بررسی بازار گاز مایع اتیوپی

علیرغم اینکه کشور اتیوپی از ذخایر گازی برخوردار است ولی در حال حاضر این کشور برنامه ای برای ورود آن به چرخه مصارف خانگی و صنعتی ندارد. تقاضا در بازار ال پی جی اتیوپی با توجه به حذف تدریجی یارانه‎های برق و افزایش تعرفه‌ها، در کنار رشد نرخ شهرنشینی همواره رو به افزایش خواهد بود. یکی از مهمترین مشکلات موجود در اقتصاد اتیوپی که تولیدکنندگان بخش‌های مختلف از جمله صنعت ال پی جی را تحت تاثیر قرار می‌دهد بحث کمبود ارز در این کشور و پروسه طولانی اکتساب آن از مراجع بانکی است. مضاف بر اینکه وضع مالیات‎های سنگین بر واردات مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز، شروع کسب و کار در حوزه‌های مختلف را با مشکل مواجه می ‎سازد.

وضعیت ذخایر گازی اتیوپی

گرچه اتیوپی تولید کننده نفت و گاز نمی‌باشد ولی ذخایر زیادی از مواد مذکور در این کشور وجود دارد. در سالهای اخیر وزارت معادن و نفت اتیوپی خبر از کشف ذخایر جدید نفت به حجم 1.6 تریلیون مکعب در منطقه اوگادن در دولت منطقه‎ای سومالی اتیوپی داد. این ذخایر توسط شرک انگلیسی New Age کشف شده و قرار بود شرکت آمریکایی Greencom کار فرآوری آن را انجام دهد که اخیراً مشخص شد شرکت آمریکایی مذکور صلاحیت فنی این کار را ندارد و دولت اتیوپی در پروسه فسخ این قرارداد قرار دارد.

پیشتر شرکت چینی Poly DCL Petroleum با سرمایه‌گذاری در اوگادن موفق به کشف ذخایر گاز شده بود، ذخایری که قرار است پس از طی بیش از 760 کیلومتر در جیبوتی، تبدیل و سپس به چین صادر شوند. ذخایر گاز حوزه کاری شرکت چینی حدود 6 تا 8 تریلیون متر مکعب است که براساس توافق های اولیه صورت گرفته با مقامات اتیوپی، این شرکت تنها برداشت 4.7 تریلیون متر مکعب را انجام خواهد داد. قابل ذکر اینکه در برآوردهای اولیه، حجم ذخایر حوزه کاری شرکت چینی 4.7 تریلیون متر مکعب تخمین زده شده بود. انتظار می‎رود از سال 2021 کار صادرات گاز اتیوپی به مسیر جیبوتی و سپس چین آغاز شود.

آنچه از اظهارات مقامات اتیوپیایی برمی‌آید این است که آدیس آبابا برنامه ای برای وارد ساختن گاز به چرخه مصرف خانگی و صنعتی داخل ندارد. کسب درآمد ارزی و تامین نیازهای داخلی در حوزه محصولات نفتی، دو هدف اصلی دولت از سرمایه‌گذاری در این بخش خواهد بود. براساس برخی برآوردها، ذخایر اثبات شده گاز اتیوپی 24.92 میلیارد متر مکعب می‌باشد.

بازار ال پی جی در اتیوپی

طبق استراتژی انرژی پایدار سازمان ملل متحد که از سال 2011 آغاز شده، افزایش استفاده خانوارها از گاز مایع یکی از راه‌های رسیدن به اهداف جهانی استفاده از انرژی پاک جهت پخت و پز و گرمایش تا سال 2030 است. در اتیوپی خانوارهای شهری از طیف گسترده‌ای از منابع سوختی همچون الکتریسیته، نفت سفید و زغال چوب برای پخت و پز استفاده می‎کنند. با این وجود اغلب مردم این کشور همچنان از هیزم به کار می‌برند. در دسترس بودن ال پی جی جایگزین مناسبی برای استفاده از سوخت هایی همچون ذعال چوب و هیزم است. همچنین باعث کاهش جنگل زدایی نیز می‌شود زیرا در اتیوپی بخش زیادی از چوب تولیدی سالانه این کشور برای سوخت و تولید ذغال صرف می‌شود.

