چالش‌های غنا در خصوص تعلیق کمک‌های آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده

تعلیق کمک‌های بین‌المللی آمریکا چالش‌های جدی برای غنا ایجاد کرده است، اما این وضعیت می‌تواند فرصتی برای بازنگری در استراتژی‌های توسعه و حرکت به سمت خوداتکایی اقتصادی باشد.

در تاریخ 20 ژانویه 2025، رئیس‌جمهور آمریکا، فرمان اجرایی صادر کرد که به موجب آن تمام کمک‌های خارجی این کشور، از جمله بودجه آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) و طرح اضطراری رئیس‌جمهور آمریکا برای مبارزه با ایدز (PEPFAR)، به مدت 90 روز متوقف شد. اگرچه بعداً معافیت‌هایی برای برنامه‌های بشردوستانه اعطا شد، اما با این حال این تصمیم تأثیرات گسترده‌ای بر کشورهای دریافت کننده کمک‌های مالی، از جمله غنا، داشته است. این کشور به عنوان یکی از دریافت ‌کنندگان اصلی کمک ‌های USAID، سالانه به طور متوسط 150 میلیون دلار از این سازمان دریافت می‌کند. در سال 2025، غنا 156 میلیون دلار از USAID درخواست کرده بود که برای بخش‌های بهداشت، آموزش، کشاورزی و حکمرانی در نظر گرفته شده بود. با این حال، تعلیق کمک‌‌ها منجر به اختلال در تأمین تجهیزات پزشکی، کاهش بودجه‌های حیاتی و توقف پروژه‌های کلیدی شده است که در ادامه، به بررسی پیامدهای این تصمیم و چالش‌‌های پیش روی غنا پرداخته می‌شود.

 تاریخچه همکاری USAID و غنا

آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) برای دهه‌ها شریک اصلی در توسعه غنا بوده و از سال 2008، بودجه قابل توجهی را در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، آموزش، کمک‌‌های بشردوستانه و اقتصادی فراهم کرده است. این آژانس تنها در سال 2024، حدود 150 میلیون دلار کمک مالی به غنا ارائه کرد.

علاوه بر این، USAID در سال 2024 یک همکاری پنج ساله را با خدمات بهداشتی و درمانی غنا آغاز کرد و 18.8 میلیون دلار را برای افزایش ارائه خدمات بهداشتی متعهد شد. از سال 2018، این آژانس بیش از 300 میلیون دلار در بخش بهداشت غنا سرمایه‌گذاری کرده و برنامه‌‌های مبارزه با مالاریا و ایدز و بهبود سلامت مادر و کودک را هدف قرار داده است. قطع این کمک ‌ها می‌تواند تلاش‌ها برای کنترل بیماری‌های واگیردار را با شکست مواجه کرده و نرخ مرگ و میر در این کشور را افزایش دهد. 

 تفکیک بودجه 156 میلیون دلاری درخواستی غنا از USAID برای سال 2025

• بهداشت

غنا حدود 78.2 میلیون دلار از USAID برای برنامه‌های بهداشتی درخواست کرده بود. تعلیق کمک‌ها منجر به توقف پروژه‌های کلیدی مانند مشارکت سلامت یکپارچه (IHP) و ارتقای سطح مراقبت‌‌های اولیه بهداشتی در مناطق شمالی غنا شده است. 

• آموزش

غنا حدود 16 میلیون دلار از کل بودجه درخواستی سال 2025 را برای بخش آموزش در نظر گرفته بود. با این حال تعلیق کمک‌ها، پروژه «تقویت مسئولیت‌پذیری در سیستم آموزشی غنا (SAGES)» با بودجه 60 میلیون دلاری که در سپتامبر 2023 راه‌ اندازی شده است و انتظار می‌رود به مدت پنج سال اجرا شود را در معرض خطر قرار داده است.

• کشاورزی

مبلغ 33 میلیون دلار از بودجه درخواستی غنا به بخش کشاورزی اختصاص یافته بود. همچنین تعلیق کمک‌ ها منجر به توقف پروژه 25 میلیون دلاری USAID برای تقویت این بخش، به ویژه در مناطق شمالی، شمال شرقی، شرق اولیا، غرب اولیا و ساوانا در سال جاری خواهد شد.

