تأثیر شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد اوگاندا

با شیوع ویروس جدید کورونا و بیماریِ ناشی از آن به نام کووید-۱۹ در سراسر جهان، کشور اوگاندا در شرق آفریقا نیز از مارس ۲۰۲۰ درگیر این موضوع شد و ناگزیر دست به قرنطینۀ کامل زد.

با شیوع ویروس جدید کورونا و بیماریِ ناشی از آن به نام کووید-۱۹ در سراسر جهان، که از دسامبر ۲۰۱۹ از کشور چین آغاز شد، اقتصاد جهانی با رکود و مشکلاتی روبه‌رو شده است. کشور اوگاندا در شرق آفریقا نیز از مارس ۲۰۲۰ درگیر این موضوع شد و ناگزیر دست به قرنطینۀ کامل زد؛ این بدان معناست که کارخانه‌ها و شرکت‌های خصوصی بیشترِ فعالیت‌های اقتصادی خود را متوقف کرده‌اند و از این رو، درآمد خالص مردم و شرکت‌ها به‌ویژه در بخش‌های تولید، خرده‌فروشی، تجارت، ترابری، گردشگری، سرگرمی و آموزش کاهش چشمگیری داشته است.

برآوردهای محتاطانه حاکی از این است که پِـیامدهای اقتصادی شیوع کووید۱۹ در جهان دست‌کم یک سال طول خواهد کشید. سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) برآورده کرده که رشد GDP جهانی در سال ۲۰۲۰ به2.4 %کاهش یابد (در حالی که در ۲۰۱۹ نیز ضعیف و در حد 2.9 %  بود). همچنین، پیش‌بینی می‌شود صادرات جهانی در سال میلادی جاری با کاهش ۵ درصدی به 1.28 تریلیون دلار برسد.

طبق گزارش سال ۲۰۲۰ مؤسسـۀ بِیکر مکنزی، «تقاضا برای کالاها و مواد خامِ آفریقا در چین کاهش یافته و دسترسی آفریقا به قطعات و محصولات صنعتی از چین محدود شده است. این امر مایۀ تشدید بلاتکلیفی در قاره‌ای شده که از قبل هم با بی‌ثباتیِ گستردۀ ژئوپلیتیک و اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کرد».

اوگاندا

گزارش‌های وزارت صنعت و تجارت اوگاندا نشان می‌دهد چین بزرگ‌ترین صادرکننده به این کشورِ آفریقایی است و از 5.5میلیارد دلار وارداتِ آن، دست‌کم 16 % از چین تأمین می‌شود.

اتحادیۀ اروپا نیز که در حال قرنطینه کردن کشورهای عضو است بازار راهبردی‌  برای واردات و صادرات اوگاندا به شمار می‌آید. طی سه سال گذشته، اوگاندا ۵۱۵ میلیون دلار کالا به اروپا صادر کرده، در حالی که وارداتش از این قاره ۵۶۱ میلیون دلار بوده است. صادرات عمدۀ اوگاندا به اروپا عبارت است از قهوه، ماهی، گل، چرم و پوست؛ واردات اصلی عبارتند از تجهزات پزشکی، دارو و نفت.

به طور کلی، آفریقا دارو و تجهیزات پزشکی را عمدتاً از اروپا و هند تأمین می‌کند. پژوهش‌های کمیسیون اقتصادی آفریقا در سازمان ملل (UNECA) نشان می‌دهد که آفریقا 94 %از داروهای مورد نیاز خود را وارد می‌کند که سالانه معادل ۱۶ میلیارد دلار می‌شود. قرنطینه‌های اخیر در پی گسترش ویروس کورونا در اروپا و هند احتمالاً موجب کمبود دارو در آفریقا و به‌ویژه در اوگاندا خواهد شد.

در سال ۲۰۱۹، صادرات رسمی اوگاندا به بازار مشترک شرق و جنوب آفریقا (کومسا) 1.23 میلیارد دلار و به جامعۀ شرق آفریقا 1.15 میلیارد دلار بود. اکنون، محدودیت‌های جابه‌جایی افراد و وسایل نقلیه از مرزهای اوگاندا تأثیر بزرگی بر حجم تجارت این کشور با همسایگان و منطقه خواهد داشت. به همین علت، وزارت «دارایی، برنامه‌ریزی و توسعۀ اقتصادیِ» این کشور گزارش داد که پیش‌بینی رشد کشور در سال مالیِ منتهی به ژوئن ۲۰۲۰ را که پیشتر 6 % برآورد کرده بود به 5 % کاهش داده است. البته بانک مرکزی حتی رقمی «میان ۳ تــا ۴ درصد» را اعلام کرده است. همچنین انتظار می‌رود تا ماه ژوئن، واردات کشور44 %کاهش یابد.

در بخش بانکی، وزارت دارایی گزارش داد که در اثر شیوع کووید۱۹ آمارِ وام‌های بدون بازگشت 50 % افزایش خواهد یافت؛ در نتیجه، با توجه به اینکه 70 % از درآمد دولت ناشی از مالیات‌های داخلی است، سرمایه‌ای که برای خدمات عمومی در اختیار دولت خواهد بود به‌شدت کاهش می‌یابد. بانک مرکزی اوگاندا به بانک‌های تجاری دستور داد همۀ پرداخت‌های مبتنی بر صلاحدید بانک مانند پاداشِ کارکنان و مدیران را دست‌کم به مدت ۹۰ روز از ماه مارس به بعد متوقف کنند.

در بخش گردشگری، ممنوعیت مسافرت‌ها تأثیر بسیار نامطلوبی بر گردشگریِ اوگاندا، مرواریدِ آفریقا، خواهد گذاشت. در سال‌های گذشته، این کشور حدود 1.5 میلیون گردشگر داشته که درآمد حاصل از آن یکی از عظیم‌ترین منابع درآمد دولت اوگاندا بود.

در پی کاهش فعالیت‌های اقتصادی در جهان، بهای نفت خام افتِ شدیدی داشته است: 34 % یعنی از ۵۱ به ۳۴ دلار در بشکه. این امر ریسک بزرگی برای توسعۀ بخش نفتِ اوگاندا و به‌ویژه تصمیم نهایی دولت در زمینۀ ساخت خط لولۀ نفت موسوم به «تصمیم نهایی سرمایه‌گذاری» دارد زیرا سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی اکنون به سوی خرید دارایی‌های امنی مانند طلا تغییر مسیر می‌دهد.

وزارت دارایی، برنامه‌ریزی و توسعۀ اقتصادی اوگاندا برآورد کرده است که پاندمی یا جهانگیریِ بیماری کووید۱۹ شمار اوگاندایی‌های زیر خط فقر را افزایش خواهد دادکه در بهترین حالت ۷۸۰ هزار نفر و در بدترین حالت 2.5  میلیون نفر را شامل خواهد شد .