اتیوپی دارای جمعیتی در حدود 110 میلیون نفر است که 80 درصد این جمعیت در خارج از شهرها زندگی و در بخش‌های کشاورزی مشغول به کار هستند. اگرچه شهرنشینی در این کشور رو به افزایش است ولی همچنان جمعیت زیادی از این کشور در روستاها زندگی می‌کنند. جمعیت اتیوپی با رشد سالیانه 2.1% مواجه است. بطورکلی همانند اکثر کشورهای آفریقای زیر صحرا بخش انرژی خانگی اتیوپی وابستگی بسیار زیادی به منابع بیومس (هیزم، زغال چوب، بقایای محصولات و فضولات حیوانات) دارد. طبق گزارشات وزارت انرژی اتیوپی در سال 2016، 89 درصد مصرف انرژی از منابع بیومس تامین شده است و بخش خانگی 90 درصد از کل انرژی مصرفی از این منابع را در سال 2014 را به خود اختصاص داده است. با این وجود رشد تقاضا برای سوخت های فسیلی و الکتریسیته بیشتر از سوختهای بیومس است.

طبق بررسی‎های آژانس همکاری‎های بین المللی نروژ در حال حاضر تنها کمتر از 1 درصد خانوارهای اتیوپی از گاز مایع استفاده می‎کنند که عمدتاً در مناطق شهری ساکن هستند و این سوخت را در ترکیب با سایر سوخت‎ها به کار می‌برند. براساس آخرین بررسی‎ها تنها 10 درصد از خانوارها از اجاق‌های کم مصرف برای پخت و پز استفاده نموده و استفاده از سایر اجاق‌های مدرن و پاک زیر 10 درصد است. در مناطق شهری کمتر از 6 درصد از اجاق‌های پیشرفته پخت و پز استفاده می‌کنند و کمتر از 3 درصد سوختهای غیر بیومس را بکار می‌برند.

در حال حاضر 10 درصد کل جمعیت اتیوپی از اجاق‌های الکتریکی (2 درصد جمعیت روستایی، 14 درصد جمعیت شهرهای کوچک و 36 درصد جمعیت شهرهای بزرگ) استفاده می‌کنند. 1 درصد جمعیت کل اتیوپی از اجاق‌های گازی (0 درصد جمعیت روستایی، 0 درصد شهرهای کوچک و 5 درصد شهرهای بزرگ) استفاده می‌کنند. بسیاری متعقدند با توجه به سیاستهای تعرفه‌ای جدید در خصوص مصرف برق خانوار و حذف تدریجی رایانه‌ها و افزایش آن طی چهار سال آینده، تقاضا برای گاز مایع در اتیوپی رو به افزایش خواهد بود. آژانس بین‌المللی انرژی نیز در چشم انداز انرژی آفریقا برای اتیوپی افزایش مصرف گاز مایع، تا 9% را در این کشور تخمین زد. افزایش روز افزون جمعیت شهر نشین نیز باعث افزایش تقاضا برای این محصول خواهد شد. در مقطع فعلی میزان مصرف سالیانه گاز مایع در این کشور بیش از 10000 تن است و قیمت هر سیلندر 12 کیلویی گاز مایع بین 500 تا 600 بیر متغیر است.

شرکت های تولید کننده و وارد کننده ال پی چی در اتیوپی

در مقطع کنونی در اتیوپی محصولات نفتی بطور مستقیم توسط شرکت تامین نفت اتیوپی و از طریق تامین کنندگان ثالث وارد این کشور می‌شود. ال پی چی نیز توسط شرکت‌های خصوصی وارد و توزیع می‌گردد. تامین ال پی جی در اتیوپی توسط چهار شرکت نفتی بین المللی موبیل، توتال، آگیپ و شل که برای 50 سال از حقوق انحصاری بر بازار نفت اتیوپی برخوردار بودند، شروع شد. طی 12 سال گذشته سایر شرکت های نفتی داخلی وارد این بازار شدند. اکنون 7 شرکت مشغول تامین ال پی جی در اتیوپی هستند. این شرکت ها در زمینه واردات، ذخیره سازی، پر کردن و توزیع ال پی جی فعال می‌باشند:

Noc Ehiopia: شرکت نفت اتیوپی (Noc) اولین شرکت بزرگ بومی است که وارد بازار محصولات نفتی شده و دارای شبکه گسترده‌ای از ایستگاه‎های خدمات رسان مدرن در سراسر کشور است. این شرکت کارش را از آوریل 2004 آغاز نموده و بیشترین سهم بازار این صنعت را در اختیار دارد. شرکت نوک محصولات متنوع نفتی همچون: سوخت‌ها، روانکارها، ال پی جی، قیر، کک و مواد شیمیایی را وارد می‌کند.