• تغییرات آب و هوایی

مبلغ 3 میلیون دلار برای پروژه‌های مرتبط با تغییرات آب و هوایی درخواست شده بود. پروژه «فعالیت کشاورزی هوشمند اقلیم محور (CSA)» که به کشاورزان در سازگاری با تغییرات آب و هوایی کمک می‌کند، تحت تأثیر قرار گرفته است.

پیامدهای اقتصادی گسترده تر

• تأثیر بر بودجه داخلی

تعلیق کمک‌های مالی ایالات متحده از طریق USAID تأثیرات قابل توجهی بر بودجه داخلی غنا داشته است. در بودجه سال 2024، بیش از 8 میلیون دلار از USAID به عنوان کمک مالی دوجانبه و چندجانبه در نظر گرفته شده بود. لغو این کمک‌ها دولت غنا را مجبور کرده است تا منابع مالی جایگزینی برای پروژه‌های حیاتی مانند تقویت سیستم NHIA (سازمان ملی بیمه سلامت) و برنامه‌های آموزشی تحت طرح SAGES تأمین کند. در همین راستا، جان درامانی ماهاما، رئیس‌جمهور غنا، اخیراً وزیر دارایی این کشور را مأمور کرده است تا اقدامات فوری برای تأمین کسری بودجه 156 میلیون دلاری ناشی از تعلیق کمک‌ های USAID انجام دهد.

• تأثیر بر اقتصاد و سرمایه‌گذاری

تعلیق کمک‌ های ایالات متحده ممکن است سیگنال‌های منفی به سرمایه‌‌گذاران ارسال کند و نگرانی‌‌هایی را در مورد ثبات و جذابیت غنا برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) ایجاد نماید. غنا در سال 2021، حدود 2.6 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی دریافت کرد، اما این رقم در سال 2022 به 1.47 میلیارد دلار کاهش یافت و در سال 2023 به پایین‌ترین سطح خود یعنی 650 میلیون دلار رسید. عدم اطمینان از نهادهای کمک‌رسان می‌تواند وضعیت را بدتر کرده و سرمایه‌گذاران بین‌المللی را جهت سرمایه‌گذاری در این کشور بی‌میل‌ نماید.

 فرصت ‌های پیش رو

تعلیق کمک‌های USAID نه تنها یک چالش مالی برای غنا، بلکه هشداری برای رهبران و شهروندان آفریقایی است تا بر خوداتکایی و استفاده از منابع داخلی تمرکز کنند. قاره آفریقا با پتانسیل‌های فراوان از جمله ذخایر عظیم معدنی، زمین‌های کشاورزی حاصلخیز و جمعیت جوان، می‌تواند با بهره ‌برداری صحیح از این منابع، به توسعه پایدار دست یابد؛ با این حال، این منابع اغلب توسط کشورهای خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرند که منجر به فقر و نابرابری در بسیاری از کشورهای آفریقایی شده است. توقف کمک ‌های USAID فرصتی است تا استراتژی‌‌های توسعه اقتصادی بازنگری شده و بر بهره‌ برداری از منابع داخلی به نفع مردم آفریقا تمرکز شود.

به عنوان مثال، آفریقا با داشتن 30 درصد از ذخایر معدنی جهان، از جمله طلا، الماس و عناصر کمیاب خاکی، می‌تواند از این منابع برای توسعه اقتصادی خود بهره ببرد. در شرایط کنونی، غنا می‌تواند با افزایش اتکا به منابع داخلی، جذب سرمایه‌گذاری‌های جایگزین و استفاده از مکانیسم‌های تأمین مالی آفریقایی و مشارکت‌های منطقه‌ای مانند منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا (AfCFTA)، به سمت خوداتکایی اقتصادی حرکت کند. این تغییر رویکرد نه تنها به غنا، بلکه به سایر کشورهای آفریقایی نیز کمک می‌کند تا با تکیه بر توانایی‌های خود، مسیر توسعه پایدار را طی کنند و از وابستگی به کمک‌های خارجی رهایی یابند.

منابع:

1. https://www.hrw.org/news/2025/02/10/us-lifesaving-programs-remain-suspended-despite-waivers
2. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/This-is-how-much-Donald-Trump-s-closure-of-USAID-would-cost-Ghana-1970540
3. https://gh.usembassy.gov/our-relationship/pepfar/
4. https://gna.org.gh/2025/02/ghana-takes-steps-to-bridge-us156m-funding-shortfall-from-usaid/