آینده مشترک انرژی در اروپا

در اجلاس اخیر کشورهای بالکان غربی که در چارچوب فرایند برلین برگزار شد، اتحادیه اروپا متعهد گردید کمکی به ارزش یک میلیارد یورو به این منطقه اختصاص دهد. ماهنامه کرد دیپلماتیک صربستان مصاحبه‌ای با دوبراوکا جدوویچ، وزیر معدن و انرژی صربستان در خصوص این موضوع انجام داده است تا اهمیت این بیانیه برای بخش انرژی صربستان و همچنین آیندۀ مشترک انرژی صربستان و اتحادیه اروپا را بررسی نماید.بخش هایی از این مصاحبه یه شرح زیر ارائه می گردد.

دوبراوکا جدوویچ، وزیر معدن و انرژی صربستان در مصاحبه با ماهنامه کرد دیپلماتیک، در خصوص کمک پرداختی از سوی اتحادیه اروپا به کشورهای بالکان غربی گفت: هزینه‌های پرداختی دولت صربستان برای خرید برق و محصولات انرژی در ماه‌های اخیر، تحت شرایط قیمت‌های بی‌سابقه در بازار، بسیار بالا رفته است و هر گونه حمایت مالی که تحمل زمستان امسال را آسان‌تر کند، برای صربستان مهم است. این حمایت، نه تنها در مورد مقابله با افزایش کوتاه مدت هزینه‌های انرژی، بلکه برای ادامه حمایت از پروژه‌هایی که امنیت انرژی و تنوع منابع گازی صربستان را در بلندمدت افزایش می‌دهند نیز ضروری است. وی افزود: حمایت اتحادیه اروپا در این دوره مهم است، زیرا همبستگی خود را با کشورهایی که هنوز عضو اتحادیه اروپا نیستند، اما در مسیر پیوستن به اروپا هستند، نشان می‌دهد. با امضای بیانیه صوفیه در خصوص گذار سبز برای بالکان غربی، صربستان به همراه سایر کشورهای منطقه، همکاری با اتحادیه اروپا برای دستیابی به اهداف اروپایی در حوزه تغییرات آب و هوایی را پذیرفته است که چالشی جدی برای این کشورها می‌باشد. توجه به این نکته ضروری است که هر کشور، از موقعیتی متفاوت وارد فرآیند گذار انرژی می‌شود؛ به این معنی که هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی مرتبط با فرآیند گذار، دسترسی به منابع مالی اروپایی و همچنین ترکیب انرژی هر کدام از این کشورها، متفاوت از یکدیگر می‌باشد و لذا هزینه‌ها و فرصت‌های نابرابری در این زمینه‌ها دارند. از جمله، کشورهایی که عضو اتحادیه اروپا نیستند، در مقایسه با کشورهای اتحادیه اروپا که سطوح مشابهی از ذغال‌سنگ در ترکیب انرژی خود دارند، در مورد نوع حمایتی که می‌توانند از طریق صندوق‌های اروپایی دریافت کنند، در وضعیت نامناسبی قرار دارند. به همین دلیل است که علاوه بر صربستان، برای سایر کشورهای منطقۀ بالکان نیز حمایت کافی از سوی اتحادیه اروپا و نهادهای مالی برای اجرای اهداف موردنظر در زمینه تغییرات آب و هوایی و گذار انرژی ضروری است تا این گذار از نظر مالی پایدار و از نظر اجتماعی عادلانه باشد.

دوبراوکا جدوویچ در خصوص تاثیر فرایند ساخت یک آینده مشترک انرژی (بین صربستان و سایر کشورهای اتحادیه اروپا) بر منابع تامین انرژی صربستان و استقلال انرژی این کشور گفت: بحران انرژی، مشکلاتی را به وجود آورده است که تاثیراتی فراتر از حوزه انرژی و فراتر از حوزه یکایک کشورهای عضو بر جای گذاشته است، به همین دلیل است که بسیاری از تصمیمات و اقدامات اجرا شده در دوره اخیر، در سطح اتحادیه اروپا به تصویب رسیده است. علاوه بر این در شرایط بحرانی، امنیت انرژی، تنها به آنچه که هر کشور می‌تواند برای خود انجام دهد بستگی ندارد بلکه تا حد زیادی به همکاری با کشورهای دیگر و وجود زیرساخت‌هایی که امکان حمل و نقل انرژی و فرآورده‌های انرژی را فراهم کند بستگی دارد؛ به همین دلیل است که یکی از واکنش‌های اصلی صربستان به بحران انرژی، علاوه بر تقویت ظرفیت‌های خود و افزایش ذخایر همه منابع انرژی، ارتباط با کشورهای دیگر و مشارکت در طرح‌هایی است که می‌تواند افزایش امنیت انرژی را تضمین کند. برای نمونه، در حال حاضر، صادرات گاز روسیه به مجارستان از طریق صربستان (به عنوان یک مسیر ترانزیتی) انجام می‌شود و لذا بخشی از ذخایر گازی صربستان در انبارهای مجارستان نگهداری می‌شود که امنیت انرژی صربستان را برای عبور راحت‌تر از فصل زمستان افزایش می‌دهد. همچنین ساخت یک خط لوله نفت با مجارستان برنامه‌ریزی شده است که با ساخت آن، امنیت بیشتر تامین نفت خام نیز تضمین می‌شود.

