نگاهی به فعالیت صندوق های توسعه ای مشترک قرقیزستان با سایر کشورها
بخشی از کمکهای توسعه ای دریافتی قرقیزستان از محل صندوقهای توسعه ای مشترک این کشور با سایر کشورها تامین می‌شود. اعتبارات تامین شده از سوی این صندوقها صرف هزینه‌های اجرای طرحهای توسعه ای و زیرساختی در حوزه‌هایی همچون بخش انرژی و نیروگاهی، کشاورزی، حمایت از مشاغل کوچک و متوسط، کشاورزی و صنایع تبدیلی، مجتمع های کشت و صنعت و بهبود زیرساختها و خدمات درمانی و غیره می‌گردد.
بر پایه توافقات امضاء شده فیمابین، تاکنون چهار صندوق توسعه ای مشترک قرقیزستان با کشورهای روسیه، مجارستان، ازبکستان و آذربایجان ایجاد شده است که آخرین وضعیت فعالیت آنها بشرح زیر میباشد:
- صندوق توسعه روسیه- قرقیزستان
این صندوق اولین و بزرگترین صندوق توسعه ای مشترک قرقیزستان است که در تاریخ 24 نوامبر سال 2014 با توافق دولتهای قرقیزستان و روسیه ایجاد شد. اعتبار اولیه این صندوق 100 میلیون دلار بود که تماما از سوی دولت روسیه تامین شد. بتدریج با افزایش اعتبارات این صندوق از سوی روسیه، سرمایه ثابت آن 500 میلیون دلار رسید. این نهاد مالی تامین مالی پروژه‌ها را از ژوئن 2016 آغاز کرد. از بدو تاسیس تاکنون تمرکز اصلی و حوزه‌های اولویت دار صندوق توسعه ای مذکور، ایجاد واحدهای کشت و صنعت و دامپروری، پوشاک، نساجی، معدن و صنایع متالورژی، توسعه نیروگاه‌های برق آبی کوچک و متوسط، ساخت و ساز مسکن و توسعه کارآفرینی میباشد. سال 2023 این صندوق 160 میلیون دلار را جهت تامین اعتبارات طرح های مختلف در قرقیزستان اختصاص داد.
خدمات این صندوق از طریق تامین مالی مستقیم، اعطای وام از طریق بانک های تجاری و ارائه مشاوره در حوزه خدمات مالی طرحهای توسعه ای میباشد. همچنین از دیگر خدمات این صندوق، صدور مجوز و گواهینامه‌های بهداشت و استاندارد محصولات کشاورزی و دامی طرحهایی است که توسط خود صندوق تامین اعتبار شده باشند. از شروط الزامی صندوق مذکور جهت ارائه خدمات اعتباری، این است که 15 درصد از کل اعتبار لازم جهت اجرای پروژه بایست از سوی وام گیرنده تامین شود، در عین حال امتیازاتی را برای شهروندان روسیه در این خصوص در نظر گرفته است بدین صورت که یا 30 درصد از مشارکت در طرح مورد نظر با شهروندان روسیه باشد و یا اینکه بیش از 70 درصد از محصول تولیدی نهایی طرح به روسیه صادر شود.
همچنین سازمان‌هایی که فعالیت های مذهبی یا خیریه دارند، کسب و کارهای مرتبط با قمار و نیز تشکلهای دینی در شمول خدمات این صندوق قرار نمی‌گیرند. همچنین این صندوق از معاملات خرید و فروش ارز، سازمان های ایجاد شده برای تحصیل اوراق بهادار و همچنین بنگاه هایی که مدیران آن محکوم به ارتکاب جرایم در حوزه اقتصادی هستند یا دچار ورشکستگی و انحلال شده‌اند، حمایت نمی‌کند.
- صندوق توسعه ای مجارستان- قرقیزستان
صندوق توسعه ای مجارستان - قرقیزستان بر اساس توافقنامه ای که در تاریخ 8 آوریل 2021 بین دولتهای قرقیزستان و مجارستان به امضاء رسید تاسیس و فعالیت خود را آغاز نمود. سرمایه اولیه صندوق 16 میلیون دلار است که تماما از سوی دولت مجارستان تامین شده است. در ابتدا برنامه ریزی شده بود که سرمایه اولیه آن 50 میلیون دلار باشد، اما تاکنون فقط 16 میلیون دلار آن از سوی مجارستان تامین شده است. براساس اساسنامه اولیه این صندوق، 14 حوزه عمل برای آن در نظر گرفته شده است که از جمله: تامین آب، انرژی، بهداشت، گردشگری، صنعت خودرو سازی، حمایت از مشاغل کوچک و متوسط و غیره میباشد.
