اخبار اقتصادی ترکیه (استانبول، هفته اول آذر ماه 1399)

اخبار و تحولات اقتصادی در حوزه استانبول ترکیه در هفته اول آذر ماه 1399 که در رسانه‌های این کشور منتشر شده به شرح ذیل ارائه می‌گردد؛

واگذاری بخشی از سهام مشهورترین مرکز خرید و فروش استانبول به قطری‌ها

ششمین اجلاس کمیته عالی استراتژیک ترکیه و قطر به ریاست اردوغان و امیر قطر شیخ تمیم بن حمد ال ثانی برگزار شد و در این اجلاس موضوعات مختلفی در زمینه‌های نظامی، اقتصادی، صنعتی، تجارت بین‌الملل، مناطق آزاد و مدیریت منابع آب مطرح و توافقنامه‌هایی بین مسئولان عالی‌رتبه و ذیربط دو کشور به امضا رسید. یکی از توافقنامه‌های به امضا رسیده خرید سهام مشهورترین مرکز خرید و فروش استانبول به نام استینیه پارک İstinye Park از سوی آژانس سرمایه‌گذاری قطر می‌باشد که موجب شراکت قطری‌ها را با دو گروه سرمایه‌گذاری ترک دوغوش Doğuş Group و Orjin Group در این مجموعه می‌شود. 

خرید بخشی از سهام İstinya Park استانبول زمینه  ورود 300 میلیون دلار سرمایه خارجی به ترکیه را فراهم می‌کند. مرکز خرید و فروش İstinya Park بر روی زمینی به مساحت 270 هزار متر مربع بنا شده و دارای 280 مغازه فعال در برندهای مختلف می‌باشد. این مجموعه دارای 147 مغازه فروش پوشاک، 41 مغازه با برندهای بین‌المللی و رستوران‌های متعدد است. این مرکز در سال 2008 میلادی از سوی بزرگترین مرکز نمایشگاهی اموال غیر منقول جهان (Mapic) به عنوان بهترین مرکز خرید و فروش سال 2008 میلادی انتخاب و در سال‌های 2009 و 2012 میلادی نیز از سوی سازمان‌ها و تشکلات بین‌المللی فعال در حوزه خرده فروشی جوایزی را دریافت نمود. 

واگذاری 10 درصد از سهام بورس استانبول به قطری‌ها

یکی از دستاوردهای برگزاری ششمین اجلاس کمیته عالی استراتژیک ترکیه و قطر امضا توافقنامه واگذاری 10 درصد از سهام بورس استانبول به صندوق سرمایه‌گذاری قطر (QIA) بود که بدین ترتیب میزان سهام صندوق سرمایه ترکیه (TVF) در بورس استانبول به 80.6 درصد کاهش یافت. لازم به ذکر است ارزش مالی 10 درصد از سهام بورس استانبول که بایستی به طرف ترک پرداخت گردد تاکنون  اعلام نشده است.

سرمایه‌گذاری قطری‌ها در خلیج (Golden Horn) استانبول

توافقنامه همکاری ترکیه با قطر در اجرای پروژه شاخ طلایی خلیج استانبول در ششمین اجلاس کمیته عالی استراتژیک بین دو کشور امضا شد. مراحل واگذاری پروژه مذکور تحت عنوان بندر خلیج (Haliç Port) در سال 2013 میلادی برگزار و این پروژه درمقابل پرداخت 1.3 میلیارد دلار از سوی  یکی از سرمایه‌داران ترک و صاحب هتل‌های زنجیره‌ای 5 ستاره Rixos به فتاح تمین جه داده شد.

این پروژه دارای فضایی به وسعت 250 هکتار زمین بوده و بر اساس آن قرار است 2 بندر کشتی‌های خصوصی و تفریحی هر کدام به ظرفیت 70 کشتی، 2 هتل 5 ستاره هر کدام به ظرفیت 400 اتاق، یک مسجد به ظرفیت 1000 نفر، مرکز خرید و فروش و اتوپارک در آن ساخته شده و به مدت 45 سال بهره‌برداری آن به یک شرکت خصوصی واگذار گردد. بر اساس این توافقنامه قرار است قطری‌ها در ساخت این پروژه با شرکت ترک همکاری داشته باشد. پروژه Haliç Port در هنگام طراحی و اعلام مناقصه با جنجال‌های زیادی از سوی احزاب و گروه‌های مخالف دولت در مطبوعات روبرو شد و در آن دولت حاکم متهم شد که ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری شهر استانبول را به شرکت‌های همسو با خود واگذار می‌کند.

