جایگاه فناوری اطلاعات در برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور قطر

برنامه ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات قطر از سه بخش محرک های استراتژیک، برنامه‌ها و اقدامات اجرایی تشکیل شده است. این برنامه‌ها شامل اقداماتی است که از سال 2013 تا سال 2015 میلادی اجرا شدند. مسائلی همچون نیاز به پهنای باند بالاتر و نیاز مراکز داده بیشتر برای توسعه خدمات جدید، فقدان مهارت های لازم برای استفاده از امکانات و فرصت های فناوری اطلاعات و نبود بازاری زنده و پویا در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات ازجمله مهمتری چالش هایی بود که در برنامه ملی برای حل آن برنامه ریزی شده است. در این مطلب ضمن بررسی وضعیت این حوزه در کشور قطر به ذکر سرفصل ها و عناوین برنامه‌های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در این شیخ نشین خلیج فارس پرداخته شده است.

برنامه‌های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات قطر

براساس آمار سال 2014 ، تولید ناخالص داخلی کشور قطر برابر با 211 میلیارد دلار است.

این کشور نسبت به شاخص جهانی دولت الکترونیک سازمان ملل متحد در سال 2014 میلادی در جایگاه 44، نسبت به شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات IDI سال 2013 اتحادیه جهانی مخابرات در جایگاه 34 و نسبت به شاخص آمادگی شبکه سال 2015 مجمع جهانی اقتصاد در جایگاه 23 قرار گرفته است.  

زیرساخت های فناوری اطلاعات قطر در سال های قبل از تدوین برنامه ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات رشد خوبی داشته است. مسائلی همچون نیاز به پهنای باند بالاتر و نیاز مراکز داده بیشتر برای توسعه خدمات جدید، فقدان مهارت های لازم برای استفاده از امکانات و فرصت های فناوری اطلاعات و نبود بازاری زنده و پویا در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات ازجمله مهمتری چالش هایی بود که در برنامه ملی برای حل آن برنامه ریزی شده است. حل چالش هایی همچون هزینه‌های فراینده بهداشت، بخش عمومی ناکارآمد، فراگیر کردن خدمات برای افراد دارای معلولیت، ایجاد انگیزه برای نسل جوان و دیجیتال سازی میراث فرهنگی کشور نیز ازجمله چالش های فرعی بود که در برنامه ملی برای رفع آنها برنامه ریزی شده است.

 برنامه ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات قطر از سه بخش محرک های استراتژیک، برنامه‌ها و اقدامات اجرایی تشکیل شده است. این برنامه‌ها شامل اقداماتی است که از سال 2013 تا سال 2015 میلادی اجرا شدند.

برنامه‌های کشور قطر در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت زیر است:  

برنامه 1 : زیرساخت فاوا

- افزایش سرعت در شبکه: شبکه باید از سرعت حداقل 100 مگابیت بر ثانیه برای اتصالات فعال فیبرنوری خانگی پشتیبانی کند.

- خدماتی که به شهروندان عرضه می‌شود باید در حیطه استطاعت همه اقشار جامعه باشد.

- دسترس باز: دسترس غیرتبعیض آمیز ارائه دهندگان خدمات به شبکه با حمایت و رهنمودهای نهاد تنظیم مقررات به طوری که تعامل پذیری بهینه حاصل شود.

برنامه 2 : نوسازی حقوقی و چارچوب قانونی

- حفاظت از کاربران نهایی به صورتی که اطمینان حاصل شود که داده‌ها و اطلاعات دیجیتالی مسئولانه نگهداری می‌شوند و از سوء استفاده مصون هستند.

- جذب سرمایه گذاری و خلق مدل کسب و کار با هدف تشویق و توسعه محتوای دیجیتال.

- حفاظت از حقوق مالکیت فکری فراهم کنندگان محتوای دیجیتال.

- رفع موانع رقابت در ارائه خدمات شبکه از طریق استانداردهای باز، تعامل پذیری و خنثی بودن نسبت به فناوری.

برنامه 3 : ایمنی و امنیت سایبری

- شناسایی زیرساخت های اطلاعات حیاتی.

- تنظیم یک سیاست ملی برای حفاظت از زیرساخت های اطلاعات حیاتی که ملاحظات حفاظتی ضروری و نقش ذینفعان کلیدی را مشخص کند.

