پیش بینی وضعیت اقتصاد جهانی در سال 2020 در گزارش مجمع جهانی اقتصاد

به واسطه مختل شدن روند جهانی سازی و توجه به ماهیت مرزها، تجارت دشوارتر می‌شود. اما در حوزه تجارت خدمات، شاهد رشدی در حدود 7 تریلیون دلار خواهیم بود. با این حال انتظار می رود که اقتصادهای بزرگ دنیا رشد متوسطی را در سال 2020 تجربه کنند. بطوری که اقتصاد ایالات متحده رشدی در حدود 2% خواهد داشت و سرعت رشد چین به زیر 6% سقوط می‌کند. اقتصاد اروپا تثبیت شده و بهبود پیدا می‌کند. تأثیرات منفی رشد متزلزل ژاپن با محرک های بیش تر، کاهش خواهد یافت و اقتصادهای نوظهور با توجه به بالا بودن سطح بدهی‌ها، موقعیت کنونی خود را ادامه می دهند.

مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی که در تاریخ 10 ژانویه 2020 منتشر کرد درباره آن چه باید برای اقتصاد جهانی در سال پیش رو انتظار داشت، چنین آورده است:

رشد جهانی در سال 2019 به میزان قابل توجهی تضعیف شد، زیرا جنگ­های تجاری و تضعیف رشد اقتصادی چین، تأثیر منفی بر رشد اقتصاد جهانی گذاشت. به گونه ای که بخش­های تولیدی در بسیاری از نقاط جهان یا در رکود به سر بردند یا به رکود اقتصادی نزدیک شدند. در مقایسه شاخص های اقتصاد جهان در سال 2019 با سال 2020 مولفه‌های زیر قابل توجه است:

 

1-1) دشوار شدن تجارت کالاها در فراسوی مرزها

یکی از مشخصه ­های اصلی اقتصاد جهانی از سال 1970 میلادی ، فرآیند «جهانی سازی» بود که به طور گسترده ­ای موجب جمع شدن اقتصادها از طریق جریان تجارت آزاد شده است. با این حال و با توجه به گذشت نیم قرن از این تجربه اقتصادی، در سال 2019 حجم جهانی کالاهای معامله شده به طور چشم گیری کاهش یافته و حتی بر خلاف نرخ متوسط رشد قرن بیست و یکم، به حدود 3.4% در سال 2019 رسیده است.

در دسامبر سال 2019 ساز و کار حل اختلاف در سازمان تجارت جهانی منحل شد و انتظار می­رود این روند در سال 2020 نیز ادامه یابد و تنش­های تجاری در بازار جهانی کالاها ادامه یابد. این بدان معنی است که امکان دارد این فرایند جهانی سازی به کند شدن روند تجارت منجر شود. از آن جا که کسب و کارهای بزرگ به واسطه زنجیره­ هایی از پیشرفته­ ترین مدل ­های عرضه در سراسر جهان گسترش یافته­ اند، باید برای سناریوهای متنوعی که ممکن است به واسطه این دشواری به وجود آید، برنامه ­ریزی کرده باشند.

2-1) افزایش تجارت حوزه خدمات به 7 تریلیون دلار

اکنون تجارت مبتنی بر ارائه خدمات تقریباً یک سوم حجم تجارت جهانی کالا را شامل می ­شود. در میان جنگ تجاری و وضع تعرفه بر کالاها، تجارت خدمات تا حد زیادی مصون مانده است. آخرین داده ­های مربوط به سال 2018 از «مرکز تجارت بین المللی»[1]، نشان می­دهد که صادرات جهانی خدمات در حدود 5.8 تریلیون دلار آمریکا یا حدود 3.5% از تولید ناخالص داخلی جهانی ارزش داشته است. انتظار می­رود ارزش کل خدمات صادراتی تا سال 2020 به 7 تریلیون دلار برسد. با فرض این که این روند تاریخی ادامه یابد، ایالات متحده و انگلیس احتمالاً اولین و دومین صادر کننده بزرگ خدمات در جهان بر پایه دلار هستند. انتظار می­رود چین در سال 2020 فرانسه را پشت سر گذارد و چهارمین صادرکننده بزرگ خدمات در جهان شود.

3-1) سرعت متوسط در رشد اقتصاد جهانی

نمودار زیر نشان می­دهد که جریان رشد تجارت کالا و اقتصاد به طور ذاتی با هم در ارتباط هستند. انتظار می­رود که در سال 2020 اقتصاد جهانی با نرخ حدود 3.5% گسترش یابد که این نرخ، پایین­ تر از میانگین قرن بیست و یکم که در حدود 3.8% است، خواهد بود.

