جایگاه آرژانتین در شاخص توسعه انسانی

شاخص توسعه انسانی Human Development Index (HDI) شاخصی ترکیبی است برای سنجش موفقیت در هر کشور در سه معیار زندگی طولانی و سالم، دسترسی به آموزش و پرورش و سطح زندگی مناسب. توسعه انسانی به صورت فرایند افزایش گزینه‌های پیش روی مردم و افزایش سطح رفاه زندگی تعریف شده و برخورداری انسان از زندگی طولانی و سالم و اخلاقی در محیط غنی و در جامعه مدنی دموکراتیک به عنوان اهداف نهایی توسعه در نظر گرفته می‌شود.

شاخص توسعه انسانی برای اولین بار در سال 1990 از سوی سازمان ملل متحد ارائه گردید. مبنای نظری این شاخص بر اساس پژوهش های آمارتیا سن (اقتصاددان برنده جایزه نوبل) و محبوب الحق (اقتصاددان پاکستانی) تدوین گردید. اولین گزارش شاخص توسعه انسانی سازمان ملل، توسعه انسانی را این گونه تعریف می‌کند: توسعه انسانی روندی است که طی آن امکانات افراد بشر افزایش می یابد، هرچند این امکانات به مرور زمان می‌تواند اساسا دچار تغییر در تعریف شود، اما در کلیه سطوح توسعه مسئله بنیادین برای مردم عبارت است از برخورداری از زندگی طولانی همراه با تندرستی، دستیابی به دانش و توانایی دستیابی به منابعی که برای پدید آوردن سطح مناسب زندگی لازم است.

وارد شدن مفهوم توسعه انسانی به نظریات توسعه حکایت از آن دارد که توسعه فراتر از کمیت های اقتصادی با تمرکز بر کیفیت زندگی انسانی، توسعه را به امری فراتر از رشد اقتصادی ارتقاء داده و انسان را در کانون توسعه و مرکز الگوها و برنامه‌های آن قرار داده است.

نحوه محاسبه شاخص توسعه انسانی

شاخص توسعه انسانی با سه متغیر اندازه گیری و مورد مقایسه قرار می‌گیرد. طول عمر به وسیله امید به زندگی در بدو تولد اندازه گیری می‌شود، دانش به وسیله ترکیبی از میزان سواد بزرگسالان و نسبت ثبت نام در آموزش ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی (میانگین سال های تحصیل) و استاندارد زندگی به وسیله درآمد ملی سرانه (GNI) اندازه گیری می‌شود.

ارزش عددی شاخص توسعه انسانی بین صفر تا یک است. ارزیابی هرکشور بر اساس این عدد نشان می‌دهد که هر کشوری چه مقدار از مسیر خود را برای رسیدن به بالاترین ارزش ممکن یعنی عدد یک طی کرده ‌است. مقایسه وضعیت کشورها نیز بر اساس نمره کسب شده در این عدد امکان پذیر می‌شود.

به منظور محاسبه نمره هر کشور در شاخص توسعه انسانی از مقادیر حداقل و حداکثر استفاده می‌شود. حداکثرها بیش ترین مقادیری هستند که در یک دوره زمانی مشاهده شده‌اند. مقادیر حداقل برای امید به زندگی ۲۰ سال، برای متغیر تحصیل صفر سال و برای درآمد سرانه ناخالص ملی (GNI) صد دلار در نظر گرفته می‌شود.

نمایه‌های مورد بررسی در شاخص توسعه انسانی

• امید به زندگی در بدو تولد

امید به زندگی در هنگام تولد، سطح مرگ و میر کلی جمعیت را نشان می دهد. این نمایه الگوی مرگ و میر در کلیه گروه‌های سنی - کودکان و نوجوانان، بزرگسالان و سالمندان – را مورد بررسی قرار می دهد. بر اساس نمایه امید به زندگی، میانگین تعداد سال هایی که انتظار می رود یک انسان از زمان نوزادی تا زمان مرگ زندگی کند، محاسبه می‌شود.