- هماهنگ با متولیان تنظیم مقررات برای حصول اطمینان از به روز بودن سیاست ها.

- افزایش آگاهی میان ذینفعان در مورد کنترل های امنیت مقتضی.

- افزایش آگاهی میان بخش های جامعه که در مخاطره شناسایی شده اند.

- سامانده کمپین‌های اطلاعات افزایی، برنامه‌های مهارت آموزی و توسعه ابزارهایی برای تسهیل اشتراک اطلاعات میان همه اعضای جامعه.

- برگزاری کارگاه‌های لازم در مدارس برای معلمان و دانش آموزان با موضوع ایمنی سایبری که مسائلی مانند شبکه‌های اجتماعی، حریم خصوص و مزاحمت سایبری را پوشش می دهد.

- تشکیل کارگروه تدوین سرفصل های آموزش امنیت سایبری مدارس به صورتی که با سطوح مختلف

- تحصیلی تطابق داشته باشد.

برنامه 4 : ورود دیجیتال

- بهبود سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات همه افراد و نیروهای کار.

- توانمندسازی پذیرش فزاینده فاوا در جامعه و کسب و کارها.

- آموزش افراد و کسب و کارها در زمینه نحوه به کارگیری موثر فاوا.

- اندازه گیری مستمر آمادگی فاوا و استفاده از آن در بخش های کلیدی اقتصادی.

- توسعه سیاست ها و برنامه‌های برای پرکردن شکاف دیجیتالی.

- حصول اطمینان از در دسترس بودن خدمات الکترونیک برای همه اقصار جامعه.

برنامه 5 : سرمایه انسانی فاوا

- همکاری با نهادهای آموزشی در سطوح مختلف برای توسعه سرفصل های آموزش فاوا.

- بهبود استخدام و فرصت های مهارت آموزی پیشرفته.

- تشویق شرکت ها برای برگزاری دوره‌های ضمن خدمت فاوا برای کارکنان.

- اعتلا و گسترش استفاده از 3 هرار دوره آموزش مبتنی بر وب که در پرتال موجود است.

- توانمندسازی سازمان‌های بخش خصوص و دولتی در اقدامات آموزش الکترونیکی آنها.

- افزایش آگاهی از مزایای یادگیری الکترونیکی .

- عرضه پشتیبانی فنی و آموزشی برای سازمان‌ها در اداره و مدیریت پرتال هایشان.

- آزادسازی بازار مخابرات از طریق مشارکت و رقابت خارجی .

- توسعه یک پایگاه مردمی قوی برای خدماتی که توسط دولت ارائه می‌شود.

- تأسیس یک شرکت بومی‌برای عرضه خدمات فناوری اطلاعات به کسب و کارها و وزارت خانه‌های دولتی. 

برنامه 6 : نوآوری و برنامه کارآفرینی

- ایجاد ارتباط کاری بین کسب و کارهای فاوا، نهادهای تحقیقاتی و صنعت.

- کمک به ایجاد محیطی تعامل پذیر برای گسترش و اعتلای نوآوری.

- راه اندازی کمپین‌های اطلاع رسانی هدفمند برای تشویق و ایجاد انگیره برای کارآفرینان بالقوه.

- تهیه و عرضه اطلاعات بازار در زمینه فرصت ها، مخاطرات و روندهایی که برای شرکت های نوبنیان مفید است.

برنامه 7 : محتوای دیجیتال

- شرایط بازار نشانگر این است که تقاضای برآورده نشده زیادی برای محتوای دیجیتالی به زبان عربی وجود دارد.

- انتظار می رود درآمدهای حاصل از فروش محتوای دیجیتالی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در طول پنج سال آینده دو برابر شود.

- 62 درصد کاربران اینترنت در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ترجیح می دهند به صورت عربی جست و جو کنند.

- کشورهای عرب حوزه خلیج فارس اقتصادهای در حال شکوفایی، جمعیت جوان و بازارهای تلفن همراه بالغی دارند.

- بازیگران بین الملل بازار محتوای دیجیتالی، بر توسعه محتوا برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا متمرکز نیستند.

- توسعه ابزارهای نوآورانه برای موتورهای ترجمه خودکار و تشخیص حروف و علائم عربی .

