چالش های اقتصادی ماداگاسکار

ماداگاسکار با نام رسمی جمهوری ماداگاسکار کشوری جزیره‌ای واقع در اقیانوس هند، در کنار شرق سواحل جنوب آفریقا است. پایتخت آن شهر آنتاناناریوو است. ماداگاسکار چهارمین جزیره بزرگ جهان است. ماداگاسکار از سال ۱۸۹۶ میلادی از جمله مستعمرات امپراتوری فرانسه بوده‌است و در روز ۲۶ ژوئن ۱۹۶۰ به عنوان «جمهوری مالاگاسی» از فرانسه اعلام استقلال کرد.

جمعیت ماداگاسکار 27 میلیون نفر و زبان‌های رسمی این کشور فرانسوی و مالاگاسی است. در سال ۱۹۷۶ دیدیه راتسیراکا رئیس‌جمهور ماداگاسکار شد و حکومتی به نام پیشگام انقلاب ماداگاسکار را به عنوان تنها حزب در این کشور برقرار کرد. فعالیت احزاب سیاسی در سال ۱۹۹۰ در ماداگاسکار به رسمیت شناخته شد. در سال ۱۹۹۳ آلبرت زافی رهبر قوای جاوید که حزبی به نام جنبش پیش دموکراسی نیز تشکیل داده بود رئیس‌جمهور شد. در سال ۲۰۰۲ مارک راوالومانانا به سمت رئیس‌جمهور شد. آندری راجولینا، شهردار پیشین پایتخت، وی را متهم کرد که ثروت‌های کشور را به شرکت‌های خارجی می‌دهد و اختلاف میان دو طرف شدت پیدا کرد. رئیس‌جمهور ماداگاسکار به تدریج حمایت ارتش را از دست داد و در تاریخ ۱۷ مارس ۲۰۰۹ اختیارات و مسئولیت‌های خود را به یک هیئت نظامی واگذار کرد، این هیئت نیز بلافاصله قدرت را به راجولینا که رهبر جناح مخالف بود، واگذار کرد.

ماداگاسکار عضوی از سازمان‌های بین المللی مختلف مانند صندوق بین المللی پول(FMI)، بانک جهانی، بانک توسعه آفریقا (BAD) و سازمان تجارت جهانی (OMC) است و در توافق نامه کوتونو نیز (ACP) شرکت می‌کند. ماداگاسکار از نظر منطقه ای، عضو کمیسیون اقیانوس هند (COI)، اتحادیه توسعه آفریقای جنوبی(SADC، COMESA) و اتحادیه حاشیه اقیانوس هند (IORA) است. این کشور همچنین در ژوئیه 2017 پیمان ایجاد منطقه تجارت آزاد سه جانبه (TFTA) را که هدف آن نزدیکتر کردن مناطق تجارت آزاد COMESA، SADC و EAC برای تسهیل جابجایی کالا بود، امضا کرد. ماداگاسکار در آگوست 2017، صد و چهل و چهارمین کشوری بود که به مجمع جهانی شفافیت و تبادل اطلاعات با اهداف مالیاتی پیوست و در مارس 2018 نیز یکی از 54 امضا کننده منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا (ZLECA) بود که به گفته این اتحادیه، تجارت داخلی آفریقا را تا سال 2022 تقریبا 60 درصد افزایش خواهد داد.

چالش های اقتصادی زیادی در ماداگاسکار وجود دارد: وابستگی شدید مالی به نظام های بین المللی، کمبود سرمایه گذاری مستقیم خارجی، کمبود زیرساخت ها، تاخیر در انجام امور اداری، فساد، ناامنی، بهره برداری غیرقانونی از چوب های گرانبها، از دست دادن کیفیت وانیل که محصول شاخص این کشور است، نمونه ایی از این مشکلات و چالش هاست. شیوع بیماری کرونا نیز در حال حاضر نرخ رشد این کشور را به 0.8 درصد کاهش داده و صادرات نیز به 35.7 درصدکاهش یافته است. اختصاص بودجه برای مبارزه با کرونا می‌تواند مشکلات اقتصادی موجود را تشدید کند.

ماداگاسکار با 27 میلیون نفر جمعیت، جزیره ای با تنوع زیستی منحصر به فرد و سرشار از منابع طبیعی، دارای پتانسیل زیادی در زمینه کشاورزی و نیروی کار جوان و ارزان است. با این وجود، این جزیره بزرگ تاکنون نتوانسته است رشد و شکوفایی پایداری را ایجاد کند. دوره‌های مختلف رشد اقتصادی در این کشور، بارها بواسطه بحران‌های سیاسی قطع شده و این کشور هنوز با تولید ناخالص داخلی / سرانه 5271 دلار در سال 2019 همچنان یکی از فقیرترین کشورهای جهان است.