امید به زندگی تابع شرایط اقتصادی (سطح رفاه)، الگوی زندگی (ورزش، تغذیه، سیگار، الکل و..)، بیماری‌های مزمن (دیابت، فشار خون و...)، بهداشت عمومی و روانی، آلودگی‌های محیطی (صنعتی و صوتی و...) می‌باشد. از همین رو برآورد می‌شود کشورهای دارای سطوح بالای رفاه اقتصادی، بهداشت عمومی، آموزش و پرورش با کیفیت، امنیت و پاکیزگی، دارای مردمانی با طول عمر بالاتر باشند.

کشورهای هنگ کنگ، ژاپن، سوئیس، سنگاپور و اسپانیا بالاترین نرخ امید به زندگی در جهان را دارا هستند و کشورهای جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، لسوتو، نیجریه و سیرالئون پنج کشور کمترین نرخ امید به زندگی را به خود اختصاص داده اند.

• وضعیت امید به زندگی در آرژانتین

وضعیت امید به زندگی در آرژانتین طی 60 سال گذشته با شیب ملایم افزایش یافته است. در سال 1960 میانگین امید به زندگی در آرژانتین کمی‌بیشتر از 65 سال بود؛ اما در سال 2019 این رقم به 76.67 سال رسید که چهار سال بیشتر از میانگین جهانی است. بر اساس آمارهای بانک جهانی میانگین امید به زندگی در مردان 73.5 سال و در زنان 80.3 سال می‌باشد. آرژانتین از این نظر دارای رتبه 46 در جهان است.

بهبود وضعیت امید به زندگی درآرژانتین، نتیجه بهبود سیستم مراقبت های بهداشتی، دسترسی به بیمارستان، دسترسی عموم مردم به آب آشامیدنی بهداشتی، سیستم دفع زباله، واکسیناسیون عمومی و... بوده است.

آرژانتین هفت درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف طرح های مراقبت های بهداشتی می‌کند که یکی از بالاترین نرخ ها درکشورهای حوزه آمریکای لاتین است. همچنین اگرچه 37 درصد از آرژانتینی‌ها دارای اضافه وزن هستند و 20 درصد از جمعیت این کشور در دسته افراد چاق طبقه بندی می‌شوند، اما برنامه‌های آموزشی دولت برای کاهش مصرف نمک در این کشور تا حد زیادی موفق بوده و بیماری‌های مرتبط با این مسئله را کاهش داده است. با این حال هنوز 40 درصد از جمعیت آرژانتین فاقد پوشش بیمه، مستمری بیکاری و خدمات بهداشتی قابل قبول هستند.

• تحصیلات و تعداد سال های مورد انتظار برای آموزش و پرورش

گرچه تحقیقات علمی رابطه مستقیمی میان تحصیلات و افزایش امید به زندگی را نشان نمی دهد، اما تحصیلات  معمولا فرصت های کسب درآمدهای بالاتر را برای افراد بوجود می آورد و همین موضوع گزینه‌های افراد برای داشتن زندگی سالم­تر را افزایش می دهد و از همین رو انتظار می رود افراد دارای تحصیلات، از طول عمر بیشتری نیز برخوردار باشند. آغاز آموزش و پرورش در سنین نخستین زندگی به واسطه افزایش مهارت های فردی در رعایت بهداشت، بر کیفیت سلامت تأثیر مثبت دارد.

در سال 2020 کشورهای استرالیا، بلژیک، فنلاند، سوئد و ایسلند بالاترین نرخ در شاخص سال های انتظار برای آموزش را دارا هستند و در این میان کشورهای اریتره، سودان جنوبی، نیجر، جیبوتی و چاد دارای کمترین نرخ ها در زمینه کیفیت آموزشی بودند.

وضعیت آرژانتین در زمینه تحصیلات

بیش از 99 درصد جمعیت بالای 15 سال آرژانتین باسواد هستند. در سال 2019 نزدیک به 4.8 درصد از تولید ناخالص داخلی آرژانتین صرف بخش آموزش در این کشور گردید که 12.53 درصد از هزینه‌های دولت این کشور را شامل می‌شد. دولت آرژانتین طی سال های گذشته تلاش داشته با خصوصی سازی بخش آموزش، هزینه‌های خود در این بخش را کاهش دهد.

