وضعیت اقتصادی اسلوونی، افزایش قیمت ها و تورم و تدابیر دولت

پیامدهای اقتصادی ناشی از بحران اوکراین همانند کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا، تحریم‌های اقتصادی غرب علیه این کشور از جمله تحریم زغال سنگ روسیه از سوی اتحادیه اروپا موجبات اختلال در زنجیره تامین، افزایش قیمت مواد خام، گاز، فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی و مواد غذایی و نیز افزایش قیمت کالا و نرخ تورم در کشورهای اروپایی را فراهم آورده است. طبق گزارش مرکز آمار اتحادیه اروپا (Eurostat) در 18 آگوست (27 مرداد)، نرخ میانگین تورم سالیانه منتهی به ماه جولای در اتحادیه اروپا، به 9.8 درصد رسیده است. در این گزارش با نگاهی به منابع تامین انرژی اسلوونی بویژه در زمینه زغال سنگ، وضعیت اقتصادی اسلوونی در نیمه اول سالجاری میلادی و تدابیر دولت در جهت کاهش تورم، کاهش هزینه‌های فزاینده قیمت انرژی و مواد غذایی و اختصاص یارانه به شرکتها و خانوارها، مورد بررسی قرار گرفته است.

منابع تامین انرژی اسلوونی

اتحادیه اروپا در جهت مدیریت افزایش فزاینده قیمت گاز ناشی از کاهش و توقف احتمالی صادرات گاز روسیه و تامین انرژی کشورهای عضو در فصل سرما، کاهش 15 درصدی ( داوطلبانه) مصرف گاز را تصویب نمود. آژانس انرژی اسلوونی (11جولای) با صدور بیانیه ای نسبت به احتمال کاهش عرضه گاز طبیعی از سوی روسیه و اختلال در عرضه گاز در آینده هشدار داد و از مصرف کنندگان خواست بعنوان یک اقدام پیشگیرانه، در استفاده از گاز طبیعی، بیشتر صرفه جویی نمایند.

اتاق انرژی اسلوونی اعلام نمود که تعلیق گاز روسیه، برای اسلوونی سخت تر از کشورهای اروپای غربی خواهد بود و بخش تجاری و کسب و کارها ، بیشترین بار را متحمل خواهند شد. در ارتباط با توافق اتحادیه اروپا مبنی بر کاهش 15 درصدی مصرف گاز، بویان ایوانتس تحلیلگر اتاق بازرگانی و صنعت اسلوونی معتقد است چنین اقدامی‌بدون کاهش تولید در بخش صنایع اسلوونی ممکن نیست. تنها برخی از شرکت هایی که می‌توانند انرژی گاز را با انرژی خورشیدی جایگزین کنند، قادر به کاهش مصرف گاز خواهند بود. در صنایع فلزی، صنعت آلومینیوم، بازیافت آلومینیوم، صنعت فولاد و نیز صنعت شیمی، امکان جایگزینی گاز با انرژی‌های دیگر میسر نیست. گاز در صنعت مواد غذایی، مواد ساختمانی ، صنعت شیشه و صنعت کاغذ مورد استفاده زیاد قرار می‌گیرد. مصرف گاز صنایع تبدیلی اسلوونی برابر با مصرف برق است. کاهش 15 درصدی مصرف گاز در کوتاه مدت میسر نیست.

در سال 2021 میلادی، اسلوونی 53 درصد از نیازهای انرژی خود را از منابع داخلی و بقیه را از خارج تامین نمود. بر اساس اعلام اداره آمار اسلوونی، منابع تامین انرژی اسلوونی به ترتیب عبارتند از: "فرآورده‌های نفتی31 درصد، انرژی هسته ای 23 درصد، انرژی برق آبی 19 درصد، زغال سنگ 15 درصد و گاز طبیعی10 درصد. اسلوونی سالانه تقریبا به یک میلیارد متر مکعب گاز نیاز دارد و سال گذشته میلادی،91 درصد از گاز مصرفی خود را از روسیه ( از طریق اتریش ) وارد نمود. 

