiston-sanoat-yangi-mahsulot-43172747.html

[10] https://oz.sputniknews.uz/20240328/xitoy-ozbekiston-avtomobil-yol-qurish-43176978.html

[11] https://oz.sputniknews.uz/20240401/samarqandda-aptff-forumi-boshlandi-43232786.html

[12] https://kun.uz/news/2024/04/01/mart-oyi-uchun-inflatsiya-darajasi-elon-qilindi