خطرات موجود برای صنعت کاکائو در غنا
صندوق بین المللی پول در گزارشی اعلام کرده است صنعت کاکائو غنا به دلیل ترکیبی از عواملی مانند استخراج غیرقانونی معادن، خسارات انباشته و پیشرفت‌های عمده در تولید این محصول از سوی برخی کشورهای پیشرفته ، در معرض خطر قرار گرفته است. هیئت کاکائو غنا (COCOBOD) که موظف به نظارت بر تولید و صادرات کاکائو در این کشور است نیز تحت زیان‌های مالی سالانه هنگفتی قرار دارد و صندوق بین المللی پول (IMF) آن را به عنوان یک تهدید بزرگ برای این بخش و تلاش های مالی دولت شناسایی کرده است.
به گزارش تارنمای خبری graphic.com.gh، غنا به دلیل ترکیبی از عواملی مانند استخراج غیرقانونی معادن، زیان‌های انباشته، و پیشرفت‌های عمده برخی از کشورهای پیشرفته برای رشد و صادرات تهاجمی این محصول، با خطر از دست دادن جایگاه خود در صنعت کاکائو مواجه گردیده است.
صندوق بین المللی پول (IMF) در گزارش خود در مورد برنامه تسهیلات اعتباری توسعه یافته غنا اعلام کرد: هیئت کاکائو غنا (COCOBOD) به دلیل ثبت زیان‌های هنگفت سالانه در گزارشات خود، آن را به عنوان یک تهدید بزرگ برای این بخش و تلاش های مالی دولت شناسایی کرده است.
به گفته این سازمان، این زیان‌ها به‌دلیل هزینه‌های بالای بازپرداخت بدهی‌های بخش کاکائو، قیمت بالای خرید برای تولیدکنندگان کاکائو در مقایسه با هزینه‌های عملیاتی آن و افزایش عملیات‌های شبه مالی مانند تأمین کود، توسعه راه‌های روستایی و هزینه‌های اداری هیئت کاکائو غنا COCOBOD بوده است.
COCOBOD در ژانویه سال جاری در پرداخت‌های سر رسید صورت حساب 182 روزه خود نکول[1] کرد و از اوراق بهادار موجود با ارزش اسمی 940.42 میلیون سدی عبور نمود و در حال حاضر دولت در حال تعامل با سرمایه گذاران برای تجدید ساختار بدهی‌های بخش کاکائو است.
این بخش همچنین از استفاده معدنچیان غیرقانونی که فعالیت های آنها بر تولید کاکائو تأثیر گذاشته است در امان نمانده است.
در فوریه سال جاری، نشریه گرافیک آنلاین گزارش داد که برنامه ملی احیای کاکائو که با هزینه 4.2 میلیون سدی انجام شد، با تهدیدات معدنچیان غیرقانونی مواجه گردیده است که مزارع کاکائو را از جمله مزارعی که اخیراً بازسازی شده اند، در سراسر کشور تصرف کرده اند.
اتباع خارجی نیز از مشکلات امنیتی از بین رفته در سطح روستاها برای تداوم ویرانی عظیم مزارع کاکائو به نفع استخراج طلا استفاده کرده اند و تا کنون تلاش های دولت برای مبارزه با این تهدید بی نتیجه بوده است.
این چالش ها به همراه تلاش برخی از کشورها در اروپا و آسیا برای تولید و صادرات کاکائو، خطر بزرگی را برای بخش کاکائو کشور به همراه دارد.
غنا تنها از طریق صادرات خام دانه‌های کاکائو بیش از 3 میلیارد دلار درآمد ارزی دارد. لازم به ذکر است که کاکائو غنا در بازار بین المللی از کیفیت بالایی برخوردار میباشد.
همچنین غنا و ساحل عاج با رقابت کشورهای غربی و خاور دور مواجه هستند که برخی از آنها آزمایش تولید کاکائو و امکان صادرات را آغاز کرده اند.
به نظر می‌رسد تصمیم دو کشور بزرگ تولیدکننده کاکائو، یعنی غنا و ساحل عاج، برای اتخاذ برخی اقدامات تهاجمی‌با هدف حفاظت از صنعت کاکائو خود، چندان مورد توجه بازیگران جهانی نیست، زیرا برخی از آنها اکنون در حال بررسی امکان تولید کاکائو در کشور خود هستند.
در سال 2018، دو کشور توافق کردند تا قیمتی را برای عرضه این محصول در بازار جهانی کالا تعیین کنند که کمتر از آن، هیچ یک از دو کشور محصول خود را به فروش نرسانند.
علاوه بر این، دو کشور در سال 2019، مابه‌التفاوت درآمد زندگی (LID[2]) را نیز معرفی کردند که استانداردی معادل 400 دلار در هر تن تعیین کرد و بالاتر از قیمت‌های جهانی محاسبه کرد.
LID برای تضمین حداقل قیمت برای کشاورزان کاکائو معرفی شد که درآمد کشاورزانی را که بسیاری از آنها در فقر زندگی می‌کنند بهبود بخشد.
وزیر غذا و کشاورزی غنا در نشست اخیر در آکرا بار دیگر تاکید کرد که دو کشور به همکاری برای افزایش قیمت گذاری مناسب در بازار بین المللی ادامه خواهند داد.