در نیمه اول سالجاری میلادی، اسلوونی 623.5 میلیون متر مکعب گاز طبیعی، 9.1 میلیارد تن گاز مایع (LPG)، 1.7 میلیارد تن سوخت (گازوئیل و بنزین بدون سرب برای وسایل نقلیه)، 108.9 میلیون تن گازوئیل (جهت گرمایش)، 27.2 میلیارد تن نفت سفید (سوخت جت و...) و 8.4 میلیارد تن سایر فرآورده‌های نفتی وارد نموده است. 

تولید و واردات زغال سنگ   

آغاز تحریم به عنوان بخشی از پنجمین بسته تحریمی انرژی علیه روسیه، در دستور کار سران اتحادیه اروپا قرار گرفت. این موضوع کشورهای عضو اتحادیه را برای جایگزین نمودن زغال‌سنگ وارداتی از روسیه و تامین انرژی با مشکلاتی روبرو کرده است. با افزایش قیمت گاز و فرآورده‌های نفتی و تحریم واردات زغال سنگ روسیه توسط اتحادیه اروپا از 11 آگوست (20 مرداد)، اسلوونی نیز در تامین انرژی و گرمایش منازل، مدارس، دانشگاه‌ها، موسسات آموزشی، خانه‌های سالمندان، سازمانها و ادارات دولتی و نیز تامین انرژی بخشهای صنعتی و تولیدی با چالشهایی مواجه شده است. استفاده از زغال سنگ، یکی از گزینه‌های پیش روی دولت اسلوونی برای تامین انرژی در زمستان سخت سالجاری است.

اسلوونی فاقد ذخایر زغال سنگ سخت ( Hard Coal ) و زغال کک کوره ( Coke Oven Coke ) است و بخش عمده ای از زغال سنگ قهوه ای/ لیگنیت (Lignite/Brown Coal) مورد نیاز خود را از خارج و بخش بسیار کمی را از داخل تامین می‌کند. همانطور که پیشتر گفته شد، زغال سنگ 15 درصد انرژی اسلوونی را تامین می‌کند و از این حیث در جایگاه چهارم منابع تامین انرژی این کشور قرار دارد. 

در سال 2021، اسلوونی 170.9 میلیون تن زغال سنگ قهوه ای/لیگنیت (Lignite/Brown Coal  ) ، حدود 21.1 میلیون تن زغال کک کوره (Coke Oven Coke) و 10.6 میلیون تن زغال سنگ سخت   (Hard Coal ) وارد نموده است.

در نیمه اول سالجاری میلادی، این کشور 150.1 میلیون تن زغال سنگ قهوه ای/ لیگنیت، 11.7 میلیون تن زغال کک کوره و حدود 3.3 میلیون تن زغال سنگ سخت وارد نموده است. اسلوونی در سال 2021 میلادی، 2.6 میلیون تن و در نیمه اول سالجاری میلادی، 1.1 میلیون تن زغال سنگ قهوه ای/ لیگنیت را در داخل تولید نموده است. بعبارتی در یک سال و نیم گذشته ( ژانویه 2021 تا پایان ژوئن 2022) این کشور توانسته است در حدود 3.7 میلیون تن زغال سنگ ( قهوه ای/ لیگنیت) را در داخل تولید نماید.

نیروگاه‌های زغال سنگ در اسلوونی

نیروگاه حرارتی شوشتان ( TEŠ) ( با ظرفیت تولید 1029 مگاوات برق) بعنوان بزرگترین نیروگاه فسیلی در اسلوونی ( واقع در ساحل روخانه پاکا در شمال این کشور)، از زغال سنگ و گاز طبیعی استفاده می‌کند. سوخت دو واحد 5 و 6 این نیروگاه از زغال سنگ قهوه ای/ لیگنیت و سوخت دو واحد دیگر آن، گاز طبیعی است. این نیروگاه 35 درصد برق مورد نیاز اسلوونی را تولید می‌کند. میانگین مصرف سالانه زغال سنگ این نیروگاه، 3 میلیون تن است. بخشی از سوخت این نیروگاه از معدن زغال سنگ ولینه Velenje ( بزرگترین معدن فعال زغال سنگ قهوه ای/لیگنیت در شمال شرق اسلوونی) تامین می‌شود. محدودیت های فنی و عدم تمایل نیروی کار به فعالیت در کارخانه زغال سنگ ولینه، موجب شد که این کارخانه نتواند سالانه بیش از 2.7 میلیون تن زغال سنگ استخراج کند. نیازهای جاری و کوتاه مدت نیروگاه TEŠ به عنوان سومین تولیدکننده برق در اسلوونی به منابع انرژی، فراتر از توان کارخانه زغال سنگ ولنیه است.