اطلاعات درباره کیفیت آموزش و پرورش در آرژانتین طبق جدول زیر می‌باشد:

درآمد سرانه ناخالص ملی

شاخص درآمد سرانه ناخالص ملیGross National Income (GNI) بر اساس قدرت خرید (PPP) دست به محاسبه درآمد سرانه شهروندان هر کشور بر اساس ارزش دلار آمریکا در داخل بازار آن کشور می زند تا از این طریق مبنای ثابتی برای محاسبه درآمد سرانه ملی هر کشور بدست آید. برخلاف نرخ‌های ارز بازار، نرخ‌های مبادله PPP اجازه می‌دهد تا تبدیل تفاوت‌های قیمتی بین کشورها در نظر گرفته شود. بر این اساس یک دلار بر اساس «PPP» در اقتصاد داخلی هر کشور همان ارزشی را دارد که یک دلار در اقتصاد آمریکا دارد.

در سال 2020 کشورهای لیختن اشتاین، قطر، سنگاپور، لوکزامبورگ و سوئیس بالاترین درآمد سرانه ناخالص ملی را در اختیار داشتند و کشورهای بروندی، جمهوری آفریقای مرکزی، مالاوی، کنگو و نیجر دارای پائین ترین درآمد سرانه ناخالص ملی بودند.

وضعیت درآمد سرانه ناخالص ملی در آرژانتین

درآمد سرانه ناخالص ملی آرژانتین در سال 2020 از سوی بانک جهانی، در حدود 19158 دلار اعلام شده است. بر اساس آمارهای بانک جهانی آرژانتین طی 30 سال گذشته، در سال 2011 بالاترین درآمد سرانه ناخالص ملی را با رقم 23946 دلار تجربه کرده اما طی سال های بعد این روند با افت و خیز همراه بوده و با آغاز رکود اقتصادی در این کشور از سال 2017، درآمد سرانه ناخالص ملی در این کشور بصورت مداوم کاهش یافته است.

بر اساس گزارش برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) در سال 2017 درآمد سرانه برای زنان در آرژانتین 14872 دلار و برای مردان 27826 دلار بوده است.  نمره شاخص درآمد سرانه ملی آرژانتین در سال 0.809 از 1 می‌باشد.

وضعیت آرژانتین در شاخص توسعه انسانی

نمره کلی شاخص توسعه انسانی آرژانتین در سال 2019 عدد 0.845 است که این کشور را در رده توسعه انسانی بسیار بالا قرار می دهد. آرژانتین در رده 46 از 189 کشور جهان قرار دارد. بین سال‌های 1990 تا 2019، نمره شاخص توسعه انسانی آرژانتین از 0.718 به 0.845 افزایش یافت که افزایش 17.7 درصدی را نشان می‌دهد.

بین سال‌های 1990 تا 2019، امید به زندگی در آرژانتین 5.1 سال، میانگین سال‌های تحصیل 3.1 سال و سال‌های مورد انتظار برای تحصیل 4.5 سال افزایش یافته و تولید ناخالص داخلی سرانه آرژانتین بین سال های 1990 تا 2019 حدود 55.8 درصد افزایش نشان می دهد.

شاخص توسعه انسانی سال 2020 آرژانتین با نمره 0.845 اندکی کمتر ازمیانگین 0.898 برای کشورهای دارای جمعیت بالا است. با این حال نمره آرژانتین در سال 2020 بالاتر از میانگین جهانی است. میانگین جهانی شاخص توسعه انسانی در 185 کشوری که محاسبه شده معادل 0.724 می‌باشد. همچنین نمره آرژانتین بالاتر از میانگین منطقه آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب است.

آرژانتین درمیان کشورهای منطقه آمریکای لاتین رده دوم شاخص توسعه انسانی را پس از کشور شیلی در اختیار دارد.