ذخیره‌های بانک مرکزی ترکیه در هفته‌ای که گذشت

• کل ذخیره‌های بانک مرکزی ترکیه در هفته گذشته با 2 میلیارد و 736 میلیون دلار افزایش به 85 میلیارد و 87 میلیون دلار رسید. 
• ذخیره‌های ارزی این بانک در این مدت با 3 میلیارد و 337 میلیون دلار افزایش 43 میلیارد و 711 میلیون دلار بوده است. 
• ذخیره طلای بانک مرکزی ترکیه نیز با 601 میلیون دلار کاهش از 41 میلیارد و 977 میلیون دلار به 41 میلیارد و 376 میلیون دلار رسید. 
• میزان سرمایه بانک‌های ترکیه نیز در هفته گذشته با 34 میلیارد و 468 میلیون و 869 لیر کاهش به 3 تریلیون و 566 میلیارد و 134 میلیون دلار رسید. 
• میزان سرمایه لیری موجود در نزد سیستم بانکی ترکیه 1.77 درصد کاهش داشته و به 1 تریلیون و 524 میلیارد لیر ترک رسیده و میزان ارز خارجی در نزد بانک‌های این کشور نیز با 5.73 درصد1 تریلیون و 904 میلیارد لیر ترک بوده است. 

خط فقر برای یک خانواده 4 نفره 8 هزار و 197 لیر ترک اعلام شد

سندیکای کارگری ترک – ایش Türk – İş در یک تحقیق میدانی در خصوص میزان درآمد برای گذران زندگی در جامعه ترکیه در سال 2020 میلادی اعلام نمود که در ماه نوامبر سال جاری میلادی میزان هزینه یک خانواده 4 نفره برای تأمین مواد غذایی سالم و مناسب و نیز تأمین هزینه‌های معمولی زندگی از قبیل پرداخت صورتحساب‌های آب، برق، سوخت و هزینه‌های تأمین پوشاک، کفش، ایاب و ذهاب، آموزش و اجاره مسکن برابر با 8 هزار و 197 لیر ترک می‌باشد. 

لازم به ذکر است هزینه امرار معاش یک فرد مجرد در نوامبر سال جاری میلادی نیز 3 هزار و 74 لیر ترک محاسبه شده است.

این سندیکا هم‌چنین خط فقر را در ترکیه 2 هزار 516 لیر ترک اعلام نمود و افزود که هزینه تأمین مواد خوراکی یک خانواده 4 نفره در این کشور در سال جاری میلادی نسبت به سال گذشته 414 لیر ترک و هزینه احتیاجات اساسی یک خانواده 4 نفره در این مدت 1348 لیر افزایش یافته است.

خودروی ملی ترکیه 

وزیر تکنولوژی و صنایع ترکیه اعلام کرد که ترکیه مصمم است که به ساخت خودروی ملی دست یابد و بر اساس برنامه‌های تنظیمی قرار است 68 درصد از کل خودروی مورد نظر ساخت ترکیه باشد. وی افزود که ما ابایی از وارد کردن یک خودروی خارجی و ایجاد تغییرات در آن نداریم. مصطفی وارناک در ادامه افزود که در سال 2022 میلادی 51 درصد و در سال 2026 میلادی نیز 68 درصد از خودرو تولید شده در ترکیه ملی خواهد بود.

اولین آزمایش موتور توربو‌جت ساخت ترکیه

اولین موتور توربوجت ترکیه ساخت شرکت صنایع هوایی KALE با حضور وزیر صنایع و تکنولوژی این کشور در مرکز تحقیقات و پژوهش این شرکت مورد آزمایش قرار گرفت .

گروه شرکت‌های  KALE یکی از گروه‌های برجسته در بخش صنایع دفاعی ترکیه به شمار می‌رود. KALE همچنین در زمینه ساخت برخی قطعات اصلی جنگنده‌های اف 35 نیز فعالیت داشته و یکی از شرکت‌های تأمین‎کننده قطعات برای هواپیماهای ایرباس و بوئینگ می‌باشد.

موتور توربو جت مورد آزمایش از سوی شرکت ترک از نوع  KTJ-3200 و به قدرت 3200 نیوتن می‌باشد. ترکیه موتورهای توربو جت مورد نیاز خود را از خارج وارد می‌کند و ساخت موتورجت ملی از سوی این کشور موجب پیشرفت و افزایش روند تولید در صنعت موشکی کشور شده که می‌تواند در نهایت منجر به تولید انواع موشک‌های ساخت ترکیه گردد. وزیر تکنولوژی و صنایع ترکیه در مراسم آزمایش اولین موتور توربو جت ملی افزود که امروزه ترکیه در مقابل اعمال تحریم‌های آشکار و مخفی قرار دارد و چنین دستاوردی می‌تواند تحریم‌های اعمال شده را خنثی سازد. شرکت KALE  نیازهای نیروی هوایی ترکیه و تولید انبوه موتور توربو جت برای موشک‌های SOM ساخت ترکیه از سوی شرکت ROKETSAN را برعهده داشته و مسئولیت آموزش، تعمیر و نگهداری این نوع موتور را برعهده خواهد داشت.

