وضعیت صنایع منسوجات و چرم صربستان
صربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده منسوجات، چرم و کفش در منطقه آدریاتیک شناخته می‌شود و این صنعت یکی از معدود بخش‌هایی است که عمدتاً تحت مالکیت کارآفرینان داخلی صربستان فعالیت می‌کند. بر اساس آمار رسمی، از مجموع ۱۰۵۰ شرکت ثبت‌شده در این حوزه، ۹۰ درصد آن‌ها در مالکیت داخلی هستند. با این حال، افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی از کشورهایی مانند ترکیه و چین، همراه با چالش یافتن نیروی کار ماهر، فشار قابل‌توجهی بر این صنعت وارد کرده است. این بخش در سال‌های اخیر تنها حدود یک درصد به تولید ناخالص داخلی صربستان (GDP) کمک کرده است.
نمانیا یووانوویچ، مشاور ارشد در انجمن صنعت نساجی، پوشاک، چرم و کفش اتاق بازرگانی صربستان (PKS)، اظهار داشت: «صنعت نساجی و کفش صربستان با حضور تعداد زیادی شرکت فعال در زمینه تولیدی، کنترل کیفیت و بسته‌بندی برای برندهای معتبر اروپایی و جهانی شناخته می‌شود. صربستان در این حوزه به‌عنوان تولیدکننده سری‌های کوچک و باکیفیت با زمان تحویل کوتاه جایگاه ویژه‌ای کسب کرده که این ویژگی برای شرکای تجاری در اتحادیه اروپا بسیار مطلوب است.»
کارخانه‌های نساجی صربستان خدمات دوخت و تولید برای برندهای برجسته جهانی نظیر هوگو باس، روبرتو کاوالی، سرجیو تاکینی، کاپا، زارا و بسیاری دیگر ارائه می‌دهند. یووانوویچ تأکید می‌کند: «در مقایسه با کشورهای همسایه، صربستان از نظر تعداد شرکت‌های ثبت‌شده، تعداد کارکنان (حدود ۵۶,۰۰۰ نفر) و حجم صادرات در این صنایع برتری چشمگیری دارد.»
بازارهای کلیدی صادراتی صربستان
بر اساس داده‌های اتاق بازرگانی صربستان، در حال حاضر حدود ۱,۰۵۰ شرکت در زمینه تولید منسوجات، پوشاک، چرم و کفش در این کشور فعالیت می‌کنند که از این تعداد، ۸۳۰ شرکت در بخش تولید منسوجات، ۵۴ شرکت در فرآوری و تولید چرم و ۱۶۶ شرکت در تولید کفش مشغول هستند. یووانوویچ توضیح می‌دهد: «فرآیندهای تولید در این سه بخش به تجهیزات، فناوری‌ها و سازماندهی کاری متفاوتی نیاز دارند و به همین دلیل امکان تولید ترکیبی وجود ندارد.»
در سال گذشته، صربستان بیش از ۴۰۰ میلیون یورو محصولات نساجی، چرم و کفش به ایتالیا، یکی از مراکز اصلی مد جهان، صادر کرد. ایتالیا به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری صربستان در این صنعت محسوب می‌شود. آلمان با صادرات ۱۵۰ میلیون یورو در رتبه دوم قرار دارد که این رقم دو و نیم برابر کمتر از صادرات به ایتالیا است. روسیه سومین بازار مهم صادراتی صربستان است و پس از آن کشورهای منطقه مانند بوسنی و هرزگوین و کرواسی قرار دارند. یووانوویچ می‌افزاید: «فرانسه و رومانی نیز از بازارهای مهم برای محصولات صربستان به شمار می‌روند.»
بر اساس آمار اتاق بازرگانی صربستان، در سال ۲۰۲۴، منسوجات، چرم و کفش ۵.۳ درصد از کل صادرات صربستان را تشکیل داده‌اند. یووانوویچ خاطرنشان می‌کند: «صادرات محصولات نساجی صربستان با نوسانات سالانه حدود ۸ درصد، از ثبات نسبی برخوردار است.» در سال گذشته، صادرات محصولات نساجی به ۱.۰۳ میلیارد یورو رسید، در حالی که صادرات چرم و کفش حدود نیم میلیارد یورو بود که نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش ۷.۲ درصدی را نشان می‌دهد. در مقابل، واردات منسوجات و پوشاک به ۱.۳۳ میلیارد یورو و واردات چرم و کفش به ۴۳۲.۵ میلیون یورو رسید که نسبت به سال ۲۰۲۳ رشد ۳ درصدی داشته است.
