گزارشی از عملکرد صندوق‌های بازنشستگی در ایتالیا

منابع مالی انباشته شده در صندوق‌های بازنشستگی ایتالیا در پایان سال 2022 برابر با 205.6 میلیارد یورو بوده که نسبت به سال پیش از آن، 3.6 درصد کاهش داشته و معادل 10.8 درصدِ تولید ناخالص داخلی و 4 درصد از فعالیت‌های مالی خانوارهای ایتالیایی بوده است.

بر اساس آخرین گزارش سالانه کمیسیون نظارت بر صندوق‌های بازنشستگی در ایتالیا (Covip)، مشکلات بازارهای مالی در سال 2022 بر بازدهی صندوق‌های بازنشستگی این کشور تأثیر گذاشته است و در حالی که بازدهی این صندوق‌ها کاهش یافته، تعداد اعضا و میزان حق بیمه پرداختی آنها افزایش داشته است. کمیسیون نظارت بر صندوق‌های بازنشستگی ایتالیا در گزارش سالانه خود تأکید می‌کند که با وجود اینکه آشفتگی در بازارهای مالی بر بازدهی اشکال تکمیلی بازنشستگی تأثیر گذاشته است، اما صندوق‌های بازنشستگی به طور کلی مقاومت قابل توجهی از خود نشان داده‌اند. در عین حال، نیاز به اقدامات جدید و فوری در این زمینه وجود دارد که پیش از همه باید متوجه مداخلات هدفمند در سیستم مشوق‌ها برای جذب عضویت و مشارکت، گنجاندن اقشار ضعیف کارگری و کارمندی در سیستم تامین اجتماعی و دستیابی به برابری بیشتر بین نسلی باشد.

بر اساس این گزارش، منابع مالی انباشته شده در صندوق‌های بازنشستگی ایتالیا در پایان سال 2022 برابر با 205.6 میلیارد یورو بوده که نسبت به سال پیش از آن، 3.6 درصد کاهش داشته و معادل 10.8 درصدِ تولید ناخالص داخلی و 4 درصد از فعالیت‌های مالی خانوارهای ایتالیایی بوده است. در پایان سال 2022، تعداد صندوق‌های بازنشستگی فعال در ایتالیا برابر با 332 صندوق بوده است که شامل 33 صندوق بازنشستگی قراردادی یا بسته، 40 صندوق باز، 68 طرح بازنشستگی فردی (PIP) و 191 صندوق بازنشستگی که از قبل وجود داشته‌اند، می‌شود (طرح بازنشستگی فردی، نوعی از بازنشستگی تکمیلی خصوصی است که توسط شرکت‌های بیمه راه‌اندازی می‌شود). لازم به ذکر است تعداد صندوق‌های بازنشستگی فعال در ایتالیا به طور مداوم در حال کاهش بوده است، به طوری که در سال 1999، تعداد 739 صندوق بازنشستگی وجود داشته است که بیش از دو برابر تعداد فعلی بوده است.

این گزارش می‌افزاید تعداد اعضای صندوق‌های تکمیلی برابر با 9.2 میلیون نفر است که 5.4 درصد نسبت به سال 2021 افزایش داشته است. نرخ پوشش کل نیروی کار توسط این صندوق‌ها برابر با 36.2 درصد است. صندوق‌های بسته دارای 3.7 میلیون عضو، صندوق‌های باز دارای نزدیک به 1.8 میلیون، ‌ طرح‌های بازنشستگی فردی جدید 3.5 میلیون عضو و صندوق‌های از قبل موجود دارای حدود 650 هزار عضو هستند. در سال 2022 نیز تفاوت جنسیتی در اعضای صندوق‌های بازنشستگی ادامه داشته است و 61.8 درصد از اعضای صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی مرد هستند که در صندوق‌های بسته به 73 درصد می‌رسد. در سال 2022 شکاف نسلی نیز در میان اعضای صندوق‌های بازنشستگی مشاهده شده است. اعضای صندوق‌ها بیشتر از طبقه متوسط و نزدیک به سن بازنشستگی هستند؛  18.8 درصد زیر 35 سال سن دارند، 48.9 درصد بین 35 تا 54 ساله هستند و 32.3 درصد نیز بیش از 55 سال سن دارند.

استمرار ورود اعضای جدید و حق بیمه‌ها در صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی، تاییدی بر وجود دو گروه در نظام نیروی کار ایتالیا است؛ اعضای این صندوق‌ها، عمدتا مردان میانسال ساکن شمال کشور هستند که در موسسات باثبات و قدرتمندی شاغل می‌باشند و می‌توانند به صورت مستمر، حق بیمه خود را بپردازند. از سوی دیگر زنان، جوانان و کارگران جنوب کشور همچنان حضور کمتری در این صندوق‌ها دارند. حق بیمه پرداختی به صندوق‌های بازنشستگی در سال 2022 برابر با 18.2 میلیارد یورو بوده است که 6.1 میلیارد یورو به صندوق‌های قراردادی (با رشد 4.6 درصدی)، 2.8 میلیارد یورو به صندوق‌های باز (با رشد 7.8 درصدی)، 5 میلیارد یورو به بازنشستگی تکمیلی فردی (با رشد 2.4 درصدی) و 4.1 میلیارد یورو به صندوق‌های از قبل موجود (با رشد 1.5 درصدی) واریز شده است.

بر اساس این گزارش، آشفتگی بازارهای مالی، هم در سرمایه‌گذاری در سهام و هم در سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه توسط اشکال تکمیلی بازنشستگی تأثیر گذاشته است. در طول سال گذشته، سرمایه‌گذاری در سهام، به طور متوسط در صندوق‌های بسته با 11.7 درصد، در صندوق‌های باز با 12.5 درصد و در طرح‌های بازنشستگی فردی، با 13.2 درصد زیان همراه بوده است. زیان تحمیل شده در بخش سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه، کمتر نبوده است و سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه مرکب، در صندوق بسته 10.3 درصد و در صندوق باز 7.6 درصد ضرر داشته است. اوراق قرضه ساده نیز در صندوق‌های بسته 3.5 درصد و در صندوق‌های باز 10.9 درصد با ضرر همراه بوده است. البته این گزارش عنوان می‌کند ارزیابی صحیح سودآوری صندوق‌های بازنشستگی نمی‌تواند به بازه زمانی یک ساله محدود شود، بلکه به افق‌های طولانی‌تر بر اساس اهداف تعیین ‌شده نیاز دارد. لذا با بررسی یک دوره مشاهده ده ساله (از پایان سال 2012 تا پایان سال 2022) بازده میانگین سالانه سرمایه‌گذاری در سهام، بین 4.7 درصد تا 4.9 درصد سود داشته و سود سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه به صورت متوسط نزدیک به صفر بوده است.

منبع:

https://www.ilsole24ore.com/art/fondi-pensione-2022-rendimenti-giu-anche-125percento-ma-aumentano-contributi-e-iscritti-AETGRObD