انتخاب رئیس جمهور هری راجاونانامپیانینا در سال 2014 بازگشت تدریجی اهداکنندگان غربی در اتحادیه اروپا و ایالات متحده را تسهیل کرد. سالهای 2009 تا 2013 با خروج حمایت ها و از دست رفتن مزایای تجاری قانون رشد و فرصت آفریقا (AGOA) همراه بود. در این بین، چین به یک شریک اساسی ماداگاسکار تبدیل شد و اکنون نیز حضور پررنگ در این کشور دارد. در سالهای اخیر ترکیه نیزاز طریق شرکت هواپیمایی ترکیش ایرلاین که چهار بار در هفته از طریق موریس به این جزیره بزرگ پرواز می‌کند، به این جنبش پیوسته است. پس از آن، ایالات متحده، هند، ژاپن، امارات و آفریقای جنوبیبه شرکای تجاری اصلی ماداگاسکارتبدیل شدند.

تولید وانیل، اصلی ترین محصول صادراتی کشاورزی ماداگاسکار، در حال حاضر با مشکلات قابل توجهی روبرو استکه از جمله آن می‌توان به خشکسالی، طوفان‌ها وسرقت این محصول اشاره کرد.  وضعیت امنیتی در منطقه اصلی در حال رشد در شمال شرقی کشور (منطقه ساوا) به طور قابل توجهی خراب شده است. خطر سرقت (از آنجایی که وانیل با قیمت 500 دلار در هر کیلوگرم در بازار جهانی خرید و فروش می‌شد و جزو محصولات گران قیمت به حساب می آید) تولیدکنندگان را وادار به برداشت زودهنگام این محصول برای جلوگیری از خطرات احتمالی آن می‌کند.

کمبود زیرساخت ها همچنان یک معضل بزرگ در اقتصاد ماداگاسکار است و بندر تاماتاو، دومین شهر این کشور، مسئولیت اصلی آن را بر عهده دارد. به عنوان مثال، حمل و نقل کشتی در اسکله ممکن است دو هفته طول بکشد. به منظور پاسخگویی به ناکافی بودن این زیرساخت ها، دولتهای ماداگاسکار و ژاپن پروژه توسعه بندر تاماتاو را به ارزش 411 میلیون دلار آغاز کرده اند. هدف اصلی این توسعه داشتن یک منطقه ذخیره سازی بزرگتر کانتینر است. تا سال 2026، منطقه ذخیره سازی 19 هکتار و دارای سه اسکله بزرگ خواهد بود که می‌تواند کانتینرهای بزرگ را در خود جای دهد. در حال حاضر، به دلیل کمبود زیرساخت های کافی، کشتی‌های بزرگ مجبور به توقف در موریسیا رئونیون می‌شوند. کالاهایی که باید وارد یا صادر شوند باید در آنجا بارگیری شوند. نوسازی بندر یکی از شرایط لازم برای توسعه تجارت خارجی ماداگاسکار است.

شبکه راه ماداگاسکار نیزهمچنان توسعه نیافته و نگهداری ضعیفی دارد و در حقیقت تنها بخشی از این سرزمین را پوشش داده و برای حمل محصولات یا خدمت به مناطق مختلف کافی نیست. در طرح ظهور ماداگاسکار (PEM)، دولت تصمیم گرفته است با تهیه بودجه  و  ایجاد بزرگراه آنتاناناریوو - تاماتاو و  احیای جاده‌ها، این مشکل را حل کند.

تقاضای بین المللی برای چوب رز (boisderose) و سایرچوب های گرمسیری با ارزش مانند آبنوس و چوب قرمز(lepalissandre)،بهره برداری بیش از حد از جنگل های بارانی ماداگاسکار را تسریع کرده است.در مارس 2018، کمیته دائمی‌ کنوانسیون تجارت بین المللی گونه‌های حیوانات وحشی و گیاهان در معرض خطر (CITES) درخواست ماداگاسکار برای حراج ذخایر آن را که به طور غیرقانونی از جنگل های کشور قطع شده بود رد کرد.

در بخش معدن، سه سرمایه گذاری عمده در ماداگاسکار، Ambatovy برای نیکل و کبالت، RioTintoQMM و BaseToliara نیز برای ایلمنیت فعالیت دارند. این سه شرکت نیز با مشکلات زیادی روبرو هستند. با وجود استقرار سیستم کاداستر معدن و یک مرکز تجاری نزدیک به 7000 مترمربع که در سال 2017 افتتاح شد، دولت ماداگاسکار در تلاش است سرمایه گذاران بزرگ را در بخش معدن جذب کند.

در بخش نساجی، صنعت نساجی این کشور تا حد زیادی به قانون توسعه و فرصت های آفریقایی ایالات متحده (AGOA) متکی است. عضویت ماداگاسکار در آگوا به دلیل بحران سیاسی در این کشور از سال 2010 تا 2014 به حالت تعلیق درآمد. پیوستن مجدد ماداگاسکار در این قانون در سال 2015 وضعیت صنعت نساجی ماداگاسکار را به طور قابل توجهی بهبود بخشید (مثبت 13.3درصد صادرات نساجی در سال 2017).

