استخراج و صادرات ذخایر اورانیوم ازبکستان

کشور ازبکستان از لحاظ داشتن ذخایر اورانیم دارای رتبه 10 و به لحاظ استخراج این ماده معدنی استراتژیک در رتبه 5 جهانی قرار دارد.

جدول شماره 1- مهم‌ترین تولید کنندگان اورانیوم دنیا

تقاضای اورانیوم

اورانیوم ماده‌ای است که از اعماق زمین استخراج و از آن به عنوان سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای و رآکتورهای هسته‌ای هدایت شونده کشتی‌های دریایی و زیر دریایی به طور گسترده استفاده می‌شود. علاوه بر این از اورانیوم در ساخت ابزارهای جنگی و سیستم‌های حفاظت از تابش استفاده می‌شود.. طبق گزارش اتحادیه جهانی انرژی هسته‌ای در سال 2021 میلادی، میزان ذخایر اورانیوم جهان 6.14 میلیون تن برآورد شده است. از این مجموعه 29.6 سهم معادن استرالیا، 13.7 درصد سهم قزاقستان، 8.4 درصد سهم کانادا می‌باشد. بقیه ذخایر در کشورهای روسیه، نامبیا، آفریقای جنوبی، چین، نیجر، برزیل و ازبکستان قرار دارد.

طبق بررسی‌ها، میزان استخراج سالانه اورانیوم در سراسر جهان نیز 60 هزار تن برآورد می‌شود که این میزان پاسخگوی 80 الی 90 درصد تقاضای جهانی اورانیوم است. این ماده معدنی به علت قابل اعتماد بودن، ارزان، کم کربنی و توانایی استفاده عمومی خود در انرژی هسته‌ای نقش مهمی در تولید انرژی کشورها و استفاده‌های صلح آمیز ایفا می‌کند. مصرف‌کننده اصلی اورانیوم جهان کشورهای نظیر آمریکا (سالانه 18161 تن)، چین (5338 تن)، فرانسه (9211 تن)، روسیه (6264 تن)، کرهٔ جنوبی (5013 تن)، هندوستان و ژاپن می‌باشد. طبق پیش بینی‌ها، انتظار می‌رود مصرف سالانه اورانیوم در جهان در سال 2030 به 79400 تن و در سال 2040 به 112300 تن برسد. دلیل این افزایش شدید راه اندازی رآکتورهای جدید در کشورهای چین، هندوستان و چند کشور دیگر می‌باشد.

جدول شماره 2- میزان ذخائر اورانیوم کشورها

استخراج و تولید اورانیوم در ازبکستان

ازبکستان از سال 2016 مقام پنجمین کشور جهان در زمینه استخراج اورانیوم را حفظ کرده است. این کشور در سال 2022 میلادی حدود 3300 تن یعنی 6.4 درصد کل میزان استخراج اورانیوم سالانه جهان را استخراج نموده است.

ذخایر اورانیوم ازبکستان از 100 هزار تن فراتر می‌رود و در جهان در رتبه دهم قرار دارد. در حال حاضر کارخانه دولتی «نوایی اورانیوم» مهم‌ترین شرکتی است که کار استخراج اورانیوم طبیعی در ازبکستان را انجام می‌دهد البته که مواد خام اورانیوم استخراج شده در ازبکستان مستقیماً به کارخانه‌های بزرگ فرآوری اورانیوم نظیر AREVA NC (فرانسه)، Converdyn (آمریکا)، Cameco (کانادا)، CNEIC (چین) صادر می‌شود. در حال حاضر همکاران اصلی مجتمع متالورژی نوایی شرکت‌های Itochu و Marubeni (ژاپن) و Nukem Inc (آمریکا) می‌باشد. به طور کلی 39 معدن اورانیوم در ازبکستان موجود است که از این تعداد 35 معدن از نوع ماسه سنگی بوده و عمدتا در استان‌های نوایی و سمرقند قرار دارند.

اخیراً نیز دولت ازبکستان مناقصه حمل اورانیوم از طریق بندر سن پترزبورگ به مقصد کارخانه‌های Converdin Enterprise (آمریکا) و Cameco Corporation (کانادا) توسط کارخانه دولتی «اورانیوم نوایی» را اعلام نموده است.

طبق این مناقصه 9 میلیون دلاری کارخانه «اورانیوم مجتمع نوایی» جهت حمل اورانیوم طبیعی به مقصد دو کارخانه آمریکا و کانادا در سال 2024 نیاز به 300 عدد کانتینر 20 فوتی (200 عدد برای حمل به Comeco Corporation و 100 عدد برای حمل به Converdin Enterprise) دارد.

 کشورهای پیشرو دنیا در استخراج اورانیوم

 طی 10 سال اخیر کشور قزاقستان در زمینه استخراج و صادرات اورانیوم مقام اول جهان را دارا بوده است. در قزاقستان سالانه بیش از 21000 تن اورانیوم استخراج می‌شود. بین شرکت‌های استخراج کننده اورانیوم نیز شرکت Kazatomprom (تولید اورانیوم قزاقستان) رتبه اول جهانی اول را داراست. شرکت یاد شده سالانه بیش از 11 هزار تن اورانیوم استخراج می‌کند که این 20.5 درصد کلی استخراج سالانه اورانیوم جهان می‌باشد. در زمینه استخراج اورانیوم در جهان کشور کانادا رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. بعد از آن کشورهای نامیبیا و استرالیا قرار دارد.

 جدول شماره 3- میزان تولید اورانیوم در جهان

 

راهبرد دولت ازبکستان جهت افزایش استخراج اورانیوم تا سال 2030

در ماه جولای 2022 بود که رئیس جمهور ازبکستان فرمان افزایش میزان استخراج و فرآوری اورانیوم در دوره زمانی بین سال‌های 2022 الی 2030 را امضاء و این دستور مورد تصویب کابینه دولت نیز قرار گرفت. در این سند آمده است که ازبکستان طی سال‌های 2022 الی 2030 در نظر دارد حجم استخراج اورانیوم را دو برابر افزایش دهد. بدین ترتیب حجم استخراج اورانیوم از 3526 تن در سال 2022 تا 7100 تن در سال 2030 افزایش پیدا خواهد کرد. در این راستا پیش بینی می‌شود که امور اکتشافات و زمین‌شناسی این حوزه در سال‌های 2022 الی 2030 بطور چشمگیری تسریع یابد. شایان ذکر است که فهرست 20 پروژه سرمایه گذاری این حوزه به ارزش کلی 460 میلیون دلار به سند مذکور الصاق گردیده است.