سلامت الکترونیک (E-Health) در سوئد
سوئد یکی از کشورهای پیشرو در حوزه سلامت الکترونیک ( Ehealth ) است. این سیستم با استفاده از فرصت‌های بخش دیجیتال و اینترنتی به صورت هدفمند در حال توسعه بوده و سالانه سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این حوزه انجام می‌شود. هم اکنون نسخه‌های کاغذی حذف شده و تقریبا 99 درصد نسخه‌ها الکترونیکی است و بیمار می‌تواند با مراجعه به تمام داروخانه‌های سوئد و با نشان دادن کارت ملی، مطابق نسخه ای که از طریق سیستم الکترونیک برای داروخانه قابل مشاهده است داروی خود را دریافت نماید. پرونده‌های پزشکی اکنون الکترونیکی هستند و قرارهای پزشک نیز از طریق اینترنت رزرو می‌شود. امروزه بیش از 50 درصد مردم سوئد از خدمات مراقبت های بهداشتی دیجیتال از رزرو وقت ملاقات به صورت آنلاین تا استفاده از برنامه‌های تلفن همراه در حوزه مراقبت های بهداشتی ، استفاده می‌کنند. شرکتهای و اپلیکیشن‌های متعددی در این حوزه فعال بوده که برخی از آنها عبارتند از : Doktor.se. , Kry , Doktor24 که بعضا در اروپا نیز فعالند.
آژانس دولتی سلامت الکترونیک (Swedish eHealth Agency) مسئول ایجاد، هدایت، نگهداری و بهره‌برداری از سامانه‌های سلامت الکترونیک و هماهنگی ابتکارات دولت در حوزه سلامت الکترونیک است. «برنامه سلامت الکترونیک 2025 سوئد» یکی از مهمترین برنامه‌های پیش‌روی دولت برای یکپارچه‌سازی فعالیتهای حوزه ehealth، جهت دستیابی به جایگاه برتر در سطح جهانی و دسترسی به برابری جنسیتی، مراقبت‌های بهداشتی موثرتر، امن‌تر و رفاه برابر است.
تعاریف مختلفی از سلامت الکترونیکی در سوئد وجود دارد، اما تعریفی که اداره سلامت الکترونیک سوئد به نقل از ”شورای ملی بهداشت و رفاه ” این کشور انتخاب کرده، چنین است: "سلامتی به معنای سلامت جسمی ، روحی و اجتماعی است. سلامت الکترونیکی استفاده از ابزارهای دیجیتال و تبادل اطلاعات به صورت دیجیتال برای دستیابی و حفظ سطح خوبی از سلامتی است ". انتظار می‌رود با افزایش میانگین سن شهروندان سوئدی تا سال 2050، سی درصد به هزینه‌های درمانی در سوئد افزوده شود. لذا استفاده از ظرفیت های سلامت الکترونیک یکی از ضرورت های این حوزه است.
سیستم سلامت سوئد توانسته است تاکنون بخش‌های مهمی از مراقبت‌های بهداشتی را با استفاده از سیستم‌های دیجیتال و اینترنتی به صورت هدفمند ایجاد و توسعه دهد و سالانه سرمایه‌گذاری‌های خوبی در این حوزه انجام می‌شود. در سوئد نسخه‌های کاغذی حذف شده و نسخه‌های الکترونیک جایگزین آن شده است. تقریبا 99 درصد نسخه‌ها الکترونیکی است. سیستم‌های پرونده پزشکی اکنون الکترونیکی هستند و قرارهای پزشک را از طریق اینترنت رزرو می‌کنند، به این صورت که وقتی بیمار به پزشک مراجعه می‌کند، نسخه دارو و سایر درخواست‌های پزشکی مطابق با شماره ملی بیمار در سیستم ثبت می‌شود. بیمار می‌تواند با مراجعه به تمام داروخانه‌های سوئد و با نشان دادن کارت ملی، مطابق نسخه‌ای که از طریق سیستم الکترونیک برای داروخانه قابل مشاهده است داروی خود را دریافت نماید. همچنین اگر به عنوان مثال بیمار نیاز به عکس رادیولوژی داشته باشد، پزشک معالج با هماهنگی بیمار از طریق سیستم سلامت الکترونیک، درخواستی برای عکس رادیولوژی در سیستم ثبت می‌کند. زمان انجام رادیولوژی با بیمار هماهنگ می‌شود و برای تاریخ مورد نظر نامه‌ای با ذکر آدرس محل، زمان انجام عکس برداری و نکاتی که بیمار باید بداند برای ایشان ارسال می‌گردد. بعد از انجام رادیولوژی هم نتایج از طریق سیستم برای پزشک معالج فرستاده می‌شود و بر حسب نظر دکتر ادامه درمان انجام می‌شود. همه اینها نمونه‌هایی از سلامت الکترونیکی است.
