طرح احداث سد اینگا 3 در جمهوری دموکراتیک کنگو

مرحله اول کنفرانس مجازی پان آفریقایی در مورد پروژه احداث و توسعه تولید برق آبی سد بزرگ اینگا در ج.د.کنگو با هدف تامین نیاز های مصرف داخلی و صدور مازاد تولید برق به کشورهای آفریقایی با نام " انرژی گسترده جهانی- WWE " در روز دوشنبه 22 ژوئن 2020 در کینشازا افتتاح و تا 29 ژوئن 2020 ( 2 الی 9 تیرماه 1399) ادامه داشت. این نشست ها طی 2 مرحله؛ نخست با کارگاه‌های فنی مجازی با مشارکت کارشناسان از 22 تا 29 ژوئن 2020 و دومین جلسه سران کشورهای آفریقایی به رهبری آقای فلیکس تیشسکدی رئیس جمهور ج.د.کنگو، طی سپتامبر و اکتبر 2020 برگزار خواهد شد. هدف از برپایی این کنفرانس به عنوان بخشی از همکاری‌های منطقه ای برای تسریع در دسترسی به انرژی پایدار، پاک، مقرون به صرفه و قابل اعتماد، اعلام شد. علاوه بر دولت ج.د.کنگو، آقای Raila Odinga نماینده عالی اتحادیه آفریقا برای توسعه زیرساخت ها در آفریقا، کمیسیون اقتصادی آفریقایی سازمان ملل و آژانس توسعه اتحادیه آفریقا نیز در این نشست شرکت خواهند کرد.

انرژی الکتریکی، جزء عظیم ترین برنامه‌ها برای توسعه اقتصادی و اجتماعی با توجه به روش های متعدد مصارف آن و بروز تغییرات چشمگیر در محیط کره زمین، بشمار می رود. نتیجتا، این امر باعث شد تا دنیای تکنولوژیکی به دنبال راه حل هایی برای تولید انرژی غیر آلاینده بنام « تجدید پذیر» RENEWABLE ENERGIES باشد تا نیاز خود را با سلامت محیط زیست، سازگار سازد. جمهوری دموکراتیک کنگو به طور طبیعی دارای پتانسیل تولید انرژی بوده و می‌تواند برق مورد نیاز را تقویت و تامین بخشیده و همچنین صنعتی شدن این کشور را تضمین کند. طرح توسعه سد اینگا بر روی رودخانه کنگو با برخورداری از حوضه استوایی که تخمین زده می‌شود توان تولید و بهره برداری انرژی برق آبی بالغ بر40 هزار مگاوات(MW)  در ج.د.کنگو را دارد، از جمله برنامه‌های طرح ملی در این کشور می‌باشد.

گرچه ج.د.کنگو از منابع انرژی تجدید پذیر متعدد نظیر؛ باد، خورشید، بیوگاز، سوخت های زیستی و ... که از توان تولید انرژی قابل توجه برخوردار است ولی، دولت بر توسعه سدINGA  به عنوان منبع ثروت عظیم انرژی هیدرو الکتریک متمرکز بوده و در صدد واگذاری به سرمایه گذاران بین المللی است. هم اکنون،780 سایت کوچک مولد برق واقع در 145نقطه برای توزیع انرژی مورد نیاز بالغ بر76000 روستا و مراکز استان‌ها در ج.د.کنگو فعال می‌باشند. این میزان تنها بیانگر حدود 37٪ از کل ظرفیت توان تولید برق در آفریقا و تقریبا 6٪ از ظرفیت تولید جهانی، می‌باشد.

 

اهداف پروژه و پتانسیل عظیم تولید انرژی  GRAND INGA؛

پروژه سد اینگا بر روی رودخانه کنگو، تا حدودی متضمن محافظت از محیط زیست است. زیرا این کار بر پایه بهره برداری برق از یک انرژی تجدید پذیر و در نتیجه غیر آلاینده است. اینگا با ظرفیت بالقوه40هزار مگاوات (MW) از بزرگترین پتانسیل تولید برق آبی در جهان برخوردار است. با راه اندازی نیروگاه‌های؛ (Inga/  I351 MW) و (Inga II /1.424 MW)  به ترتیب در سنوات 1972 و1982، حتی به مرز یک بیستم توان تولید خود نرسیده است. توسعه این پروژه به این ترتیب فرصتی بی نظیر برای افزایش تولید و هدف نه تنها برای تامین بازار مورد نیاز در داخل ج.د.کنگو بلکه قابل عرضه در بازار مصرف انرژی بخشی از قاره آفریقا نیز قابل عرضه است. اینگا با تاسیس و راه اندازی یک شبکه الکتریکی صادر کننده انرژی به آفریقا، خود را به عنوان یک پروژه یکپارچه برای آفریقا و هم یک به عنوان یک پروژه درآمدزا برای ج.د.کنگو، به تصویر کشیده است.