- ایجاد برنامه‌های آموزش دانش آموزان، دانشجویان و افراد حرفه ای در زمینه بازاریابی و رسانه‌های دیجیتال.

- گسترش فرهنگ وبلاگ نویسی .

- اصلاح سیاست ها نسبت به مجوز ارائه دهندگان خدمات اینترنتی برای گسترش توانمندی‌های مراکز داده و میربانی اینترنت.

- نظارت بر ثبت دامنه‌های[2] اینترنتی به ویژه نام های دامنه جدید عربی.

برنامه 8 : نسل دوم دولت هوشمند

- توسعه زیرساخت فاوای واحد که همه بخش های دولت را به هم متصل می‌کند.

- تأسیس یک پایگاه داده متمرکز برای میربان از سامانه‌های رایانه ای حیاتی و ملحقات مرتبط با آنها.

- تجهیز ساختمان‌ها به تجهیزات کارتخوان.

- ارائه کارت هوشمند به همه شهروندان، کسب و کارها و کارمندان دولت.

- توسعه یک بستر واحد برای فناوری اطلاعات دولت برای سهولت در یکپارچه سازی خدمات.

- تدوین استانداردهای ابزارهای فاوا در سراسر دولت.

- ایجاد بستر پرداخت واحد برای همه خدمات دولتی.

- خدمات تسویه حساب عوارض: یک سیستم خودکار اطلاعات ضروری برای مردم و کسب و کارها در زمینه رویه‌های خدمات تسویه حساب ارائه خواهد شد که هدف آن کاهش استفاده از کاغذ و افزایش کارآیی سیستم است.

- خدمات استخدام و اشتغال: وب گاه رسمی استخدام دولت قطر یک ابتکار با اولویت بالا است که ارزش و شفافیت را در فرآیندهای استخدام دولتی افزایش می دهد. در این وب گاه خدمات الکترونیکی در زمینه اشتغال و استخدام عرضه می‌شود که هزینه، زمان و منابع لازم برای شناسایی افراد منتخب برای پست های خالی را کاهش می دهد. همچنین خدمات متنوع دیگری هم قابل ارائه خواهد بود.

برنامه 9 : آموزش و پرورش الکترونیک

میزان بلوغ الکترونیکی و جایگاه فاوا در مدارس توسط نهاد ICTqatar سنجیده و گزارش خواهد شد.

برای افزایش مهارت فاوا در بین دانش آموزان کلاس دوازدهم راهبرد مجزا تدوین خواهد شد.

وضعیت آموزش و پرورش الکترونیک در زمان تدوین این برنامه:

• 98 درصد مدارس ابتدای و متوسطه به اینترنت دسترس دارند.
• 93 درصد مدارس به پهن باند دسترسی دارند.
• نزدیک به 100 درصد معلمان، اساتید دانشگاه و دانشجویان و 96 درصد دانش آموزان برای اهداف آموزشی یا شخصی به رایانه شخصی دسترس دارند.
•  تا سال 2010 ، حدود 70 درصد معلمان مدارس، آموزش های فاوا دریافت کردند.

برنامه 10 : سلامت الکترونیک

- نظارت بر وضعیت سلامت بیماران.

- عرضه مراقبت های بهداشت با کیفیت بالا و در دسترس برای همه افراد.

- تسریع تحقیقات و توزیع یافته‌ها.

- توانمندسازی افراد برای عهده دار شدن حفظ سلامت خودشان.

برنامه 11 : اینترنت و جامعه

- قطر می‌تواند برای ایجاد یک زیرساخت پایدار بلندمدت کار کند.

- یافته‌های اینترنتی می‌توانند به صورت مقرون به صرفه پیاده سازی شوند.

- همکاری با همه دستگاه‌ها برای ایجاد و گسترش ارزش های نظیر باز بودن، شفافیت و همکاری.

- تشکیل مجمع فاوا برای شکل گیری بحث و تبادل نظر پیرامون مسائل اینترنت.

- اجرای مطالعات برای فهم این که فاوا چه نقشی در زندگی روزمره و گرایشات جوانان دارد و کمک به استفاده جوانان از تمام توان بالقوه فاوا.

[1] Qatar’s National ICT Plan

[2] Domain Names