هم چنین انتظار می­رود که همه اقتصادهای بزرگ با شرایط اقتصادی مناسب، تا حدی رشد کنند. اقتصاد آمریکا مطابق با نرخی در حدود 2٪ گسترش خواهد یافت. اروپا در حدود 1% رشد خواهد داشت. در میان اقتصادهای نوظهور انتظار می­رود اقتصاد چین با کمتر از 6٪ رشد یابد. شش اقتصاد بزرگ دیگر در حال ظهور جهان، از جمله ترکیه می‌توانند هند را پشت سر بگذارند.  

      

 

در خصوص کشورهای «گروه هفت»[2] انتظار می­رود در سال 2020 مجموعاً حدود 2 میلیون شغل ایجاد کنند. پیش بینی می‌شود 80% شغل های جدید در گروه هفت در ایالات متحده، انگلیس و ژاپن ایجاد شود. «سازمان بین المللی کار»[3] انتظار دارد که «هفت اقتصاد بزرگ در حال ظهور»[4] حدود 8 میلیون شغل را به صورت خالص ایجاد کنند.

4-1) اقتصاد ایالات متحده رشدی در حدود 2% خواهد داشت

رشد اقتصادی آمریکا به دلیل تحرک مالی و رشد تولید ناخالص داخلی که بالاتر از سال های 2017 تا 2019 بوده است، حدود 2٪ ارزیابی می­ شود. هر چند که با تحلیل رفتن اثرات این تحرک، روند رشد به سمت نزولی باز می­گردد. با این حال پیش بینی می­شود که برخی از عوامل خاص، رشد تولید ناخالص داخلی را در نیمه اول سال2020 افزایش می­دهد. احتمال این که معامله تجاری «مرحله اول» اخیر ترامپ با چین به این روند کمک کند، وجود دارد. هزینه­ های مصرف کننده که تقریباً 70٪ از حجم اقتصاد را شامل می­شود در سال 2020 حدود 2.7٪ افزایش خواهد یافت و باعث رشد اقتصادی می­شود.

5-1) سقوط نرخ رشد چین به زیر 6%

رشد اقتصادی چین در حال حاضر به علت افزایش جمعیت و اثرات ناشی از جنگ تجاری میان این کشور و ایالات متحده امریکا از یک دهه قبل پایین ­تر است و پیش بینی می­شود در سال 2020 به رقمی در حدود 5.7٪ سقوط کند. اثرات مثبت مرحله اول توافق تجاری با ایالات متحده بر رشد اقتصادی چین قابل پیش بینی است.

6-1) تثبیت و بهبود نسبی اقتصاد اروپا

رکود رشد منطقه اروپا در سال 2019 نگران کننده بود، با این وجود نشانه­ هایی وجود دارد مبنی بر این که این وضعیت احتمالاً به پایان برسد و رشد منطقه اروپا در سال 2020 در رقم 0.9٪ تثبیت شود.

7-1) رشد منفی و متزلزل اقتصاد ژاپن، علی رغم محرک­ های اقتصادی

نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ژاپن در سال 2019، 1.1٪ تخمین زده شد. ژاپن سه ماه پایانی سال 2019 را با افزایش مالیات بر فروش به پایان رساند. در پاسخ به ضعف ناشی از افزایش مالیات بر فروش، دولت ژاپن یک بسته مالی برای ارتقای زیرساخت­ ها، سرمایه­ گذاری در فن آوری ­های جدید و ترمیم خسارت ناشی از این اثرات را در نظر گرفته است. در نتیجه پیش­ بینی می­شود پس از سقوط به 0.3٪ درسال 2020، رشد تولید ناخالص داخلی واقعی ژاپن در سال 2021 بهبود یابد.

 8-1) تداوم وضعیت فعلی اقتصادهای نوظهور با توجه به بالا بودن سطح بدهی ­ها

جهان در دهه گذشته با کشورهای نوظهور، مهربان نبوده است. رشد اقتصادی این کشورها از متوسط 7.3٪ درسال 2010 به 4.2٪ در سال 2019 کاهش یافته است. اقتصادهای نوظهور با دو عامل سخت برای رشد اقتصادی روبرو هستند: رشد اقتصادی غیر منتظره در جهان توسعه یافته و افت قیمت کالاها. جنگ شدید تجاری و کاهش نرخ رشد چین، از فضای بسیار کم رشد در اقتصادهای نوظهور حکایت دارد .

[1] ITC

[2]G7

[3] ILO

[4]E7