نیروگاه لوبلیانا (Ljubljana Power Plant) در پایتخت اسلوونی، از دیگر نیروگاه حرارتی این کشور است که زغال سنگ مورد نیاز خود را بدلیل ارزانی و داشتن گوگرد کمتر، از کشور اندونزی وارد می‌کند ( سالانه 15 درصد زیست توده و حدود 100000 تن خرده چوب نیز برای سوخت این نیروگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد). ظرفیت تولید برق این نیروگاه، 124 مگاوات است و90 درصد گرمایش مناطق شهری لوبلیانا و حدود 74 درصد از خانوارهای لوبلیانا از گرمایش تولیدی این نیروگاه استفاده می‌کنند.

وضعیت اقتصادی اسلوونی در نیمه اول سالجاری 

تولید ناخالص داخلی اسلوونی در سه ماهه دوم سالجاری میلادی در سطح سالیانه 8.2 درصد رشد داشت. کمیسیون اروپا در ماه جولای پیش بینی کرد رشد تولید ناخالص داخلی اسلوونی به 5.4 درصد در سالجاری برسد. صادرات اسلوونی در نیمه اول سالجاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته با 32.1 درصد افزایش به 25.5 میلیارد یورو و واردات اسلوونی با 47 درصد افزایش به 27.7 میلیارد یورو رسیده است. کسری بودجه در این دوره به 2.2 میلیارد یورو رسیده است. تجارت اسلوونی با اعضای اتحادیه اروپا در مقایسه با سالهای گذشته در حال کاهش است.

بر اساس اطلاعات اولیه منتشره، کل درآمد بودجه اسلوونی در هفت ماهه اول سالجاری میلادی حدود 7.3 میلیارد یورو بود که 1.1 میلیارد یورو یا 17.9 درصد بیشتر از دوره مشابه سال گذشته است. هزینه‌های بودجه با 10.5 درصد کاهش ( 879 میلیون یورو)، به 7.5 میلیارد یورو رسید. بودجه اسلوونی در هفت ماهه اول سالجاری حدود 252 میلیون یورو کسری داشت. درآمدهای مالیاتی دولت در هفت ماهه نخست به 6.1 میلیارد یورو رسید که 19.3 درصد ( 993 میلیون یورو) بیشتر از مدت مشابه سال گذشته است.

افزایش قیمت ها و تورم  

طبق گزارش مرکز آمار اتحادیه اروپا (Eurostat) در 18 آگوست (27 مرداد)، نرخ تورم سالیانه منتهی به ماه جولای سالجاری در اسلوونی، 11.7 درصد بوده است. اداره آمار اسلوونی تورم سالانه منتهی به ماه جولای در این کشور را 11 درصد اعلام نموده است. بر اساس اعلام اداره آمار اسلوونی در ماه جولای، کالاها بطور میانگین 14درصد،کالاهای مورد نیاز روزانه 17.9 درصد، مواد غذایی 15.2 درصد (گوشت 13.5درصد)، انرژی ( برق، گاز و سایر سوخت ها) 7.5 درصد و خدمات 5.3 درصد افزایش قیمت را تجربه نمودند. همچنین قیمت سالانه منتهی به ماه جولای، سوخت 49.7 درصد، بنزین 41.1 درصد، گازوئیل41 درصد، برق 30.4 درصد، گاز 58.8 درصد، سوخت سخت 49.2 درصد و انرژی گرمایشی 43.3 درصد در اسلوونی افزایش داشت.