خدمات بهداشت دیجیتالی که در آن بیماران بتوانند به صورت آنلاین با متخصصان مراقبت های بهداشتی مشورت کنند در چند سال اخیر به سرعت رشد کرده است. شرکتهای متعدد سوئدی در این حوزه فعال بوده و خدمات ارایه می‌دهند که برخی از آنها عبارتند از : Doktor.se. , Kry , Doktor24 که در ادامه گزارش به آنها اشاره می‌شود. علاوه بر شرکتها ، از سوی دولت و مناطق از جمله منطقه استکهلم و با استفاده از اپلیکشین « همیشه باز» (Alltid Oppet)، خدمات مشابهی ارایه می‌شود. امروزه بیش از 50 درصد مردم سوئد از خدمات مراقبت های بهداشتی دیجیتال از رزرو وقت ملاقات به صورت آنلاین تا استفاده از برنامه‌های تلفن همراه در حوزه مراقبت های بهداشتی ، استفاده می‌کنند.
لازم به ذکر است سوئد از نظر شاخص اقتصاد دیجیتال در رتبه دوم اتحادیه اروپا قرار دارد .
سه محور در موضوع سلامت الکترونیک در سوئد مطرح است:
- ارتباطات: از ابزار سلامت الکترونیکی می‌توان برای بهبود ارتباط بین بخش سلامت از جمله داروخانه‌ها و نهادهای بالادستی ، متخصصان و کارکنان در مراکز درمانی و بیماران استفاده کرد.
- دسترسی: سلامت الکترونیکی به بیمار امکان می دهد تا در پروسه مراقبت‌های خود مشارکت داشته باشند. به عنوان مثال، رزرو زمان مراجعه به دکتر را انتخاب کند و در وبسایت های حوزه سلامت بتواند اطلاعات مورد نظر را دریافت کند و امکان بررسی و مقایسه خدمات مختلف پزشکی در مراکز مختلف برایش فراهم باشد.
- ارائه خدمات حوزه سلامت: سلامت الکترونیکی برای پزشکان و کادر درمانی مراقبت های بهداشتی امکان استفاده از ابزار کار مناسب و دسترسی به اطلاعات سریع را فراهم می‌آورد و منجر به مراقبت‌های ایمن‌تر می‌شود.
نهاد متولی در حوزه سلامت (خصوصا سلامت الکترونیک) در سوئد:
به صورت کلی "آژانس بهداشت عمومی سوئد"- folkhalsomyndigheten -مسئولیت ملی در مورد مسائل بهداشت عمومی را بر عهده دارد و برای اطمینان از سلامت عمومی تلاش می‌کند. این آژانس همچنین برای اطمینان از محافظت از جمعیت در برابر بیماریهای واگیر و سایر تهدیدهای سلامتی تلاش می‌کند.
