اخبار اقتصادی تاجیکستان

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی تاجیکستان در نیمه اول اسفند 1400 مندرج در رسانه‌های این کشور به شرح زیر ارائه می‌گردد.

تأثیر تحریم‌های روسیه بر اقتصاد تاجیکستان

بانک مرکزی روسیه از 5 مارس 2022 مقدار انتقال پول از این کشور به خارج را به 5 هزار دلار یا معادل آن در ماه محدود کرد. به گزارش سامانه تاج‌ویک، به‌دنبال این تصمیم، موضوع تأثیر آن بر درآمد ارسالی کارگران مهاجر تاجیک از روسیه مطرح شده است که یکی از منابع مهم تأمین معیشت خانوارهای این کشور به شمار می‌رود.

با این حال، رینات کریم‌اف، رئیس اتحادیه صنفی کارگران مهاجر در روسیه، اعلام کرد این محدودیت هیچ تأثیری بر اندازه درآمد ارسالی این افراد از جمله تاجیک‌ها نخواهد داشت، زیرا عمده درآمد ارسالی این افراد به کشورشان به روبل روسیه است و در ماه به معادل 5 هزار دلار نخواهد رسید. بر اساس گزارش بانک مرکزی روسیه در 9 ماه آغازین سال 2021 کارگران مهاجر تاجیک 1 میلیارد و 300 میلیون دلار به کشورشان ارسال کرده‌اند که 90 درصد آن به روبل بوده است.

یک کارشناس مسایل سیاسی تاجیکستان معتقد است طولانی‌شدن بحران اوکراین می‌تواند بر روابط اقتصادی دوشنبه و مسکو تأثیر منفی بگذارد. رستم سهراب می‌گوید تحریم بانک‌ها و مراکز مهم تولیدی روسیه در بلندمدت تأثیری ناگوار بر درآمد کارگران مهاجر تاجیک خواهد داشت. وی افزود: کارگران با کاهش شدید ارزش روبل روسیه و کاهش درآمد ارسالی به تاجیکستان روبرو خواهند شد. به گفته او، معاملات تجاری تاجیکستان و روسیه در سال 2021 به 1 میلیارد و 350 میلیون دلار رسید که می‌تواند با کاهش چشمگیر مواجه شود. همچنین تعطیلی کارخانه‌های بزرگ صنعتی روسیه موجب افزایش بیکاری در بین کارگران مهاجر تاجیک خواهد شد. از سوی دیگر، تاجیکستان واردکننده عمده سوخت، تجهیزات صنعتی و چوب و تخته از روسیه است که بی‌تردید تحریم‌های غرب علیه مسکو در این زمینه نیز تأثیر منفی خواهد داشت.

در روزهای اخیر، ارزش سامانی (پول ملی تاجیکستان) در برابر دلار و دیگر ارزها کاهش یافت و هر دلار از 11.3 به بیش از 13 سامانی افزایش یافت. بانک ملی تاجیکستان نیز این رقم را از 11 به 13 سامانی افزایش داد. این اقدام باعث افزایش قیمت بسیاری از اقلام از جمله مواد غذایی و فرآورده‌های نفتی در تاجیکستان شد.

برخی از کارشناسان امور اقتصادی علت تغییر این نرخ را تأثیر اوضاع روسیه و اوکراین برمی‌شمارند. عمر همرایف، کارشناس مستقل، می‌گوید گرچه میدان جنگ بیش از 3 هزار کیلومتر از تاجیکستان دور است، تأثیر آن به طور آشکار و پنهان به این کشور می‌رسد. به گفته او، مواد سوختی مورد نیاز تاجیکستان بیشتر از روسیه و قزاقستان وارد می‌شود و طبیعی است که با افزایش نرخ ارز، واردات کالا نیز تأثیر بپذیرد.