شرط الزامی برای تامین مالی یک پروژه از سوی صندوق آن است که حداقل 30٪ مشارکت مجارستان در پروژه در نظر گرفته شود یعنی وام گیرندگان باید با شرکت هایی از مجارستان همکاری کنند. لازم به ذکر است که در حال حاضر علاوه بر پروژه 650 هزار دلاری، این صندوق در حال بررسی دو پروژه دیگر به ارزش بیش از 14 میلیون دلار است که انتظار می رود تائید شوند و پس از آن صندوق پذیرش درخواست های جدید را موقتاً متوقف خواهد کرد و چنانچه سرمایه مجاز آن به 50 میلیون دلار افزایش یابد، صندوق به تامین مالی طرحها ادامه خواهد داد.
- صندوق توسعه ازبکستان- قرقیزستان
این صندوق بر اساس توافقنامه ای که در تاریخ 11 مارس 2021 بین دولت های قرقیزستان و ازبکستان به امضا رسید، تأسیس شد. سرمایه اولیه صندوق 50 میلیون دلار است که در ادامه پیش بینی شده است به 200 میلیون دلار افزایش یابد. هدف این صندوق، تامین مالی پروژه‌هایی است که به خودکفا شدن قرقیزستان در بخش های اقتصادی اولویت داراین کشور کمک می‌کند. خدمات این صندوق از طریق ارائه وام، مشارکت در تامین بخشی از سرمایه اولیه و استفاده از سایر ابزارهای مالی در همکاری با نهادهای تجاری ثبت شده و فعال در قرقیزستان میباشد.
حوزه‌های اولویت دار جهت تامین مالی از سوی این صندوق عبارتند از: کشت و صنعت، نساجی، تولید، کانیها و معدن و صنایع متالورژی، حمل و نقل، انرژی، گردشگری، پزشکی و آموزش است. تامین مالی اعتباری صندوق شامل وام های 200 هزار تا 8 میلیون دلاری است که در این صورت آورده طرف وام گیرنده از صندوق بایست حداقل 25 درصد از کل نیاز مالی پروژه باشد. به گفته وزارت اقتصاد قرقیزستان، به لطف این صندوق، تاکنون 13 پروژه مجموعا به ارزش 20.8 میلیون دلار اجرا و به بهره برداری رسیده اند.
- صندوق توسعه آذربایجان- قرقیزستان
صندوق توسعه آذربایجان – قرقیزستان بر اساس توافقنامه ای که میان کابینه وزراء قرقیزستان و دولت جمهوری آذربایجان در اکتبر 2022 به امضاء رسید، ایجاد شد. سرمایه این صندوق 25 میلیون دلار است که تماما توسط جمهوری آذربایجان تامین شده است. به گفته وزارت اقتصاد قرقیزستان، این صندوق یک نهاد مالی بین المللی با ظرفیت حقوقی بین المللی و دارای حق انعقاد معاهدات بین المللی است. هدف از ایجاد این صندوق ارتقای همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور برای نوسازی و توسعه صنعت است. این صندوق پروژه‌های خود کفایی را در بخش های اولویت دار اقتصادی تامین مالی می نماید. برخلاف سایر مؤسسات توسعه ای، این صندوق پروژه‌های اولویت دار هر دو طرف قرارداد یعنی کارآفرینان آذربایجانی و قرقیزستانی را تأمین مالی خواهد کرد. لازم به ذکر است که این صندوق هنوز اقدام به دادن وام نکرده است ولی انتظار می رود در سال 2024 آغاز شود.
صندوقهای توسعه ای مشترک فوق بعنوان سازو کارهای رسمی وظیفه نظارت و مدیریت کمکهای توسعه ای و سرمایه ای کشورهای دیگر به قرقیزستان را بر عهده دارند، با این وجود تنها مکانیسم های موجود در این زمینه نیستند، حجم و دامنه سرمایه گذاریهای ترکیه در قرقیزستان در طی سه دهه گذشته به این سو در قالب ساخت یک مجموعه کامل بیمارستانی در بیشکک، فروشگاهها و مراکز تجاری و بازرگانی متعدد، بانک، دانشگاه بسیار بزرگ ماناس و تعداد زیادی مدارس آموزشی و فرهنگی قابل توجه و گسترده است که جدای از تاثیرات خود در حوزه‌های توسعه ای، محبوبیت و مقبولیت این کشور نزد دولتمردان و افکار عمومی این کشور و نهایتا بستری در جهت قدرت نرم ترکیه در این منطقه را به همراه داشته است.