اما به طور ویژه، آژانس دولتی سلامت الکترونیک (Swedish eHealth Agency)مسئول ایجاد، هدایت ، نگهداری و بهره‌برداری از سامانه‌های سلامت الکترونیک و هماهنگی ابتکارات دولت در حوزه سلامت الکترونیک در سوئد است. این آژانس دولتی است و در سال 2014 ایجاد شده و آدرس آن به شرح زیر است:
https://www.ehalsomyndigheten.se/other-languages/english/
سلامت الکترونیکی به عنوان یک پدیده و نیاز، بخشی از دیجیتالی شدن است که در سراسر جامعه سوئد در حال انجام است. برنامه‌های بهداشتی به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، بیماران می‌خواهند خود نیز درگیر مراقبت از خودشان بشوند و بتوانند کیفیت و کمیت درمان‌های مورد نیاز خودشان را متناسب با توان و خواسته‌شان بالا ببرند. در ابتدای توسعه سلامت الکترونیکی ، تمرکز زیادی بر روی فناوری جدید وجود داشت و این بحث مطرح بود که سیستم بهداشتی از «کاغذ محور بودن» به «فناوری محور» تبدیل شود، اما در تعاریف روز مراقبت‌های بهداشتی، وقتی در مورد بهداشت الکترونیکی صحبت می‌شود،کمتر در مورد فناوری صحبت می‌کنیم و در عوض ، تاکید بر هدف فناوری یعنی، "مراقبت فرد محور" است.
مراقبت فرد محور به این معناست که مراقبت براساس نیازهای بیماران انجام می‌شود و به آنها امکان می‌دهد بیشتر در مراقبت‌های خود شرکت کنند. "توسعه" در این فرایند اهمیت ویژه‌ای دارد و قرار است با بهبود فعالیتهای حوزه بهداشت و مراقبت، کارایی ، تاثیر و کیفیت خدمات بهداشتی برای بیماران و فعالان حوزه سلامت و مراقبت افزایش یابد. زیرساخت این پروسه، دیجیتالی شدن بیش از پیش فعالیت ها است.
موسسه تحقیقات سوئد (RISE ) نیز از جمله موسسات فعال در زمینه تحقیقات کاربردی در حوزه سلامت الکترونیک است. در معرفی این موسسه آمده که با پیچیدگی فزاینده چالشهای موجود در جامعه ، نوآوری به تنهایی کافی نیست. شما به یک شریک نوآوری قوی نیاز دارید که بتواند پشتیبانی همه جانبه و طیف وسیعی از دیدگاه‌ها را ارائه دهد. RISE یک موسسه تحقیقاتی است که طیف گستردهای از مناطق تحقیقاتی، بسترهای آزمایش و امکانات نمایش و همچنین 2800 نیروی متخصص برای حل مشکلات را در خود جای داده است. تولید فناوری‌های دیجیتالی در زمینه بهداشت الکترونیکی و بهره‌گیری از فرصت های جدید بهداشتی در توسعه دارویی با استفاده از روشهای جدید از طریق بکارگیری هوش مصنوعی، راه حل های دیگر در زمینه سلامت الکترونیکی شامل سنسورهای قابل حمل برای هشدار به بیماران ، برنامه‌های پشتیبانی کننده برای کاهش استرس بیمار و تماس های دیجیتالی در حوزه سلامت از برنامه‌های این موسسه تحقیقات ملی سوئدی است.
چشم انداز برنامه سلامت الکترونیک 2025 سوئد:
باتوجه به فرصت‌های زیادی که دیجیتالی شدن در حوزه خدمات اجتماعی، سلامت و مراقبت‌های پزشکی فراهم می‌کند، دولت سوئد و نهاد مسئول شهرداریهای مناطق ( Swedish Association of Local Authorities and Regions ) ، چشم انداز مشترکی را در حوزه ehealth تا سال 2025 ترسیم کرده‌اند. براساس این برنامه ، قرار است سوئد در سال 2025 با استفاده از فرصت‌های دیجیتال، به یکی از کشورهای پیشرو در حوزه سلامت الکترونیک تبدیل شده و دسترسی آسان مردم به بهداشت و رفاه برابر را فراهم نموده و با تقویت منابع، مشارکت آنها را در زندگی اجتماعی افزایش دهد. در حال حاضر فعالیتهای متعددی در سطوح مختلف در حوزه سلامت الکترونیک در حال انجام است و طبق این برنامه از طریق همکاری و هماهنگی بین بازیگران متعدد، از پتانسیل‌های موجود، استفاده بهتری انجام خواهد شد. به اعتقاد طرف سوئدی یکپارچه‌سازی برنامه‌ها و فعالیتهای حوزه ehealth ، می‌تواند به برابری جنسیتی و مراقبت های بهداشتی موثرتر ، دسترسی امن و کاربرپسند، منجر شود.