افرادی نیز علت تغییر نرخ ارز را از بالا رفتن بهای نفت و گاز در بازارهای اروپا و جهان می‌دانند. در آغاز سال 2021 در پمپ‌بنزین‌ها قیمت یک لیتر گاز مایع 4.2 سامانی، بنزین مارک 92 و گازوییل 6.5 سامانی بود. در شهرها و نواحی مختلف تاجیکستان بیش از 60 درصد خودروها با گاز مایع کار می‌کنند و رانندگان علت آن را به وضع اقتصادی ربط می‌دهند. در همین حال اکثر ساکنان می‌گویند بالا رفتن نرخ ارز به جیب آن‌ها ضربه خواهد زد.

اختصاص 11 میلیون سامانی در ختلان به ساخت مدرسه

مقامات ولایت ختلان از اختصاص 11 میلیون سامانی به تکمیل ساخت 13 مدرسه نیمه‌تمام خبر دادند. به گزارش رادیو تاجیکی صدای خراسان به نقل از سامانه نشریه فرج، این مقامات می‌گویند در قلمرو این ولایت 13 مدرسه نیمه‌تمام وجود دارد که در سال 2022 برای تکمیل آن‌ها 11 میلیون سامانی هزینه خواهد شد. این مدارس در شهرهای کولاب، لوکند، نواحی جلال‌الدین بلخی، خراسان، قبادیان، دوستی و شهر توس قراردارند.

سهم بخش انرژی و سوخت از بودجه تاجیکستان

در بودجه سال 2022 دولت تاجیکستان به بخش انرژی و سوخت 6 میلیارد و 22 میلیون سامانی اختصاص یافته است. به گزارش سامانه اوستا، در توجیه این اقدام تأکید شده است که بخش انرژی و سوخت در اولویت برنامه‌های دولت تاجیکستان قرار دارد و در رشد این کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. این در حالی است که برای ادامه ساخت نیروگاه برق‌آبی راغون در سال 2022  بیش از 2 میلیارد و 200 میلیون سامانی در بودجه سال 2022 دولت پیش‌بینی شده، اما به بخش‌های صنایع و ساختمان‌سازی 18 میلیون و 700 هزار دلار اختصاص یافته است.

کارشناسان می‌گویند بدون توسعه بخش انرژی تاجیکستان، دستیابی به برنامه‌های اقتصادی پیش‌بینی‌شده برای دولت، چه در میان‌مدت و چه در بلندمدت، مشکل خواهد شد. به گفته وزارت دارایی تاجیکستان، در سال 2022 کسر کل بودجه دولت 0.6 درصد تولید ناخالص داخلی یا بیش از 623.9 میلیون سامانی (بیش از 55.2 میلیون دلار) است.

مشکل خرید ارز در تاجیکستان

در پی تشدید جنگ میان روسیه و اوکراین، خرید ارز در تاجیکستان با مشکل مواجه شده است. به گزارش سامانه تاج‌ویک، بانک‌های تاجیکستان به مشتریان اعلام کرده‌اند که فقط می‌توانند ارز بخرند و منابعی برای فروش ندارند. این در حالی است که تعدادی از کارگران مهاجر تاجیک در روسیه گفته‌اند ارسال پول به تاجیکستان محدود شده است و فقط به‌صورت کارت به کارت می‌توانند درآمد خود را انتقال دهند.

برنامه تاجیکستان برای جذب 702 میلیون دلار وام و کمک مالی

وزارت دارایی تاجیکستان اعلام کرد دولت این کشور در سال 2022 در نظر دارد 702.5 میلیون دلار وام و کمک مالی از مؤسسات مالی بین‌المللی و کشورهای منفرد جذب کند. به گفته این وزارت‌خانه، 3.2 میلیارد سامانی (286.6 میلیون دلار) از این مبلغ را وام و بیش از 4.6 میلیارد سامانی (415.6 میلیون دلار) مابقی را کمک‌های مالی تشکیل خواهد داد. این وجوه برای اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری دولتی در زمینه‌های مختلف، از جمله حمل‌ونقل و ارتباطات، انرژی، آموزش، بهداشت، حفاظت اجتماعی و حمایت بودجه‌ای صرف خواهد شد. در ابتدای سال 2022 بدهی خارجی تاجیکستان 3.2 میلیارد دلار بود.