ماداگاسکار در طی بیماری کرونا مانند اکثر کشورها مرزهای خود را بست و پروازهای بین المللی را در اواسط ماه مارس متوقف کرد. اقداماتی از قبیل قرنطینه، توقف فعالیت ها از ظهر، ممنوعیت سفر بین مناطق مختلف به جز حمل کالاهای ضروری، جدا کردن دو مرکز اصلی بیماری (آنتاناناریوو و تاماتاو) و ایجادمنع تردد بین ساعت 9 شب تا ساعت 4 صبح از جمله این اقدامات بود. اقداماتی از قبیل تولیدات محلی و فرآوری محصولات کشاورزی، توسعه بخش روغن و محصولات گیاهی، احیای گردشگری محلی، توسعه تجارت الکترونیکی و دیجیتالی برخی از پروژهای اعلام شده برای مقابله با چالش همه گیری کرونا هستند.

ماداگاسکار توافق نامه تسهیلات اعتباری با صندوق بین المللی پول (FMI) دارد. هیئت اجرایی صندوق بین المللی پول در آوریل 2020 برای کمک به این کشور در تأمین نیازهای فوری  ناشی از شیوع کرونا مبلغ 165.99 میلیون دلار تصویب کرد.علاوه بر اینها، دولت ماداگاسکار از کمک های مالی اتحادیه اروپا به مبلغ 10 میلیون یورو، بانک اتحادیه آفریقا 127 میلیون دلار و بانک جهانی 10 میلیون دلار استفاده کرده است. مبادلات اقتصادی ماداگاسکار با همسایگان منطقه ای خود، به استثنای آفریقای جنوبی، علی رغم عضویت این کشور در تجارت آزاد منطقه ای، COMESA و SADC ، محدود است.

بخش صادرات ماداگاسکار با وجود اینکه با کندی ترخیص کالا از گمرک مواجه است، یکی از ارکان اقتصاد این کشور است. در سال 2018، ایالات متحده آمریکا با 20.64 در صد در سال 2018 بزرگترین مصرف کننده محصولات ماداگاسکار شد. پس از آن فرانسه، 20.28 درصد در سال 2018، آلمان، ژاپن، هلند و در نهایت چین نیز در مراحل بعدی قرار دارند. محصولات صادراتی ماداگاسکار عبارتند از: وانیل، قهوه، کاکائو، میخک، فلفل، شکر، نیکل و کبالت.تولید نیکل و کبالت تقریباًیک سوم درآمد صادراتی ماداگاسکار را تشکیل می دهد. علی رغم مشکلات موجود، ماداگاسکار همچنان صادرکننده برجسته جهان با تامین 80 درصدبازار وانیل طبیعی با ارزش (894 میلیون دلار) است. همچنین 288 میلیون دلار میخک در سال صادر می‌کند و با 40 درصد، پس از اندونزی دومین تولید کننده بزرگ این محصول در جهان است. در میان محصولات دریایی، ارزش صادرات میگو  تقریباً 4 درصداست. 2 درصد از کلمیگو ماداگاسکار در سالهای مختلف چندین برچسب معتبر در بازارهای اصلی (فرانسه، پرتغال و اسپانیا) به دست آورده است.

گردشگری یکی دیگر از منابع جذب ارز خارجی ماداگاسکار است. در سال حدود 400 هزار توریست از ماداگاسکار دیدن می‌کنند. این سرزمین به دلیل جدا بودن از خاک اصلی آفریقا، دارای طبیعتی خاص و ویژه است که مشابه گیاهان و جانوران آن را نمی‌توان در نقاط دیگر جهان یافت. در ماداگاسکار جنگل های بارانی، خشکی پسند، مراتع و بوته زارها باعث شده اند زیستگاه‌های جالب و منحصر به فردی برای جانوران به وجود آید.

واردات ماداگاسکار عمدتاً مربوط به فرآورده‌های نفتی (17.6 درصد)،محصولاتغذایی (15.3 درصد)، کالاهای مصرفی (15.1 درصد)، سخت افزار (7.4 درصد) و تجهیزات دیجیتال (4 ، 6 درصد) است. در سالهای اخیر افزایش چشمگیری در واردات این محصولات از مبدأ چین وجود داشته است. در سال2017 حدود 176 شرکت چینی در ماداگاسکار ایجاد شده اند.

در سال 2018 ، توافق نامه شیلات بین چین و ماداگاسکار، که رئیس جمهور معزول هری دو روز قبل از استعفا امضا کرد، حواشی زیادی در پی داشت. این توافق نامه که تا سال 2026 مبلغ 2.7 میلیارد دلار سرمایه گذاری در نظر گرفته بود مورد انتقاد شدید جامعه مدنی و سازمان‌های غیر دولتی محیط زیست قرار گرفت. پس از انتخاب رئیس جمهور آندری راجولینا، این توافق نامه کنار گذاشته شد.