وی افزود: شرکت دولتی برق صربستان (EPS)، به همراه شرکت برق جمهوری صربسکا (بوسنی و هرزگوئین)، در حال ساخت نیروگاه برق آبی یوک بیلا هستند که ظرفیت اضافی ۱۱۵ مگاوات را برای سیستم برق صربستان به ارمغان خواهد آورد. اتصال گازی صربستان با بلغارستان نیز، با حمایت اتحادیه اروپا در حال ساخت است که گاز آذربایجان و منطقه دریای خزر را به صربستان می‌رساند. همچنین در حال برنامه‌ریزی برای ساخت اتصال گازی با مقدونیه شمالی هستیم که صربستان را به پایانه گاز طبیعی مایع (LNG) در یونان متصل می‌کند. این پروژه‌ها همگی به منظور افزایش امنیت انرژی صربستان و تقویت تاب‌آوری آن در برابر اختلالات احتمالیِ عرضه و همچنین تقویت نقش صربستان در زمینۀ تضمین امنیت انرژی در سراسر منطقه است.

وزیر معدن و انرژی صربستان در پاسخ به این پرسش که «با توجه به موضع انعطاف‌ناپذیر اتحادیه اروپا در خصوص نبود جایگزینی برای گذار سبز و در عین حال، وابستگی نسبتا زیاد صربستان به ذغال‌سنگ در حوزه تامین انرژی، صربستان چگونه می‌تواند در چنین مقطع حساس اقتصادی، این گذار را انجام دهد؟» گفت: فرآیند گذار سبز، یک تعهد بلندمدت برای صربستان است و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب منابع انرژی صربستان، در طول یک بازۀ زمانیِ چند دهه‌ای افزایش خواهد یافت. با این حال، باید توجه داشته باشیم که انرژی اولیه صربستان از نیروگاه‌های حرارتی تامین می‌شود، یعنی تقریبا دو سوم انرژی صربستان در حال حاضر از ذغال‌سنگ تولید می‌شود؛ لذا صربستان به طور مشخص باید سیستم انرژی خود را کربن‌زدایی کند، زیرا این تنها راهی است که می‌تواند در بلندمدت پایدار باشد. طرح کربن‌زدایی باید واقع‌بینانه و پایدار باشد تا صربستان همواره ثبات انرژی خود را حفظ کند. انرژی بادی و خورشیدی از منظر حفاظت از محیط زیست و ظرفیت‌های بالقوه‌ای که می‌توان ایجاد کرد مهم هستند، اما باید در نظر داشته باشیم که برق تولیدی از این منابع، متغیر (و وابسته به شرایط آب و هوایی) است، در حالی که مصرف انرژی، نیاز به تامین با ثبات دارد؛ به همین دلیل پروژه‌های اولویت‌دار در زمینه تولید برق، شامل ساخت نیروگاه‌های برق‌آبی بیستریسا و جرداپ 3 است که به عنوان تاسیسات ذخیره انرژی نیز می‌توانند عمل کنند. البته ایجاد ظرفیت‌های جدید باید با توسعه شبکه انتقال و توزیع برق هماهنگ باشد تا توسعه بخش انرژی به صورت پایدار، کارآمد و اقتصادی بوده و منجر به این شود که صربستان درجات بالاتری از امنیت و ایمنی انرژی را دارا باشد.

دوبراوکا جدوویچ تصریح کرد: صربستان در حال حاضر بیش از ۵۰۰ مگاوات انرژی تولید شده توسط منابع تجدیدپذیر دارد و برنامه‌ریزی شده است که در سال آینده 400 مگاوات دیگر نیز به بهره‌برداری برسد. ما همزمان در حال تلاش برای بهبود چارچوب نظارتی هستیم تا در میان‌مدت، شبکه بتواند هشت برابر ظرفیت فعلی را دریافت کند. در خصوص اینکه آیا برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر صادر خواهد شد یا اینکه به ظرفیت داخلی اضافه خواهد شد، من معتقدم مدلی را خواهیم یافت که به نفع شهروندان باشد، اما برای سرمایه‌گذاران نیز پایدار باشد.

