نظام بیمه در قطر

معمولاً بیمه‌ها به تجاری و غیرتجاری تقسیم می‌شوند. بیمه تجاری مانند بیمه خودرو، بیمه حمل‌و نقل و غیره می‌باشد. آنچه در قوانین یک کشور به عنوان حقوق مردم شمرده شده و بعضا دولتها در آن دخالت مستقیم می‌کنند، بیمه غیرتجاری است.نظام بیمه قطر را نیز می‌توان به دو دسته تجاری و غیرتجاری تقسیم کرد

 بیمه غیرتجاری به دو صورت زیراست:

1. بیمه سلامت (درمان)

بیمه سلامت مربوط به هزینه‌های پیشگیری و درمان و متصل به نظام سلامت است. البته معمولاً بیمه درمان را مستقل از نظام درمان تعریف می‌کنند. در بیمه سلامت، بخشی از هزینه‌های درمانی بیمه شده پرداخت می‌شود.

2. بیمه اجتماعی

بیمه اجتماعی به مواردی چون مقرری بازنشستگی، بیکاری، از کارافتادگی و… می‌پردازد.

ساختار نظام بیمه در ایران

در ایران بیمه‌های تجاری به صورت خصوصی فعالیت می‌کنند و توسط بخش اقتصادی دولت نظارت می‌شود. برخلاف بیمه‌های غیرتجاری که توسط نظام رفاه سیاستگذاری می‌شود.

کمتر از بیست بیمه غیرتجاری در ایران وجود دارد. برخی صرفاً به درمان ورود می‌کنند (مانند بیمه ایرانیان)، برخی فقط در حوزه بیمه اجتماعی فعالیت دارند (مانند سازمان بازنشستگی و بیمه روستاییان و عشایر) و برخی در هر دو حوزه مشغول هستند (مانند سازمان تأمین اجتماعی و برخی بیمه‌های خرد).

تقسیم‌بندی ساکنین قطر

ساکنان کشور قطر به دو دسته شهروند (مواطن) و غیرشهروند (مقیم) تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی در تمام کشورها قابل تعریف است اما در کشوری مانند قطر که بیش از 80 درصد ساکنینش غیرشهروند هستند، اهمیت زیادی پیدا می‌کند.

نظام بیمه قطر

نظام بیمه قطر را نیز می‌توان به دو دسته تجاری و غیرتجاری تقسیم کرد که در اینجا به بیمه غیر تجاری می‌پردازیم.

بیمه سلامت

بیمه سلامت پایه برای تمام افراد ساکن قطر با پرداخت حق بیمه مختصر برقرار است (البته مدتی است کارفرمایان افراد بالای 50 سال هنگام تمدید مجوز اقامت، مبالغی بیشتر را به عنوان حق بیمه می‌پردازند). مستخدمین و کفیلها می‌توانند از پوشش بیمه تکمیلی نیز استفاده کنند. حق بیمه شهروندان قطری را دولت می‌پردازد.

دولت قطر با استفاده از سیاستها و ابزارهای افزایش هزینه فرصت، امکان استفاده کامل غیرشهروندان از نظام سلامت پایه را محدود کرده است. به عنوان مثال هنگام مراجعه به مراکز درمانی دولتی با این سؤال مواجه می‌شوید که: آیا قطری هستی یا غیرقطری؟ درصورت قطری بودن نحوه پذیرش و نوبت‌دهی به بیمار کاملاً متفاوت می‌شود. درحالی که برای بیماران غیرقطری صفهای طولانی پذیرش وجود دارد، قطری‌ها به سرعت معاینه و درمان می‌شوند. البته درمورد مراجعین اورژانس وضعیت بهتر است.

دلیل این سیاست قطری‌ها کاملاً مشخص است. آنها می‌خواهند هزینه‌های درمان افراد مقیم را خود فرد یا موطنش بپردازد. به همین دلیل نوبت‌دهی موارد غیراورژانسی علی‌رغم ظاهر رایگان آن، به گونه‌ای است که متقاضی معمولاً منصرف می‌شود و در نتیجه یا به کشور خود مراجعه می‌کند و یا از درمانگاههای خصوصی قطر استفاده می‌کند.

شنیده‌ها حاکی از آن است که دولت قطر تصمیم دارد نظام بیمه سلامت قطر را بازبینی کند.

بیمه اجتماعی

بیمه اجتماعی اجباری در قطر برای کارمندان قطری دولت (در دو بخش کشوری و لشگری) وجود دارد. این بیمه طبق قانون شماره «24» سال 2002 برقرار است و مدیریت آن برعهده «سازمان عمومی‌بازنشستگی و بیمه اجتماعی» است.

شرایط دریافت بازنشستگی این بیمه عبارت‌اند از:

• شهروندی قطر
• استخدام دولتی
• حداقل 15 سال سابقه
• رسیدن به سن 55 سالگی برای زنان و 60 سالگی برای مردان (گزینه بازنشستگی در 40 سالگی نیز در موارد خاص موجود است)

حق بیمه برای کارمند، و کارفرما (دستگاه) و دولت هر کدام 5% حقوق است که مجموعاً 15% می‌شود.

نکته دیگر اینکه با توجه به روابط نزدیک کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس، برای شهروندان قطری شاغل دراین کشورها نیز تمهیدات مشابهی دیده شده است.

بیمه خصوصی

بیمه خصوصی چه برای بخش سلامت و چه درمان و چه حتی بیمه‌های بازرگانی در قطر فراوان یافت می‌شوند.

مقایسه نظام بیمه قطر با ایران و نتیجه‌گیری

در حوزه بیمه سلامت، نظام سلامت قطر مشابه نظام درمان دولتی ایران است. با این تفاوت که نظام درمان دولتی در ایران پوشش کامل ندارد و بخش خصوصی و بیمه‌های مکمل نقش زیادی در این زمینه دارند. در حقیقت دولت قطر با رایگان کردن خدمات پایه سلامت، نظام بیمه را (نه به صورت رسمی) که به صورت واقعی با نظام درمان ادغام کرده است. این درحالی است که در ایران علی‌رغم تقریباً رایگان بودن خدمات مراکز درمانی دولتی، بخش غیردولتی در خدمات پایه فعالیت چشم‌گیری دارد.

در حوزه بیمه اجتماعی نظام بیمه اجتماعی اجباری قطر ساکنین غیربومی (مقیمین) را پوشش نمی‌دهد. درحالی که نظام بیمه اجتماعی ایران برای همه مستخدمین اجباری است و سازمانهای مختلفی را شامل می‌شود.

با توجه به جمعیت اندک قطر و درآمد سرانه بسیار زیاد آن، مدل بیمه سلامت قطر برای ایران پیشنهاد نمی‌شود و همان مدل صندوقهای سرمایه‌گذاری (به شرط تعهد به بهره‌وری و خروج صندوقها از مدیریت بروکراتیک) برای ایران مناسب است.

درخصوص بیمه اجتماعی، مدل بیمه اجتماعی قطر برای کارمندان دولت مشابه ایران است. ضمن اینکه باید توجه داشت در قطر به دلیل درآمد سرانه بالا، بیمه اعم از اجتماعی و اجباری دغدغه چندانی برای شهروندان ایجاد نمی‌کند؛ به گونه‌ای که مسافرت به کشورهای دیگر برای معالجه امری عادی است.