بررسی بخش آب و آبیاری اتیوپی

اقتصاد اتیوپی یک اقتصاد کشاورزی محور است و این بخش یک سوم تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد. بیش از 90٪ از کل درآمد حاصل از صادرات از این بخش بدست می آید و بیش از 80٪ از نیروی کار را به خود جذب می‎کند. با توجه به اهمیت فوق العاده این بخش دولت اتیوپی سیاست مدرن سازی آن را در پیش گرفته که آبیاری و توسعه آب همراه با حفاظت از منابع طبیعی به عنوان یکی از گزینه‎های اصلی توسعه بخش کشاورزی به شمار می آید. بخش آب و آبیاری اتیوپی از پتانسیل بالایی برای توسعه برخوردار است که این امر هم از طریق منابع زیر زمینی موجود و هم از منابع آبی شناسایی شده، امکان پذیر است.

ن کشور  اتیوپی در بسیاری از مناطق در مقیاس‎های مختلف طرح‎های آبیاری را توسعه داده است. تلاش‎های زیادی برای مشارکت تدریجی کشاورزان در جنبه‎های مختلف مدیریت سیستم‎های آبیاری در مقیاس کوچک، برای بهبود عملکرد کشاورزی از طرق آبیاری در حال انجام است. طبق طبقه بندی وزارت آب، آبیاری و انرژی اتیوپی، آبیاری زمین‎های با مساحت بیش از 3000 هکتار در طبقه آبیاری بزرگ مقیاس، زمین‌های 200 تا 3000 هکتار در طبقه مقیاس متوسط و کمتر از 200 هکتار در طبقه کوچک مقیاس قرار می‎گیرند.

بازیگران فعال در این بخش

وزارت آب، آبیاری و انرژی اتیوپی مسئول توسعه طرح‎های آبیاری در مقیاس بزرگ و به طور عمده برای مزارع عمومی است، اگرچه در حال حاضر در حال توسعه طرح‎های بزرگ برای جوامع نیز است. وزارت کشاورزی مسئول توسعه طرح‎های آبیاری در مقیاس کوچک تحت مدیریت جامعه (حداکثر 250 هکتار) است. دولت های منطقه‎ای نیز با دفاتر ذی ربط خود مشغول توسعه این طرح‎ها در حوزه‌های تحت صلاحیت خود هستند. در کنار ارگان‎های داخلی، نهادهای بین المللی و غیر انتفاعی نیز در این بخش فعال می‎باشند که مهم ترین آنها عبارتند از:

• World Vision
• صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)
• بانک جهانی
• آژانس همکاری‌های بین المللی ژاپن (JICA)
• صندوق بین المللی توسعه کشاورزی (IFAD)
• همکاری‎های دانمارکی و نروژی
• آژانس توسعه آلمان
• بانک توسعه آفریقا (AfDB)
• آژانس توسعه بین المللی اسرائیل (MASHAV)
• سازمان خواربار جهانی (FAO)

تامین کنندگان تجهیزات آبیاری و آب

در اتیوپی، انواع مختلفی از تجهیزات مربوط به آب و آبیاری از تولیدکنندگان مختلف وجود دارد. روند واردات این محصولات به گونه‎ای است که در اکثر موارد تجهیزات بدون عوارض گمرکی و برای یک پروژه خاص از قبل تأیید شده وارد می‎شوند. برخی از تجهیزات آبیاری که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل انواع پمپ‎های آبیاری، محورهای مرکزی، آبیاری میکرو، لوله‎ها و اتصالات و خطوط تولید مختلف عمدتاً از سوی شرکت‎های ذیل تامین می‎گردد.

شرکت های خارجی فعال در این بخش 

 از بین شرکت‎های خارجی، شرکت‎های چینی بازیگران اصلی در بخش آبیاری و توسعه آب در اتیوپی هستند. شرکت COMPLANT چین و شرکت جیانگشی برای همکاری اقتصادی و فنی بین‎المللی کانال‎های تخلیه رودخانه‌هاره در جنوب اتیوپی را ساختند. پروژه برق آبی Tekeze در دولت منطقه‎ای تیگرای که یکی از بلندترین سدهای قوسی آفریقا است، توسط شرکت چینی  CNWRHEC ساخته شده است. پروژه برق آبی و آبیاری ساخته شده بر روی رودخانه Neshe در منطقه ارومیا، توسط شرکت Gezhouba Group چین و با هزینه 1.2 میلیارد بیر (70.6 میلیون دلار) که بخشی از آن با وام اگزیم بانک چین تامین مالی شده بود، ساخته شد. شرکت چینی مشاوره ساخت و ساز ارتباطات چین (CCCC) تعداد زیادی سدهای آبیاری در مناطق مختلف اتیوپی ساخته است.

در کنار شرکت‎های چینی شرکت‎های دیگری همچون Salini ایتالیا که کار ساخت پروژه سد رنسانس را برعهده دارد و همچنین سد Gibe III را به اتمام رسانده، شرکت Strabag آلمان، Imperglio ایتالیا، Kajima و Enka ژاپن، Skanska سوئد، گروه 5 اتریش و برخی شرکت‎های اسرائیلی در بخش آب و آبیاری اتیوپی مشغول فعالیت می‌باشند.

فرصت های سرمایه گذاری در این بخش

کشور اتیوی با جمعیتی بیش از 110 میلیون نفر و اقتصادی با رشد سریع، توسعه بخش کشاورزی را جهت دسترسی به بازارهای بین المللی جزء اهداف اصلی خود قرار داده است. یکی از مهمترین راه‌های دسترسی به این هدف توسعه بخش آب و آبیاری در این کشور است. دولت اتیوپی در راستای نیل به این مقصود با تغییرات عمده در قانون سرمایه‎گذاری این کشور و همچنین ارائه مشوق‎های لازم سعی نموده تا حدودی فضا را برای حضور سرمایه‎گذاران خارجی در بخش‎های مختلف از جمله بخش آب و آبیاری تسهیل نماید.

در این راستا کلیه ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی، از جمله پمپ ها و قطعات یدکی لازم برای تولید محصولات صادراتی معاف از مالیات هستند و از طریق اعتبار تأمین کنندگان وارد می‌شوند. همچنین بسته‎های تشویقی متفاوتی برای افرادی که مایل به سرمایه‎گذاری در توسعه آب هستند از جمله ساخت سدهای برق آبی در نظر گرفته شده است.

مهمترین مسیر ورود در پروژ‎ه‎های آبی اتیوپی شرکت در مناقصات بین المللی این کشور و برنده شدن در آن است. تبادل کارشناسان نیز یکی از زمینه‌های بالقوه همکاری است که کشورها می‌توانند از آن استفاده کنند. به عنوان مثال چین، به درخواست اتیوپی، بیش از 700 کارشناس کشاورزی و تکننسین آب را برای کار در زمینه آبیاری در مقیاس کوچک به این کشور اعزام نموده است.