 

 پروژه یکپارچه برای آفریقا؛

تحقق پروژه اینگا باعث اتحاد مجدد انرژی برای کشورهای مستقر در مرکز و جنوب قاره آفریقا می‌شود. اتصال شبکه‌های برقی به این ترتیب، امکان انتقال برق به این کشور ها را فراهم می‌کند. این امر مستلزم انجام عملیات اقتصادی بوده و به نفع عامه مردم در بین کشورهای منطقه می‌باشد.

پروژه تولید درآمد با ارزانترین پیشنهاد:

تولید برق در بین کشورهای جنوب صحرای آفریقا با میانگین هزینه0.12 دلار در هر یک کیلووات ساعت بوده که بیانگر دو برابر هزینه مشابه در سایر کشورهای در حال توسعه می‌باشد و خیلی گران است. اما اینگا با ظرفیت40 گیگا وات با تخمین هزینه تولید 0.03 دلار در هر یک کیلو وات ساعت، یکی از ارزانترین منبع انرژی در قاره آفریقا محسوب می‌گردد. هم اکنون، بیش از60٪ از تولید برق به خارج صادر و مابقی به معدنچیان و مصارف خانگی و... به فروش می رسد.

 

ضعف های فرا روی طرح سد  INGA؛

این پروژه در رقابت با شور و شوق ناشی از توسعه سد بزرگ Inga که مستقیماً اجتماعی نیست، حاوی کاستی‌هایی است که باید پر و بر طرف شوند: اینگا بخاطر تحقق هزینه چشمگیر آن که تقریباً تخمین زده می‌شود برای مرحله سوم آن مبلغی بالغ بر بیش از 10 میلیارد دلار آمریکا نیاز هست، با مشکل کسری بودجه مواجه است. هم اکنون تولیدات برق از این سد، انرژی مورد نیاز مصارف خانگی را برطرف نمی‌کند. لذا، تأمین اعتبار برای اجرای چنین پروژه عظیمی‌به یک سرمایه گذار قوی نیاز هست. چون سرمایه‌ها و هزینه‌های مالی انجام شده از منبع فروش به خریدار قوی، قابل پرداخت خواهد بود. در نتیجه،70 درصد از انرژی تولید شده باید به خارج از کشور ج.د.کنگو یعنی به آفریقا و سایر کشورهای منطقه صادر شود و30٪ باقیمانده آن نیز باید به معادن و مصارف خانگی در داخل این کشور توزیع و تقسیم شود.

 

پروژه ای در جستجوی عضویت-ADPI

پروژه اینگا قبلا، توسط وزارت منابع هیدرولیک و برق ج.د.کنگو اداره می‌شد. اما در اکتبر سال 2018 با ایجاد « آژانس توسعه بزرگ اینگا (ADPI) » مدیریت آن به ریاست جمهوری منتقل شد و بدین ترتیب میزان شفافیت در اجرای این پروژه نیز کاهش یافت. برای اجرای پروژه عظیم سد سوم (اینگاIII )، دولت ج.د.کنگو باید بدنبال کمک های فنی و مالی از سوی بانک جهانی بهADPI  به عنوان یک سازمان توسعه ای مستقل، مدیر و ناظر بر توسعه اینگا، باشد و همینطور مشارکت بخش های خصوصی همراه با بسیج بودجه عمومی را هم تشویق کند.

از این منظر،ADPI باید زیر نظر دفتر نخست وزیر قرار گیرد. چون مطابق قانون اساسی، بخش انرژی تحت صلاحیت دولت مرکزی قرار دارد. اکنون پروژه اینگا توسط نهادی که هیچگونه مسئولیت و پاسخگوی مجلس نیست، اداره می‌شود. این امر تلاش نمایندگان منتخب مردم برای یافتن شرکای بین المللی را بسیار کند می‌کند. تعداد زیادی از سازمان‌های جوامع مدنی، که قبلاً در کارگاه‌های توسعه اینگا مشارکت داشتند، به عدم شفافیت درADPI به دلیل عدم وجود سیاست مشارکتی و نبود طرحی روشن برای انتقال فنآوری در این نهاد،  اشاره می‌کنند.

 

ابتکار رئیس جمهور ج.د.کنگو برای پیشبرد و توسعه پروژه‌های برق آبی کشور به ویژه تولید انرژی از سد بزرگ اینگا همراه با حمایت های سیاسی، اقتصادی و منطقه ای، قابل ارزیابی است. اجرای این پروژه بعنوان یک منبع مهم و عظیم تامین انرژی سبز با هدف حل کمبود برق نه تنها در این کشور بلکه برای بازار برق در آفریقا، محسوب می‌گردد. پروژه توسعه سد بزرگ اینگا برای اتحادیه آفریقا به عنوان برنامه اولویت دار تا 2063 طبقه بندی و تعریف شده است و اجزای مختلف آن نیز جزئی از برنامه توسعه زیرساخت ها در قاره آفریقا محسوب می‌گردد.