سیاستها و تدابیر دولت در جهت مهار تورم و کاهش هزینه‌های انرژی

دولت روبرت گلوب سیاستها و اقداماتی را در جهت حمایت از خانوارها، مشاغل و شرکتها در مقابله با قیمت بالای انرژی و مواد غذایی و نیز مدیریت زمستان سخت پیش رو ، به شرح ذیل اتخاذ نمود.

1- کاهش مالیات بر ارزش افزوده انرژی

دولت اسلوونی لایحه کاهش مالیات بر ارزش افزوده انرژی (برق، گاز، زیست توده و گرمایش شهری) از 22 درصد به 9.5 درصد را به پارلمان ارائه و پارلمان نیز در یک جلسه فوق العاده (۲۳ آگوست) به اتفاق آراء آن را تصویب نمود. این مصوبه از اول سپتامبر سالجاری تا 31 می سال آینده لازم الاجراست. تصویب این لایحه، بخشی از تلاش های دولت برای کاهش هزینه‌های معیشتی مردم است. روبرت گلوب نخست وزیر اسلوونی در مورد کاهش مالیات بر ارزش افزوده انرژی گفت: "هدف ما این بود که مردم علیرغم گرانی، زمستان امسال را با هزینه کمتری سپری کنند. در صورت لزوم دولت ترجیح می دهد از بودجه برای کاهش مالیات بر ارزش افزوده مواد غذایی استفاده کند تا اینکه مالیات بر ارزش افزوده محصولات انرژی را به شدت کاهش دهد.

2- خرید گندم از کشاورزان

با ادامه بحران اوکراین و نگرانی از کاهش ذخایر گندم و غلات در سطح جهانی بویژه در کشورهای اروپایی، دولت اسلوونی برای تضمین امنیت غذایی کشورش و نیز حمایت از کشاورزان، اعلام نمود کل گندم تولیدی داخل در سالجاری را خریداری خواهد کرد. متعاقب آن، آژانس ذخایر کالای این کشور در مناقصه ای برای خرید40000 تن گندم به ارزش 12.4 میلیون یورو (بدون مالیات بر ارزش افزوده) اعلام آمادگی نمود. بر اساس این مناقصه خرید حداکثر 14000 تن گندم به ارزش 4.2 میلیون یورو (برای مصرف غذایی) و حداکثر 26000 تن گندم به ارزش 8.2 میلیون یورو با الزام به ذخیره سازی در اسلوونی در دستور کار قرار گرفت.

3- اختصاص یارانه 15 میلیون یورویی به بخش کشاورزی  

 همزمان با افزایش قیمت های انرژی و نیز کالاهای اساسی، بخش کشاورزی این کشور نیز با چالش های زیادی در تولید مواد غذایی و مقابله با بلایای طبیعی، مواجه شد و تابستان سالجاری یکی از بدترین سالهای خشکسالی از سال 2003 در این کشور بوده است. عمده محصولات زراعی بویژه مزارع ذرت و علفزارها تحت تأثیر این خشکسالی قرار گرفتند. دولت اسلوونی در جهت کمک به کشاورزان برای تامین هزینه‌های بالای انرژی و نیز کاهش هزینه‌های تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایی، در مجموع 15 میلیون یورو یارانه به بخش کشاورزی اختصاص داد که این یارانه به حدود43000 مزارع کشاوزی واجد شرایط، تعلق می‌گیرد.