طبق مطالعات انجام شده در سوئد، بسیاری از بیماران علاقمند هستند تا خدمات آزمایش‌ها و معاینه‌های پزشکی را در خانه دریافت کنند و بر این اساس می‌توان برای توسعه فناوری‌های لازم برای ارائه بخشی از خدمات پزشکی در خانه بیمار برنامه‌ریزی کرد. این موارد ممکن است شامل نوار قلب ، شیمی درمانی ومواردی از این دست باشد. اما صرف‌نظر از کارکردهای جدیدی که توسعه فناوری امکان پذیر می‌کند، باید توجه داشت که نیازهای فرد بیمار در کانون و اولویت توجه نظام سلامت الکترونیک قرار خواهد گرفت.
اجرا و بهره‌برداری از نظام سلامت الکترونیک، امکان هماهنگی و کنترل بهتر و کاراتری را در سطح ملی و بین المللی فراهم می‌آورد. در این راستا سوئد سیاست‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای سلامت و رفاه مطابق با برنامه‌های اروپایی را دنبال می‌کند و در سازمان‌ها و کمیته‌هایی که برای استانداردسازی خدمات حوزه سلامت در زمینه‌هایی مانند بهداشت و دیجیتال‌سازی تشکیل شده، حضور فعالی دارد. به این منظور سوئد، قوانینی که در اتحادیه اروپا در این زمینه وضع می‌شود را اجرایی می‌کند و نظام سلامت خود را با این حیطه‌ها و قوانین جدید منطبق می‌کند.
در سطح کشورهای اسکاندیناوی هم، شورای رسمی همکاری دولت های نوردیک در سطح وزرا فعال است و حوزه سلامت الکترونیک یکی از زمینه‌های همکاری با اولویت بالا است. در سطح ملی ، پارلمان سوئد قوانین حوزه سلامت الکترونیک را تصویب می‌کند و در مواردی که نیاز است، سازمان‌های دولتی مسئول برپایه این قوانینِ مصوب، مقرراتی را تنظیم و اعمال می‌کنند. در سوئد 21 منطقه و 290 کمون (شهرداری) در حوزه بهداشت و سلامت، مسئول اجرای سیاست های سلامت هستند.
مهمترین فعالان و استارت آپ های حوزه سلامت الکترونیک در سوئد :
- 1177 (www.1177.se) یکی از با سابقه ترین فعالان عرصه سلامت الکترونیک در سوئد است. 1177 ابتدا سامانه تلفنی بود که امکان رزرو وقت دکتر و پاسخ به درخواست های متقاضیان در کلیه درمانگاه‌های سوئد را فراهم می‌کرد. در ادامه وب سایت و اپلیکیشن 1177 هم راه اندازی شد و با توجه به ورود مهاجران در دهه‌های اخیر به سوئد، امکان پاسخ به سوالات افراد به زبان‌های مهاجران از جمله عربی فراهم است. در واقع 1177 یک درمانگاه الکترونیک است. اطلاعات جامعی در مورد بهداشت و درمان در این سامانه جمع‌آوری شده و به بیست زبان رایج در سوئد در اختیار مراجعان قرار داده شده است. مراجعان می‌توانند با استفاده از امضای الکترونیک به صفحه شخصی خود در این سامانه وارد شوند. این سامانه زمینه همکاری کلیه مراکز بهداشتی و درمانی سوئد را برای استفاده حداکثری از امکانات موجود فراهم آورده است.