این شرکت در سال 2004 میلادی به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های شرکت‌های شرکت‌کننده در برنامه مشترک ترکیه با امریکا در ساخت برخی قطعات جنگنده‌های اف 35 انتخاب و فعالیت خود را در این راستا آغاز و به دنبال امضای توافقنامه با شرکت آمریکایی Lockheed Martin مسئولیت ساخت برخی قطعات بال و بدنه جلوی هواپیماهای جنگنده اف 35 را بر عهده گرفت.

این شرکت اولین شرکت ترک است که قطعات آن در هواپیمای اف 35 مدل AA 1 مورد استفاده قرار گرفته است. این شرکت علاوه بر شرکت‌های بوئینگ و لاکهید مارتین با شرکت‌های ایرباس، PFW ، Spirit ،KAI ،Herox Devtek و Northrop Grurmman همکاری دارد.

شرکت مذکور در سال 2011 میلادی با شرکت‌های Pratt& Whitney نسبت به تأسیس کارخانه‌ای به طور مشترک در حوالی شهر ازمیر اقدام نمود و به ساخت قطعات موتور هواپیماهای اف 35 و اف 135 پرداخت.

این گروه اکنون در حال تولید برخی قطعات موتور هواپیمای جنگی اف 35 و هواپیماهای تجاری است. گروه شرکت‌های KALE در سال 2012 میلادی نخستین شرکت ترک بود که به دلیل تولید با کیفیت موفق به دریافت جایزه ‘’ کیفیت و کارآیی 2012 ‘’ شد.

چشم‌انداز بخش انرژی ترکیه

گزارش چشم‌انداز بخش انرژی ترکیه حاکی از آن است که در سال 2040 میلادی 75 درصد از انرژی تولید شده در این کشور از طریق انرژی‌های هسته‌ای و تجدیدپذیر خواهد بود. در سال گذشته میلادی سهم استفاده از انرژی‌های بادی و خورشیدی در تأمین نیاز انرژی کشور 11 درصد بوده و بر اساس برنامه‌های مورد نظر قرار است که این میزان در سال 2040 میلادی به 36 درصد افزایش یابد.

در سال 2040 میلادی سهم انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی‌های هسته‌ای در تولید برق مورد نیاز کشور به 58 درصد خواهد رسید و حتی برخی پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه بر این باورند که این میزان به 75 درصد برسد.  

کارشناسان بخش انرژی معتقدند که در سال‌های آتی سهم استفاده از نفت در تولید انرژی در کشور از 29 درصد به 24 درصد کاهش خواهد یافت و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق مورد نیاز و از 14 درصد به 33 درصد افزایش یافته و موازی با آن نیز تقاضا برای استفاده از برق از 22 درصد به 28 درصد افزایش خواهد یافت. ترکیه برای دستیابی به یک  تحول تکنولوژیک در حوزه‌های صنفی نیاز به 8 الی 9 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در سال دارد.

پیش‌بینی می‌شود که استفاده از انرژی تجدیدپذیر در این کشور زمینه را برای استفاده از منابع داخلی در تولید برق آماده نموده و موجب کاهش استفاده از گاز طبیعی در تولید برق گردد.

ترکیه در سال‌های اخیر توان ایجاد زیرساخت‌های مناسب در استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش داده به طوری که در سال جاری میلادی  میزان تولید انرژی با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در این کشور بیش از میزان تولید انرژی توسط 17 کشور دیگر در اروپا است.  

علی‌رغم پاندمی ‌کووید 19 و تمرکز بخش‌های مختلف کشورها در مبارزه با این بیماری میزان سهم برق حاصل از انرژی خورشیدی و بادی در میان سایر منابع انرژی بیش از 10 درصد میزان پیش‌بینی شده بوده و ظرفیت‌های استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی افزایش قابل توجهی داشته است.

ترکیه تلاش می‌کند تا بتواند تبدیل به یک بازیگر مهم در بخش انرژی منطقه گردد و به همین منظور از تمامی ظرفیت‌ها و تکنولوژی‌های داخلی و بومی در گسترش  زیرساخت‌های این بخش استفاده می‌کند.   

تمایل ترکیه برای استفاده از نیروگاه هسته‌ای آک کویو در جنوب شرق کشور از جمله این اقدامات است و به همین منظور نیز در این اواخر مجوز ساخت فاز سوم این نیروگاه از سوی مقامات ذیربط صادر شد و قرار است اولین رآکتور هسته‌ای در سال 2023 میلادی و سه رآکتور دیگر نیز پی در پی و به فاصله یکسال از هم فعالیت خود را آغاز نمایند.