4- تصویب بسته حمایتی 40 میلیون یورویی جهت کمک به شرکت ها

در راستای حمایت از شرکتها و با هدف تامین هزینه‌های بالای انرژی، دولت اسلوونی بسته حمایتی40 میلیون یورویی را تصویب نمود. از این میزان،20 میلیون یورو برای سالجاری و20 میلیون یورو تا اواسط مارس 2023 به شرکت‌ها پرداخت خواهد شد. گلوب نخست وزیر در این رابطه گفت: "در سالجاری با مشکلات نسبتا کمتری  مواجه هستیم و کمک دولت به شرکتها بخاطر افزایش قیمت برق و گاز عمدتاً با توجه به شرایط سالجاری در نظر گرفته شده است. در سال آینده کل اقتصاد زیر بار گرانی خواهد رفت و پیش بینی می‌شود اقتصاد اسلوونی تا سقف یک میلیارد یورو به کمک دولت نیاز داشته باشد". ماتیاژ هان وزیر اقتصاد اسلوونی این اقدام دولت را صرفاً اولین گام جهت کمک به شرکتها توصیف کرد. کمکهای ارائه شده بستگی به شرایط شرکتها و نوع فعالیت آنها، 30 تا 70 درصد هزینه‌های انرژی شرکت ها را پوشش می دهد. اتاق بازرگانی و صنعت اسلوونی (GZS) از این طرح به عنوان " اقدامی مناسب در چارچوب قانون اتحادیه اروپا"، استقبال کرد.

5- اختصاص کمک 41 میلیون یورویی به اقشار آسیب‌ پذیر

در راستای کمک به خانوارها، افراد آسیب پذیر و دارای معلولیت و با هدف عبور از بحران قیمت های انرژی در زمستان پیش رو، دولت گلوب کمک بلاعوض 41 میلیون یورویی را در کابینه تصویب نمود. حدود 63,000 آسیب پذیر و7,400 فرد دارای معلولیت واجد شرایط دریافت کمک (200 یورو برای یکبار) از این محل خواهند بود. لوکا مسس وزیر کار اسلوونی گفت که 27 میلیون یورو از این کمکها در سالجاری و 14 میلیون یورو آن در سال آینده پرداخت خواهد شد. حدود 54000 دریافت کننده کمک های رفاهی از جمله کارگران فقیر و 9،000 مستمری بگیر که درآمد آنها برای تامین هزینه‌های معیشتی، کافی نیست، از این کمکها بهره مند خواهند شد.

6- بازنگری در بودجه سالجاری

از دیگر اقدامات دولت گلوب در جهت مدیریت بودجه و کاهش هزینه‌های دولت، بازنگری در بودجه ملی سالجاری است که با اجرای قانون مربوط به امور مالی عمومی در دستور کار قرار گرفت. این امر به دولت اجازه می دهد تا انجام هزینه‌ها از بودجه عمومی را کنترل و یا به طور موقت، آنرا متوقف و لایحه بودجه تکمیلی را ارائه نماید.

شایان ذکر است افزایش قیمت مواد غذایی در نیمه اول سالجاری در اسلوونی، طی 20 سال گذشته در این کشور بی سابقه بوده است. در مقایسه با سال گذشته، قیمت نان 18 درصد، تخم مرغ 13 درصد، روغن 44 درصد، شیر 18 درصد و گوشت 13.5درصد افزایش داشت. در یکسال اخیر قیمت خودرو نیز بین 20 تا 30 درصد و قیمت مسکن بین 17 تا 30 درصد افزایش داشت.

 

منابع:

https://english.sta.si/3072250/nearly-45-000-farms-to-get-aid-to-mitigate-high-food-production-costs/

https://sloveniatimes.com/ratings-agency-scope-affirms-slovenias-a-stable-rating/ https://www.total-slovenia-news.com/news/10432-morning-headlines-for-slovenia/

https://www.stat.si/StatWeb/News/Index/10483/

https://pxweb.stat.si/SiStatData/pxweb/en/Data/-/0400600S.px/

https://www.zurnal24.si/slovenija/cene-presegle-rekordne-vrednosti-to-sledi-390956/

https://www.te-sostanj.si/en/production/

https://www.iea.org/data-and-statistics/data-products?filter=balances%2Fstatistics/

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_power_stations_in_Slovenia/

https://www.rtvslo.si/slovenija/parlamentarne-volitve-2022/slovenija-zdaj-soocenje-parlamentarnih-strank/620606/

https://www.gov.si/novice/2022-08-03-realizacija-drzavnega-proracuna-v-prvih-sedmih-mesecih/

https://www.delo.si/gospodarstvo/novice/junija-rekordna-izvoz-in-uvoz-blaga/

https://www.rtvslo.si/gospodarstvo/v-drugi-cetrtini-leta-slovenski-bdp-vecji-za-odstotka/637314/