- Doktor.se: در سال 2016 تاسیس شد و یکی از بزرگترین بازیگران عرصه سلامت الکترونیک در سوئد در حوزه مراقبت های بهداشتی دیجیتال است. خدمات این استارت‌آپ با تبلیغات وسیع در جامعه در حال گسترش است. در حال حاضر این استارت آپ، 700 هزار استفاده کننده فعال در سوئد دارد که با توجه به جمعیت 10 میلیونی سوئد در حال حاضر 7 درصد جمعیت سوئد از این خدمات استفاده می‌کنند. ضریب رضایت بیماران از این سیستم 96 درصد است که کارایی بالای این پلتفرم را نشان می دهد. در وب سایت این پلتفرم آمده که هزینه خدمات برای خدمات ویزیت پزشک و روانشناس برای کودکان و بزرگسالان صفر است و متقاضیان می‌توانند زمانی که در اتوبوس نشسته اند و یا زمانی که خارج از سوئد هستند هم به این سیستم الکترونیکی درمان متصل شوند و خدمات لازم را دریافت کنند. امکان نصب این برنامه در تمام گوشی‌های موبایل از طرق معمول نصب اپلیکیشن‌ها فراهم است.
- KRY : یکی دیگر از پلتفرم های بین المللی پایه‌گذاری‌شده در سوئد برای ارائه‌کننده خدمات سلامت الکترونیک است که می‌گوید به درخواست های متقاضیان حداکثر در 11 دقیقه پاسخ می دهد. این سیستم هم 94 درصد رضایت مشتری را به همراه دارد. این پلتفرم در سال 2014 راه اندازی شده و درحال حاضر 1300 کلینیک در اروپا را به هم متصل کرده است و 400 همکار برای ارائه خدمات در حوزه سلامت دارد. این سیستم تا کنون به بیش از 2 میلیون درخواست رسیدگی کرده است و علاوه بر سوئد در کشورهای انگلیس، نروژ، فرانسه و آلمان هم در دسترس و فعال است.
- Mindoktor.se : دسترسی شبانه روزی به پزشک و ویزیت را فراهم می‌کند و تحت پوشش قانون مراقبت های بهداشتی سوئد فعالیت دارد. از زمان شروع به کار تا کنون نزدیک به 1 میلیون بیمار، از طریق این اپلیکیشن مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
- doktor24.se : در سال 2016 و با هدف ایجاد مراقبت‌های در دسترس و پایدار با تمرکز بر بیمار، تاسیس شده است. این اپلیکیشن ، ویزیت‌های دیجتالی با زمان انتظار کوتاه برای دسترسی به پزشکان، پرستاران و روانشناسان را ارائه می دهد. از ماه می 2020 در چندین داروخانه در سراسر کشور ، اورژانس خدمات واکسیناسیون، نمونه‌گیری و مراقبت‌های بهداشتی ارائه می‌کند.
- easypractice.net : یکی از سامانه‌هایی است که در سوئد در حوزه تخصصی مربوط به درمانگران و تراپیست‌ها فعال است. این سامانه در سطح جهانی فعالیت می‌کند.
- Adent : یک استارت‌آپ دانمارکی برای تهیه اسکن‌های خانگی دندانپزشکی با استفاده از موبایل توسط خود بیمار است. این استارت‌آپ از هوش مصنوعی برای اسکن عکس دندان‌ها / دهان استفاده می‌کند و می‌تواند به شما کمک کند وضعیت دهان و دندان‌های خود را از نظر بیماریهای دندانی مانند التهاب لثه یا پوسیدگی دندان بررسی کنید.
- AITEN.SE : راه حل دیجیتالی فشار خون است که با تمرکز جامع قصد دارد به افراد کمک کند زندگی‌ای داشته باشند که فشار خون بالا هر روز تحت کنترل باشد. با ترکیبی از غذا ، ورزش ، نظارت مداوم و یک پزشک آنلاین بصورت آنلاین در هر مرحله از راه با مشتریان خود است. .
- ALGODX.COM : یک شرکت تحقیقاتی مرتبط با دانشگاه اوپسالا است که الگوریتم های مبتنی بر شواهد با استفاده از هوش مصنوعی را برای مراقبت های بهداشتی ایجاد می‌کند. نمونه کارهای تحقیقاتی این شرکت شامل الگوریتم‌ها و راه حل های هوش مصنوعی(Artificial Intelligence (AI در مناطقی است که بیماران نیاز به دسترسی به خدمت خاصی در حوزه پزشکی دارند. چشم انداز شرکت کمک به داروی دقیق برای پیش‌بینی بالینی و تشخیص بیماری است. پروژه‌های استارت‌آپی بر روی سپسیس ، آسیب حاد کلیه و استئو هپاتیت غیر الکلی متمرکز هستند.