جهان در دوران پسا کرونا برای جبران ضرر و زیان اقتصادی ناشی از پاندمی ‌کووید 19 با سرعت بیشتری فعالیت‌های خود را آغاز خواهد نمود و افزایش تقاضا به انرژی در کشورهای اروپایی و آمریکا  را به دنبال خواهد داشت. 

افزایش تقاضا برای انرژی در بازارهای اروپایی و آمریکا سبب خواهد شد تا زمینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری در این بخش فراهم گردد.

ترکیه در تلاش است تا با ایجاد اصلاحات اقتصادی مناسب به ویژه ایجاد شرایط جاذب برای سرمایه‌گذاران خارجی بتواند به منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنفی از جمله بخش انرژی دست یافته و سهم بخش خصوصی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر را بیش از پیش افزایش دهد. در سال جاری میلادی استفاده از انرژی در جهان 5 درصد کاهش و استفاده از برق در ترکیه در دوران پاندمی نسبت به یک سال قبل از آن افزایش یافته است.

بخش انرژی یکی از بخش‌هایی است که در چشم‌انداز گسترش و توسعه ترکیه چه از نظر اقتصادی و چه از نظر ژئوپلیتیک دارای اهمیتی خاص بوده و اقدامات سال‌های اخیر ترکیه در سرمایه‌گذاری و استفاده از کریدورهای انرژی در منطقه و خارج از آن موید این نکته است.

گسترش دامنه روز افزون صادرات سریال‌های تلویزیونی ترکیه  

صادرات سریال‌های تلویزیونی ترکیه به کشورهای مختلف سرعت بیشتری به خود گرفته و دامنه ورود آنها به روسیه، چین، کره‌جنوبی و کشورهای آمریکای لاتین توسعه یافته است.

سریال تلویزیونی خرم سلطان (سده باشکوه Muhteşem Yüzyıl) از جمله سریال‌های ترکیه بوده که به بیش از 70 کشور با 500 میلیون نفر بیشترین میزان بیننده را در خارج از این کشور به خود اختصاص داد.  

ترکیه پس از آمریکا دومین کشور از نظر صادرات سریال‌های تلویزیونی به کشورهای مختلف است. این کشور تاکنون توانسته است 150 سریال تلویزنی خود را به بیش از 146 کشور در نقاط مختلف جغرافیایی جهان از جمله اروپا، خاورمیانه، آسیای میانه، آفریقا، شمال و جنوب آمریکا صادر کند.

صادرات سریال‌های تلویزیونی ترکیه طی 11 سال گذشته تنها 1 میلیون دلار بوده در حالی که این میزان در سال گذشته به 350 میلیون دلار رسیده است. سریال‌های تلویزیونی ترکیه با سناریوها و موزیک‌های قابل توجه توانسته است در کشورهای شیلی، مکزیک و آرژانتین نظر بینندگان را به خود جلب کند.

پیش‌بینی می‌شود که درآمد حاصل از صادرات سریال‌های تلویزیونی این کشور در سال 2023 میلادی به بیش از 1 میلیارد دلار برسد. ترکیه همراه با کشورهای انگلستان، آمریکا، فرانسه و آلمان جزو 5 کشور نخست در جهان است که با استفاده از پلاتفرم مجازی (online) نسبت به صادرات برنامه‌های تلویزیونی اقدام می‌کند. این کشور با استفاده از سایت‌های مجازی مانند YouTube  Netflix و Puhu توانسته است دامنه پخش سریال‌های تلویزیونی خود را بیش از پیش گسترش دهد.

سریال‌های تلویزیونی ترکیه در کشورهای ترک زبان مانند جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان و کشورهای حوزه بالکان، قفقاز و مدیترانه مانند آلبانی، لهستان، صربستان، بلغارستان، یونان، مقدونیه، کروواسی، بوسنی، مجارستان و کوزوو پر بیننده‌ترین سریال‌ها بوده و نقش قابل توجهی در افزایش درآمد ترکیه از این صنعت دارند.

گسترش دامنه صادرات ترکیه به کشورهای مختلف در سال‌های گذشته فارغ از واکنش‌های منفی تعداد معدودی از کشورها توانسته است نقش مهمی در معرفی ظرفیت‌های گردشگری این کشور در ابعاد مختلف داشته و اهرمی موثر در تشویق ورود گردشگران خارجی به کشور باشد. ترک‌ها تونسته‌اند با ساخت سناریوهای متنوع و همسو با فرهنگ و احساسات کشورهای مورد هدف آگاهانه نسبت به صادرات سریال‌های تلویزیونی اقدام نموده و از این موضوع به عنوان پلاتفرم مهمی در تبلیغات مورد نظر استفاده کرده و در نهایت از منافع آن چه در داخل و چه در خارج از کشور  بهره گیرند.