وی افزود: بهبود بهره‌وری انرژی نیز به طور موازی از طریق پروژه‌های مختلفی که از دولت کمک مالی دریافت کرده‌اند، دنبال می‌شود؛ از جمله برنامۀ یارانه خانوارها برای جایگزینی درها و پنجره‌ها، بهبود عایق‌بندی و نصب پنل‌های خورشیدی که در حال انجام است. تحت پوشش برنامه ملی بازسازی انرژی ساختمان‌های مسکونی، تاکنون برای حدود 25 هزار خانوار یارانه تخصیص داده شده است و وزارت معدن و انرژی و واحدهای خودگردان محلی، ۲.۶۶ میلیارد دینار به این موضوع اختصاص داده‌اند. با همکاری بانک جهانی و بانک اروپایی بازسازی و توسعه، شرایط برای ادامه این پروژه فراهم شده است که با آن بیش از ۱۰۰ هزار خانوار را می‌توان تحت پوشش قرار داد.

در خصوص نقش صربستان در بازار جهانی مواد معدنی و به خصوص مواد معدنی کمیاب، وزیر معدن و انرژی صربستان معتقد است این کشور در مقایسه با وسعت خود، از نظر منابع معدنی و خصوصا آن دسته از منابع معدنی که اتحادیه اروپا آن را حیاتی تعریف کرده است، بسیار غنی است. وی تصریح کرد: فهرست مواد معدنی حیاتی -که در مجموع شامل 30 ماده خام و مواد معدنی است- شامل موادی است که می‌توانند نیازهای فناوری‌های جدید و سازگار با محیط‌زیست را با هدف توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر، ذخیره‌سازی برق و هوشمندسازی برآورده کنند. فناوری‌هایی که برای توسعه اقتصادی، هم در حال و هم در آینده مهم هستند. این یک مزیت بزرگ برای صربستان است که برخی از این مواد خام حیاتی را در اختیار دارد که شامل لیتیوم نیز می‌شود؛ ماده‌ای که به طور نابرابر در سراسر جهان توزیع شده و تنها در چند کشور موجود است و باید دانست که پتانسیل صربستان در زمینه معدن چگونه است. ذخایر لیتیوم یا کربنات لیتیوم صربستان که می‌تواند از طریق فرآوری سنگ معدن به دست آید، 10 درصد نیاز جهان یا 60 درصد نیاز اتحادیه اروپا را پاسخ می‌دهد. اگر بخواهیم از کل زنجیره ارزش در تولید استفاده کنیم، می‌توانیم حدود یک میلیون خودروی الکتریکی تولید کنیم که به معنای بیش از 10 میلیارد یورو برای تولید ناخالص داخلی خواهد بود، اما حفاظت از تنوع زیستی، کیفیت زندگی انسان و محیط زیست نیز مسئولیت ماست. وظیفه دولت صربستان این است که با همکاری فعالان بخش معدن، کاری کند تا قادر باشیم از ثروتی که در اختیار داریم به نحوی منطقی، مسئولانه و کارآمد با حفظ طبیعت و مراقبت از جامعه استفاده کنیم. از نظر فن‌آوری‌هایی که استفاده می‌شود و امکان کنترل بسیار بهتر و کاهش خطرات ناشی از استخراج برای محیط‌زیست را فراهم می‌کند، تغییرات زیادی در استخراج معدن ایجاد شده است. معدن، نقشی بی‌بدیل را ایفا می‌کند؛ نه تنها وقتی صحبت از سهم آن در تولید ناخالص داخلی و تعداد زیاد افراد شاغل در شرکت‌های معدنی می‌شود، بلکه در زمینه گسترده‌تر در استقلال انرژی و توسعه بیشتر اقتصادی و تجاری نیز نقش بسزایی دارد. همچنین هدف ما نه تنها باید حفظ معدن باشد، بلکه باید امکان توسعه و نوسازی بیشتر را فراهم آورد، که در آن یکی از مهمترین چیزها افزایش مداوم الزامات و معیارها در مورد تأثیرات زیست محیطی است.

وی افزود: موضوع لیتیوم تا حدی سیاسی شده است و اصل مشکل فراموش شده است و آن این است که آیا می‌توانیم با رعایت تمام استانداردهای زیست‌محیطی از آن بهره‌برداری کنیم. مطالعه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی حتی هنوز انجام نشده است، زیرا پروژه متوقف شده است. تحقیقات زمین‌شناسی مهم است زیرا نشان می‌دهد که چه مواد خام معدنی و در چه مقداری وجود دارد، اما این اولین مرحله از یک سری مراحل و شرایطی است که باید برای دستیابی به بهره‌برداری از یک منبع از ذخایر تایید شده انجام شود. دقیقاً به این دلیل است که این تصمیمات حساس است.

منبع:

https://cordmagazine.com/country-in-focus/serbian-economy/dubravka-djedovic-serbian-minister-of-mining-energy-common-energy-future/