Nile Petroleum: یک شرکت سودانی است که کارش را از سال 2008 در اتیوپی آغاز کرده. این شرکت دارای تسهیلات ذخیره سازی و کارخانه ترکیب اتانول در این کشور می‌باشد.

Ghion Gas: این شرکت که خواهر خوانده شرکت THE GHION می‌باشد. به تامین ال پی جی برای صنایع، خانوارها، هتل‌ها و بیمارستان‌ها می‎پردازد. این شرکت توزیع ال پی جی را با بدست گرفتن کسب و کار این محصول از شرکت آگیپ و شل شروع کرد. در حال حاضر در بازار ال پی جی اتیوپی، پیشرو است. شرکت مذکور از تجهیزات انبار و پر کردن برخوردار است.

Total Gas: شرکت توتال اتیوپی از سال 1950 با شبکه گسترده ای از ایستگاه‌های خرده فروشی و تجارت عمومی‌شروع بکار کرد. در حال حاضر این شرکت مشغول توزیع محصولات نفتی و ارائه خدمات کیفی در اتیوپی است. بازار ال پی جی توتال تحت برند توتال گاز مشغول فعالیت است و دارای انبارهایی در آدیس آبابا و دکام می‌باشد.

Alied Energy: این شرکت نفتی در حال حاضر مشغول پر کردن مخازن گاز در نقاط مختلف کشور می‌باشد. این شرکت از برند SAFE GAS برای فعالیتش در حوزه ال پی جی استفاده می‌کند.

WAS Petroleum: این شرکت کوچک توسط سرمایه‎گذاران سودانی تاسیس شده و برند ال پی چی تحت نام این شرکت WAS می‌باشد.

Iran merfic: شرکت میرفیک ایران گاز نیز از سال 2002 فعالیتش را در اتیوپی با هدف تامین گاز سیلندری آغاز نمود. در حال حاضر بخاطر مشکلات موجود از جمله اختلافات بین سهامداران داخلی و همچنین عدم تزریق سرمایه مورد نیاز، این شرکت به حالت نیمه تعطیل درآمده است. این شرکت دارای انبار و تجهیزات مختلف جهت پر کردن و توزیع ال پی جی می‌باشد.

میزان واردات ال پی چی در اتیوپی

بر اساس آمارهای موجود، طی پنج سال گذشته ال پی جی اتیوپی عمدتاً از 4 کشور: سودان، عربستان، عمان و امارات وارد شده که بخش اعظم آن از عربستان و سودان تامین شده است. عربستان مهمترین تامین کننده این ماده از بندر جیبوتی بوده است ولی طی سال‌های اخیر سودان در تامین این ماده گوی سبقت را از سایر رقبا ربوده است. براساس اطلاعات بدست آمده از تجار فعال در این زمینه اتیوپی در سال گذشته 13000 تن واردات ال پی جی داشته که عمدتاً از کشور سودان بوده است.

علیرغم اینکه استفاده از تجهیزات الکتریکی برای پخت و پز در اتیوپی در حال افزایش است ولی با توجه به افزایش تعرفه‎های برق در این کشور و حذف تدریجی یارانه‎ها و همچنین نرخ رشد شهرنشینی پیش بینی می‎شود، تقاضا برای این محصول در بازار اتیوپی همچنان رو به افزایش باشد. 

یکی از مشکلات موجود در اتیوپی برای تولید کنندگان این محصول مساله کمبود ارز در این کشور و همچنین وضع مالیات‌های سنگین بر واردات تجهیزات مرتبط با تولید و توزیع گاز مایع است که این امر باعث افرایش هزینه‌های تولید و مشکلات در زنجیره تامین و توزیع در این بخش خواهد شد.

با توجه به محصور بودن اتیوپی در خشکی واردات گاز مایع در حال حاضر عمدتاً از سه بندر سومالی‎لند، جیبوتی و سودان صورت می‎گیرد که نبود انبارهای ذخیره سازی با ظرفیت های بالا در جیبوتی زنجیره تامین گاز مایع را با خلل مواجه می‎سازد. گرچه در مورد سودان این مشکل وجود ندارد ولی بعد مسافت نسبت به جیبوتی نیز سبب افزایش هزینه‌های حمل و نقل از این کشور می‎شود.