تبیین دستاوردهای اقتصادی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در تاجیکستان

نشست تبیین دستاوردهای اقتصادی تاجیکستان در سال 2021 و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این کشور در روز 3 مارس 2022 در وزارت امور خارجه این کشور با حضور رؤسای نمایندگی‌های سیاسی، سازمان‌های بین‌المللی، مؤسسات مالی بین‌المللی و نمایندگان رسانه‌های خبری برگزار شد.

شرف شیرعلی‌زاده، معاون وزیر امور خارجه، در ابتدای نشست، هدف و نقش این وزارت‌خانه در توسعه اجتماعی و اقتصادی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری، تدابیر اتخاذ شده در دولت، روند همکاری‌ها در بخش بازرگانی، توسعه پایدار، حمل‌ونقل بین‌المللی و ترانزیت، گردشگری، ابتکارات کشور در موضوع آب، همکاری با شرکای توسعه و اصلاحات بخش‌های مختلف از جمله تسهیلات جدید مالیاتی و برنامه و اهداف آینده کشور در حوزه‌ همکاری اقتصادی خارجی را بیان کرد.

نمایندگان وزارت صنایع و فناوری‌های نوین، کمیته دولتی سرمایه‌گذاری و اداره اموال دولتی و کمیته مالیات وابسته به دولت جمهوی تاجیکستان در مورد دستاوردها، شاخص‌های اصلی سرمایه‌گذاری و روند اجرای برنامه‌های دولتی در راستای برنامه توسعه صنعتی تاجیکستان در سال‌های 2026-2022 و همچین درباره تأیید قانون جدید مالیات، فرصت‌های همکاری با سرمایه‌گذاران خارجی و موضوعات دیگر سخن گفتند.

در این نشست، لزوم توجه ویژه به حوزه گردشگری و مصوبه جدید دولت جمهوری تاجیکستان مبنی بر اجرای سازوکار لغو یک‌جانبه روادید برای شهروندان 52 کشور خارجی و آغاز اجرای آن از 1 ژانویه 2022 مورد بررسی قرار گرفت. این موضوع در سال‌های اخیر مورد توجه همه‌جانبه قرار گرفته و به حضور بیشتر گردشگران و میهمانان خارجی در تاجیکستان انجامیده است.

سهم الیاف پنبه از صادرات تاجیکستان

به گزارش یک رسانه محلی، الیاف پنبه سهم عمده‌‎ای از صادرات محصولات نساجی تاجیکستان دارد. صادرات محصولات نساجی تولید شده از الیاف پنبه سال 2021 معادل 42.3 درصد افزایش یافته و اطلاعات آماری صادرات صنعتی حاکی از آن است که 72.5 درصد از مبالغ مذکور، سهم فروش مواد خام الیاف پنبه به خارج از کشور است.

در ماه‌های ژانویه تا دسامبر سال 2022 ارزش صادرات محصولات نساجی 279 میلیون و 336 هزار دلار بوده که 42.3 درصد از دوره مشابه سال 2020 بیشتر بوده است. 202 میلیون و 571 هزار دلار از این مبلغ سهم فروش الیاف پنبه (با افزایش 49 درصدی) بوده است. در همین حال، ارزش صادرات منسوجات و محصولات نهایی این بخش در این دوره بیش از 89.2 میلیون دلار بوده است.

افزایش تورم مصرف‌کننده در تاجیکستان در ژانویه 2022

بنا بر اعلام آژانس آمار وابسته به ریاست‌جمهوری تاجیکستان، نرخ تورم مصرف‌کننده در این کشور در  ژانویه 2022 به‌اندازه 0.5 درصد افزایش یافته است. در این دوره، بهای مواد غذایی و غیرغذایی و همچنین تعرفه خدمات پرداختی بالا رفته است.