- Aptevoke: تلاش برای ایجاد پلتفرمی مناسب برای دسترسی به سیستم های اطلاعات پزشکی پیچیده از اهداف این گزوه است.
- Auricula : شرکت فناوری پزشکی سوئدی در صنعت تله‌متری مراقبت های بهداشتی و دور سنجی است و در حال تولید محصولی برای نظارت بر علائم حیاتی تشخیص بیماری در مراحل اولیه است که امکان درمان پیشگیرانه پزشکی را فراهم می‌کند. اولین محصول یک دستگاه پوشیدنی راحت، غیرتهاجمی، غیرچسبنده و قابل چسب برای نظارت دراز مدت بر سلامت قلب بیماران است.
- Aweria: اولین سیستم تخصصی مراقبت های اورژانسی در سوئد است و بر اساس شرایط و نیازهای منحصر به فرد مراقبت‌های اورژانسی پیش‌بیمارستانی و بیمارستانی ایجاد شده است. توابع پشتیبانی تصمیم‌گیری داخلی هر بیمار را ردیابی و اقدامات را طبق دستورالعمل‌های شرکت یادآوری و توصیه می‌کند.
- Cardiolyse: تجزیه و تحلیل جامع سلامت قلب برای طول عمر بیشتر است و بستری برای تجزیه و تحلیل ابر ECG و HRV فراهم می‌کند و امکان نظارت بر سلامت قلب از راه دور، ارائه گزارش‌های شخصی و ساده، تشخیص و پیش‌بینی‌های مبتنی بر داده تا دو ماه در مورد حوادث خطرناک قلب را از طریق الگوریتم های هوش مصنوعی فراهم می‌کند.
- Digital Diabetes Analytics: مأموریت دارد انقلابی در مراقبت از دیابت با ابزارهای دیجیتالی قدرتمند مبتنی بر داده‌های بزرگ و یادگیری ماشین ایجاد کند. هدف آن بهبود کیفیت زندگی برای بیماران دیابتی نوع 1 و 2 است.
- Friskare Fysik Skåne : بسیاری از زنان در دوران بارداری و بعد از آن از درد در ناحیه لگن رنج می‌برند. این پلتفرم درمورد اینکه چه چیزی روی لگن و ستون فقرات تأثیرگذار است، نحوه جلوگیری از درد ، ورزشهایی که به فرد کمک می‌کنند و گزینه‌های درمانی، آموزش ارائه می‌دهد.
- Galaco : یک ابزار و روش ارتباط دیجیتال برای افزایش مشارکت کودکان در بهداشت و مراقبت‌های اجتماعی، که بر اساس تحقیقات بالینی در دانشگاه Halmstadدر سوئد توسعه یافته است، به مشتریان ارائه می‌دهد. این ابزار برنامه‌ای است که در آن کودکان در یک محیط مجازی برای توصیف افکار و احساسات خود تعامل می‌کنند. برای مراقبان حرفه‌ای بستری وجود دارد که می‌توان پیشرفت کودک را برای مداخلات مراقبتی بر اساس دیدگاه و نیازهای کودک پیگیری کرد، که منجر به تخصیص بهتر منابع و افزایش کیفیت می‌شود
کنفرانس ها و نمایشگاه‌ها :
-کنفرانس سلامت الکترونیک در سال 2021 : قرار است کنفرانس سلامت الکترونیک به صورت مجازی از 30 تا 31 مارس 2021 در سوئد برگزار شود. موضوع اصلی در سخنرانی‌های این کنفرانس بحث در مورد راه‌های مقابله با بیماریهای همه‌گیر به خصوص به خصوص کرونا است.
- نمایشگاه و کنفرانس سلامت الکترونیک و دیجیتال سازی ، مورخ 20-18 می 2021 ، گوتنبرگ ، سوئد
- نمایشگاه سلامت الکترونیک و فناوری رفاه ، مورخ 27-26 ژانویه 2021 در استکهلم
منابع: