برنامه‌های بلندمدت توسعه انرژی صربستان
تعادل انرژی صربستان برای سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که استفاده از انرژی بادی دو برابر افزایش خواهد یافت، در حالی که نیروگاه‌های حرارتی همچنان ستون فقرات سیستم هستند و بیش از ۶۲ درصد برق (معادل ۲۴۲۰۲ گیگاوات‌ساعت) را تولید خواهند کرد. همچنین، ۱۱ نیروگاه بادی با مجموع ظرفیت ۶۰۷ مگاوات تاکنون به شبکه متصل شده‌اند. مطالعه فنی مقدماتی برای کاربرد صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای در صربستان تکمیل شده است و تخمین زده می‌شود که این کشور به ۵ تا ۷ سال زمان نیاز دارد تا دو فاز اول برنامه هسته‌ای خود را به پایان برساند.
اعضای هیئت آکادمیک انرژی SANU در یک مطالعه جامع، که به عنوان نوعی «توافق اجتماعی در حوزه انرژی» تلقی می‌شود، تأکید می‌کنند که تعطیلی تدریجی نیروگاه‌های زغال‌سنگ باید با احداث منابع جایگزین مناسب همراه باشد.نیاز به احداث منابع جدید، ناشی از افزایش مصرف برق به دلیل برقی‌سازی حمل‌ونقل و تقاضای روبه‌رشد برای پردازش، ذخیره‌سازی و انتقال داده‌ها است. منابع متغیر (مانند نیروگاه‌های خورشیدی و بادی) می‌توانند بخشی از ظرفیت‌های حذف‌شده را جایگزین کنند، مشروط بر اینکه به صورت ترکیبی با نیروگاه‌های گاز طبیعی انعطاف‌پذیر به کار گرفته شوند، زیرا این نیروگاه‌ها قادر به جبران نوسانات تولید غیرقابل‌کنترل هستند. با این حال، افزایش قیمت گاز، مشکلات تأمین آن و انتشار دی‌اکسید کربن ناشی از آن، چنین راه‌حلی را در بلندمدت غیرقابل‌قبول می‌سازد. نیروگاه‌های هسته‌ای (NPPs) به عنوان منابع بار پایه، دارای عمر مفید بسیار طولانی‌تر و انتشار کلی دی‌اکسید کربن کمتر نسبت به نیروگاه‌های خورشیدی هستند؛ بنابراین، صربستان تشویق می‌شود تا احداث نخستین نیروگاه هسته‌ای خود را در قلمرو این کشور جدی بگیرد.
بر اساس استانداردهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، کشوری که نخستین نیروگاه هسته‌ای خود را احداث می‌کند، تنها باید به انواع راکتورهایی توجه کند که طراحی آن‌ها در سال‌های طولانی عملیاتی اثبات شده و تجربیات مثبت بهره‌برداری در کشور مبدأ و سایر کشورهای توسعه‌یافته وجود داشته باشد. برای اجتناب از خطرات ناشی از کاربرد زودهنگام راه‌حل‌های فنی که به اندازه کافی آزمایش نشده‌اند، باید از استفاده از راکتورهای مدولار خودداری شود.صربستان، که عمدتاً با زمین‌های کشاورزی، جنگلی و شهری پوشیده شده است، فاقد مناطق مناسب برای دفع زباله‌های هسته‌ای بوده و ظرفیت لازم برای ذخیره‌سازی دائمی سوخت هسته‌ای مصرف‌شده یا سایر زباله‌های نیروگاه‌های هسته‌ای را ندارد. بنابراین، قرارداد احداث نخستین نیروگاه هسته‌ای و یا تأمین سوخت تازه باید با تأمین‌کنندگانی منعقد شود که تمایل به بازپس‌گیری، بهره‌برداری مجدد و مدیریت ایمن سوخت مصرف‌شده داشته باشند. علاوه بر این، لازم است مقررات قانونی که واردات هرگونه زباله هسته‌ای را ممنوع می‌کند، به طور واضح تعریف و به شدت رعایت شود.فعالیت‌های برنامه‌ریزی در حوزه انرژی هسته‌ای باید کاملاً مطابق با استانداردهای IAEA و با تأکید بر «فرهنگ ایمنی» از طریق یک نهاد نظارتی واقعاً مستقل، مبتنی بر تخصص و بین‌حوزه‌ای اجرا شود. این نهاد باید مسئولیت بسیاری از فعالیت‌های مرتبط با توسعه انرژی هسته‌ای در صربستان را بر عهده گیرد.از آنجایی که نخستین نیروگاه هسته‌ای به صورت کلیددر‌دست یا بر اساس سیستم BOOT (ساخت، مالکیت، بهره‌برداری و انتقال) احداث خواهد شد، قرارداد ساخت باید با دقت و حرفه‌ای‌گری تدوین شود و تمام تجربیات مرتبط با نوع راکتور، تأمین‌کننده، اقدامات ایمنی و حفاظتی، انتخاب مکان، قابلیت اطمینان و وضعیت اقتصادی تأمین‌کننده را مد نظر قرار دهد. کارشناسان داخلی موجود باید نقش کلیدی در تمام مراحل آماده‌سازی برای احداث نیروگاه هسته‌ای برنامه‌ریزی‌شده ایفا کنند. برای توسعه بیشتر برنامه هسته‌ای در دهه‌های آینده، بازآموزی پرسنل متخصص ضروری است. علاوه بر رویه استاندارد تأمین‌کنندگان تجهیزات برای آموزش کارکنان عملیاتی، باید برنامه‌های تحصیلی آکادمیک جدید در مقطع کارشناسی در دانشکده‌های فنی ایجاد شود.
مقیاس سرمایه‌گذاری و تأثیر عمیق انرژی هسته‌ای بر جامعه، خطرات کاربرد آن را در کشورهایی که فاقد سیستم‌های نهادی توسعه‌یافته هستند را به طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. برنامه‌ریزی انرژی هسته‌ای به نفع شهروندان، نیازمند حذف این موانع است. آماده‌سازی برای احداث نیروگاه هسته‌ای مستلزم قطع کامل با رویه رعایت گزینشی و ناقص قوانین و چارچوب‌های نهادی است. تصمیم‌گیری برای احداث نخستین نیروگاه هسته‌ای مطابق با استانداردهای IAEA با وضعیت فعلی ناسازگار است و تنها در چارچوب یک دولت مبتنی بر حاکمیت قانون می‌تواند اتخاذ شود.شبکه توزیع ولتاژ پایین به دلیل سرمایه‌گذاری ناکافی در دهه گذشته، عمدتاً فرسوده و منسوخ شده است. خطر عقب‌ماندگی بیشتر بخش توزیع از سایر شرکت‌های برق وجود دارد. ارزش بازار آن در حال کاهش است، در حالی که خطرات انتقال آن به دست دیگران از طریق فروش مستقیم، وضعیت وثیقه در وام‌گیری یا سایر مکانیسم‌ها رو به افزایش است. برای مقابله با وضعیت موجود، نیاز به غیرسیاسی‌سازی عمیق و جامع وجود دارد که این امر برای سایر شرکت‌های انرژی نیز اعمال می‌شود. همچنین، لازم است تعرفه‌های شبکه تنظیم شود، وحدت فنی و تجاری بخش برق احیا گردد، نیروی کار مورد نیاز آموزش دیده و استخدام شود، و برنامه‌ای واقع‌بینانه برای نوسازی و مدرن‌سازی تدوین شود.صنعت برق به طور ذاتی فرصت‌های قابل‌توجهی برای مشارکت صنعت داخلی، نیروی کار و تأمین‌کنندگان فراهم می‌کند. در بخش توزیع، از خطوط انتقال، ترانسفورماتورهای قدرت، تجهیزات اتصال الکتریکی، دستگاه‌های اندازه‌گیری و سوئیچینگ، و سیستم‌های اتوماسیون استفاده می‌شود که تا همین اواخر، محصول صادراتی مهمی‌بودند. نیروی انسانی، دانش و تجربه لازم برای ادامه فعالیت صنعت داخلی در این حوزه همچنان موجود است. کاربردهای کنترل از راه دور، سیستم‌های اندازه‌گیری یکپارچه، سیستم‌های حفاظت و نظارت، پشتیبانی فنی و سخت‌افزاری برای سیستم‌های تعرفه مدرن، قیمت‌گذاری پویا و معاملات کامپیوتری، همچنان در حوزه صلاحیت کارشناسان داخلی در مؤسسات میهایلو پوپین و نیکولا تسلا قرار دارد. با هماهنگی و مشوق‌های دولتی مناسب، می‌توان راه‌حل‌های دیجیتال‌سازی را توسعه و اعمال کرد که با هزینه بسیار کم، بهره‌وری انرژی را افزایش دهد، مدیریت تقاضا را امکان‌پذیر سازد و انعطاف‌پذیری شبکه را بهبود بخشد؛ این امر می‌تواند نیاز به احداث تأسیسات جدید را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد و صرفه‌جویی چشمگیری در سخت‌افزار و هزینه‌های مالی ایجاد کند.برای بهبود شبکه انتقال، لازم است خطوط انتقال به سمت رومانی که در حال حاضر بلااستفاده یا غیرفعال هستند، فعال شوند. علاوه بر این، احداث خطوط اتصال جدید باید تسریع گردد و شبکه ۱۱۰ کیلوولت برای پاسخگویی به نیازهای ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر تقویت شود.
با تصویب اصلاحات قانون انرژی در سال ۲۰۲۵، صربستان فرصت توسعه انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز را ایجاد کرده است، که این شامل تمرکز بر راکتورهای کوچک مدولار (SMR) به عنوان گزینه‌ای پایدار برای این کشور می‌شود، در حالی که هنوز قانون ممنوعیت ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در حال اجرا است اما ممکن است لغو شود همچنین صربستان در حال بررسی همکاری با شرکت روسی Rosatom برای توسعه انرژی هسته‌ای است، که این می‌تواند شامل ساخت نیروگاه باشد.
https://radar.nova.rs/ekonomija/srbija-bez-nuklearne-energije/