گفتنی است در سال 2021 افزایش تورم مصرف‌کننده 8 درصد بود (2 درصد بیشتر از مقدار پیش‌بینی‌شده). تورم سالانه (در ژانویه تا دسامبر 2021 نسبت به ژانویه تا دسامبر 2020) 8 درصد بوده است. بانک ملی تاجیکستان نرخ تورم سال 2021 را 6 درصد تعیین کرده بود

دیدار وزیر توسعه اقتصاد و بازرگانی تاجیکستان با استاندار خراسان رضوی

ذوقی ذوقی‌زاده، وزیر توسعه اقتصاد و بازرگانی جمهوری تاجیکستان در 25 فوریه 2022 با یعقوب‌علی نظری، استاندار خراسان رضوی و هیئت همراه او ملاقات کرد. در این دیدار، گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری دو کشور مورد بررسی قرار گرفت.

به گفته ذوقی‌زاده، سیاست‌های امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان و سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، مناسبات دو کشور را وارد مرحله‌ای جدید کرده است. در این دیدار اعلام شد که با اجرای دستورات سران دو کشور و در پی توجه ویژه آن‌ها به تقویت مناسبات دو کشور دوست و دارای تاریخ و زبان و فرهنگ مشترک، گردش کالا میان تاجیکستان و ایران در سال 2021 به 121 میلیون دلار (2 برابر نسبت به سال 2020) افزایش یافته است.

طرفین ابراز داشتند که ظرفیت‌های زیاد بالقوه دو کشور و گام نخستین در این زمینه، تهیه نقشه راه مربوط به افزایش گردش کالای محسوب می‌شود.

در  این دیدار که در فضای دوستانه و سازنده برگزار شد، دو طرف از برنامه‌ریزی برای افزایش حجم تجارت دوجانبه به 500 میلیون دلار خبر دادند و به توافق رسیدند که همکاری‌ها را در زمینه‌های مختلف اقتصادی و تجاری همچون تأسیس کارخانه‌های مشترک تولید مواد غذایی، نساجی، ساختمانی، الکترونیک، قالیبافی، مواد شوینده و کفش چرم با جذب سرمایه‌گذاران ایرانی و شرکت‌های محلی استان خراسان رضوی به مناطق آزاد اقتصادی جمهوری تاجیکستان تداوم ببخشند.

یعقوبعلی نظری استاندار خراسان رضوی از وزیر توسعه اقتصاد و بازرگانی تاجیکستان دعوت نمود که با سفر به ایران از مناطق آزاد اقتصادی، شهرک‌های صنعتی و کارخانه‌های بزرگ تولیدی این استان بازدید کند و با فعالیت و تجربه آن‌ها آشنا شود. دو طرف در پایان آمادگی خود را برای گسترش همکاری‌ اعلام نمودند.

تأکید ایران و تاجیکستان بر توسعه روابط تجاری و سرمایه‌گذاری

در دیدار سفیر جمهور اسلامی ایران در دوشنبه با معاون وزیر امور خارجه تاجیکستان بر ضرورت توسعه روابط دو کشور در زمینه‌های اقتصادی و تجاری و سرمایه‌گذاری تأکید شد.

در این دیدار، محمدتقی صابری، سفیر جمهوری اسلامی ایران در دوشنبه و شرف شیرعلی‌زاده، معاون وزیر امور خارجه تاجیکستان روابط و همکاری‌های دو کشور را در زمینه‌های مختلف بررسی و بر ضرورت توسعه روابط در عرصه‌های اقتصادی و تجاری و سرمایه‌گذاری تأکید کردند. در ماه‌های اخیر در روابط دو کشور تحرکات مثبت قابل توجهی صورت گرفته است که به عنوان نمونه می‌توان به برگزاری ششمین نمایشگاه اختصاصی ایران در تاجیکستان، سفر استاندار خراسان رضوی به دوشنبه، سفر دادستان کل و وزیر انرژی و ذخایر آب تاجیکستان به تهران و همچنین حضور دو گروه تئاتر «ابوالقاسم لاهوتی» و «مهربان نظراف» در چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به عنوان میهمان ویژه اشاره کرد.