داده‌های اتاق بازرگانی صربستان نشان می‌دهد که از بیش از ۱,۰۰۰ شرکت فعال در این صنعت، تنها ۷۰ شرکت تحت مالکیت سرمایه‌گذاران خارجی هستند. یووانوویچ توضیح می‌دهد: «این صنایع به دلیل ماهیت نیرو‌بر بودن، به شدت تحت تأثیر عامل انسانی در تعیین قیمت نهایی محصولات قرار دارند.» وی می‌افزاید: «با توجه به افزایش سطح زندگی و حداقل دستمزدها در صربستان، سرمایه‌گذاران خارجی ترجیح داده‌اند تولید خود را به کشورهای شمال آفریقا منتقل کنند که هزینه‌های کمتری دارند.» در ژانویه سال ۲۰۲۵، حقوق متوسط در تولید پوشاک ۳۵.۷ درصد کمتر از حقوق متوسط کشوری صربستان بود (با رشد اسمی ۱۲.۴ درصد و رشد واقعی ۷.۵ درصد نسبت به سال قبل). در تولید چرم، این رقم ۳۱.۴ درصد کمتر و در نساجی ۲۱ درصد کمتر است. این حقوق‌های پایین‌تر، هرچند هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، اما منجر به مهاجرت نیروی کار به کشورهای دیگر شده و صنعت را کمتر جذاب می‌کند. جالب است که این بخش حدود یک‌دهم نیروی کار ثبت‌شده صربستان (۵۳,۶۶۵ نفر در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴) را استخدام می‌کند، اما در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵، ۶۱.۵ درصد شرکت‌ها سطح استخدام را تغییر نداده‌اند و ۷۱.۲ درصد برای سه‌ماهه دوم همین برنامه را دارند.
بخش عمده این صنعت بر تولید محصولات برای برندهای معتبر اروپایی و جهانی متمرکز است، در حالی که تعداد محدودی از تولیدکنندگان روی توسعه برندهای داخلی خود سرمایه‌گذاری کرده‌اند. اگرچه تعداد این برندها اندک است، اما در سال‌های اخیر توانسته‌اند رقابت‌پذیری خود را در بازارهای اروپایی به اثبات برسانند. یووانوویچ تأکید می‌کند: «برخلاف سایر کشورهای منطقه، صربستان تنها کشوری است که توانسته برندهای داخلی خود را با موفقیت در بازار اروپا حفظ کند.از جمله تولیدکنندگان داخلی برجسته که برندهای اختصاصی خود را توسعه داده‌اند، می‌توان به خانه‌های مد مونا، لونا، آفرودیت مود کالکشن (AMC)، الیپسا، یاسمیل و داکس اینتیمو اشاره کرد.
-در دوره ژانویه تا فوریه سال ۲۰۲۵، تولید صنعتی بخش نساجی ۱۳ درصد، پوشاک ۱۶.۳ درصد و چرم و محصولات چرمی ۲۲.۲ درصد نسبت به دوره مشابه سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است. این افت عمدتاً به دلیل افزایش هزینه‌های انرژی و کمبود نیروی کار ماهر نسبت داده می‌شود، که می‌تواند رقابت‌پذیری صربستان را در بازارهای اروپایی تحت تأثیر قرار دهد. همچنین قیمت‌ها در تولید نساجی ۶.۸ درصد افزایش یافته است، در حالی که قیمت پوشاک ۱.۸ درصد کاهش داشته است.
- صادرات نساجی، پوشاک، چرم و کفش صربستان در ژانویه تا فوریه سال ۲۰۲۵ به ۲۴۶.۳ میلیون یورو رسیده که ۵.۳ درصد از کل صادرات صربستان را تشکیل می‌دهد، اما نسبت به دوره مشابه ۲۰۲۴ کاهش ۷.۹ درصدی داشته است. بیشترین صادرات مربوط به پوشاک (۱۱۷.۵ میلیون یورو، کاهش ۷.۸ درصدی) بوده با تعادل تجاری مثبت ۸ میلیون یورو، اما در نساجی کسری ۶۷.۴ میلیون یورویی ثبت شده (پوشش واردات توسط صادرات تنها ۳۹.۲ درصد). این کاهش می‌تواند به دلیل افزایش تعرفه‌ها و بحران انرژی باشد،
- برای بهبود رقابت‌پذیری، اتاق بازرگانی صربستان پیشنهاد کاهش بار مالیاتی روی حقوق (برای تشویق استخدام)، استفاده از اعتبارهای مالیاتی برای سرمایه‌گذاری‌های صادراتی، یارانه‌ها برای مدرن‌سازی و اتوماسیون، و کمک‌های بلاعوض برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر را داده است. همچنین تسهیل استخدام نیروی خارجی و استراتژی برای بازیافت زباله‌های نساجی پیشنهاد شده است. این‌ها هدف افزایش رشد اقتصادی و کاهش مهاجرت سرمایه‌گذاران به آفریقای شمالی را دارند.
https://rs.bloombergadria.com/biznis/kompanije/85415/srbija-modna-sila-balkana