سال گذشته گزارش شد که دو کشور نشست‌های بنیاد جهانی کاکائو در شهر بروکسل در مورد پایداری کاکائو را تحریم کردند زیرا برخی از شرکت‌های چندملیتی تولید کننده شکلات و تاجران در حال مسدود کردن LID بودند.
در واکنشی به اقدامات این دو کشور که تولید تقریباً 65 درصد دانه‌های کاکائو در جهان را تشکیل می‌دهند، چین و برخی کشورهای اروپایی تولید دانه‌های کاکائو را آغاز کرده‌اند.
تولید کاکائو در چین و اسپانیا
آکادمی علوم کشاورزی گرمسیری چین (CATAS[3]) در سال 2021 گزارش داد که استان جزیره ای‌هاینان چین جنوبی برای اولین بار دانه‌های کاکائو را به بلژیک صادر کرده است.
روزنامه چاینا دیلی به نقل از هائو ژائیون، محقق CATAS می‌گوید: «اولین دسته 500 کیلوگرمی دانه‌های کاکائو به ارزش 3600 دلار در Xinglong، یکی از شهرستان‌های‌هاینان با آب و هوای گرمسیری تولید شد.
اگرچه این کشور در حال حاضر در بین 45 کشور برتر تولیدکننده کاکائو در جهان حضور ندارد، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند با استفاده از فناوری‌های مورد استفاده در تولید دانه‌های کاکائو، در صورت ورود کامل این کشور به فضای صادرات این محصول، تهدیدی بالقوه برای درآمد دو کشور بزرگ تولیدکننده کاکائو، یعنی ساحل عاج و غنا محسوب می‌شود.
آقای فیفی بوافو، مسئول ارشد روابط عمومی COCOBOD، در نشست مطبوعاتی با نشریه دیلی گرافیک غنا، با بیان اینکه این سازمان نسبت به اقدامات صورت گرفته در خصوص توسعه و کشت کاکائو در چین نگران است اظهار داشت: با این حال بسیار زود است که وحشت زده بشویم، زیرا اگر به مقدار کاکائو صادر شده توسط چین نگاه کنید، متوجه خواهید شد این مقدار بسیار کمتر از یک تن است.
آقای فیفی بوافو افزود: « در صورت افزایش عرضه این محصول در زمانی که تقاضا برای آن در جهان رو به افزایش نباشد، بدیهی است که این اقدام بر قیمت ها تأثیر بگذارد».
همچنین اخیراً، تیمی از محققان در اسپانیا ادعا کردند که برای اولین بار در اروپا مقدار قابل توجهی از کاکائو تولید کرده اند و راه را برای تولید شکلات هموار کرده اند.
این گروه در گزارش خود اعلام کرده است که دانه‌های کاکائو در شهر مالاگا توسط تنها کارخانه شکلات‌سازی اندلس برای تولید محدودی از شیرینی‌سازی در سال جاری استفاده خواهد شد.
ایجاد ارزش افزوده برای کاکائو
این تحولات به این واقعیت اشاره دارد که غنا نمی‌تواند همچنان تنها به صادرات دانه‌های خام کاکائو به اروپا تکیه کند. این کشور همچنین باید به بازار شکلات اروپا که در سال 2022 حدود 42 میلیارد یورو ارزش داشت، توجه کند. همچنین با وجود تولید حدود 20 درصد از کل دانه‌های کاکائو در جهان، غنا تنها 2 میلیارد دلار درآمد از صنعت 100 میلیارد دلاری کاکائو به دست می آورد.
این دو کشور همراه با ساحل عاج حدود سه میلیون تن دانه کاکائو تولید می‌کنند که معادل 65 درصد کاکائو جهان است، اما درآمد حاصل از فروش کاکائو برای دو کشور حتی به 6 میلیارد دلار هم نمی رسد.
با توجه به اینکه انتظار می رود کل زنجیره ارزش تا سال 2024 به حدود 140 میلیارد دلار افزایش یابد، این کشور نمی‌تواند به صادرات کاکائو به شکل خام خود ادامه دهد.
ورود به توافقنامه منطقه آزاد تجاری قاره آفریقا (AfCFTA) همچنین این فرصت را برای غنا فراهم می‌کند تا توجه بیشتری به فرآوری محلی دانه‌های کاکائو داشته باشد تا از اندازه بازار 1.4 میلیاردی که انتظار می‌رود توسط این توافق ایجاد شود، استفاده کند.
این کشور در حال حاضر دارای هفت شرکت بزرگ فرآوری کاکائو با ظرفیت فرآوری حدود 500,000 تن است.
ساخت کارخانه فرآوری جدید با ظرفیت 50 هزار تن در منطقه غرب نیز در حال حاضر ادامه دارد و با تکمیل کارخانه جدید، ظرفیت آن به حدود 550 هزار تن خواهد رسید.
با تولید سالانه بین 800 هزار تا 900 هزار تن کاکائو، این بدان معناست که کشور در حال حاضر می‌تواند حتی بیش از 50 درصد از دانه‌های کاکائو خود را قبل از صادرات به صورت محلی فرآوری کند.
منابع:
[1] DEFAULT
[2] LIVING INCOME DIFFERENTIAL (LID)
[3] CHINESE ACADEMY OF TRAPICAL AGRICULTURAL SCIENCES