تداوم رقابت تسلیحاتی با وجود بحران کرونا

شیوع کرونا به سختی توانسته است جلوی پیشرفت در رقابت تسلیحاتی را بگیرد.آمریکا به شدت در این رقابت راهبردی دست بالا را دارد. چین نیز 193 میلیارد دلار به بودجه دفاعی خود اختصاص داد که پس از رشدی 5.9 درصدی، این بار رشدی 5.2 درصدی را شاهد بوده است. این دو قدرت مسئول دو سوم افزایش بودجه تسلیحاتی جهان هستند.

شیوع کرونا به سختی توانسته است جلوی پیشرفت در رقابت تسلیحاتی را بگیرد. بر اساس نسخه جدید گزارش توازن نظامی ( میلیتاری بالانس ) موسسه بین المللی مطالعات راهبردی، یک سال پس از آغاز بحران ویروس کرونا، هزینه‌های نظامی در جهان همچنان روند افزایشی یافته و در سال 2020، به 2.08 درصد تولید ناخالص داخلی جهان رسیده است ؛ این رقم در سال 2019، 1.85 درصد بود. به این ترتیب، در سال 2020، 1830 میلیارد دلار به هزینه‌های نظامی اختصاص داده شد که رشدی 3.9 درصدی در طول یک سال نشان می دهد اما سال گذشته این رشد اندکی کند شد زیرا بین سالهای 2018 و 2019، رشد آن 4.4 درصد بود. این موسسه معتقد است که برای ارزیابی تاثیرات واقعی همه گیری بر بودجه‌های دفاعی در جهان باید منتظر سالهای 2022-2023 ماند.

آمریکا به شدت در این رقابت راهبردی دست بالا را دارد. این کشور در سال 2020، 738 میلیارد دلار به دفاع اختصاص داد که پس از رشدی 6.6 درصدی در سال 2019، این بار شاهد رشدی 6.3 درصدی بود. چین نیز 193 میلیارد دلار به بودجه دفاعی خود اختصاص داد که پس از رشدی 5.9 درصدی، این بار رشدی 5.2 درصدی را شاهد بوده است. این دو قدرت مسئول دو سوم افزایش بودجه تسلیحاتی جهان هستند. موسسه بین المللی مطالعات راهبردی همچنین رقابتی فزاینده در دریا را تشریح کرده است که در آن اروپا احتمال دارد برتری خود را از دست بدهد. چین نیز به توسعه توانایی‌های دریایی خود و تسلط بر دریاها ادامه می دهد. این گزارش هشدار داده است که افزایش قدرت موشک های جدید ضد ناو و توانایی‌های جدید زیردریایی‌ها احتمال دارد توازن قوای نظامی را بر هم بزند.

این گزارش با ذکر برخی بخش های نوآورانه حساس خاطر نشان کرده است که رقابت بین آمریکا و چین همچنین رقابتی در زمینه فناوری است: هوش مصنوعی، کوانتوم، ابر داده‌ها، سیستم های خودکار، تسلیحات با انرژی هدایت شونده، بیوتکنولوژی. این گزارش از نگرانی آمریکا در قبال سیستم همکاری غیرنظامی – نظامی چین که احتمال دارد به طور بالقوه کارآمدتر از اکوسیستم آمریکایی باشد، خبر داده است.

افزایش نقاط تنش نیز سایر قدرتهای جهان را به تقویت تسلیحاتی خود سوق داده است. هند در این رده بندی با 64.1 میلیارد دلار در رده سوم و روسیه با 60.6 میلیارد دلار در رده پنجم قرار گرفته اند. با این حال با توجه به بحران اقتصادی، هزینه‌های روسیه احتمالا ثابت خواهد ماند. اما روسیه با اثبات اراده اش برای استفاده از قدرت نظامی، بازیگری نگران کننده برای ناظران غربی خواهد بود. بر خلاف گرایش جهانی، هزینه‌های نظامی در خاورمیانه کاهش یافته و به دنبال سقوط بهای نفت، رقم آن به 150 میلیارد دلار رسیده است.

در اروپا، انگلیس با 61.5 میلیارد دلار ( رده چهارم جهانی ) ، فرانسه با 55 میلیارد دلار و آلمان با 51.3 میلیارد دلار تلاش های نظامی خود را حفظ کرده اند. در بین کشورهای اروپایی عضو ناتو، متوسط هزینه‌های نظامی از 1.25 درصد تولید ناخالص داخلی در سال 2014 به 1.64 درصد در سال 2020 رسید. نه کشور این ائتلاف از مجموع سی کشور، تعهدشان مبنی بر اختصاص دست کم 2 درصد تولید ناخالص داخلی خود به دفاع را رعایت کرده اند. منبعی در وزارت دفاع فرانسه می‌گوید: "اروپا برای اینکه از لحاظ راهبردی تنزل نیابد، با سرعت بیشتری حرکت می‌کند." در زمان بحران، بودجه‌های دفاعی نیز در خدمت فعالیت اقتصادی قرار می‌گیرند.

همه گیری کووید که پایداری جوامع را در بوته آزمایش قرار داده و نواقص را برملا کرده است باعث افزایش آگاهی‌ها شده است. مطالعه موسسه روابط بین الملل فرانسه در خصوص سیاست های ده کشور اروپایی می‌گوید: "هر چند تاثیرات بلندمدت بحران کنونی بر سیاست های امنیت و دفاع مشخص نیست، بر خلاف بدبینانه ترین سناریوها، در حال حاضر این مسائل تاثیرات نسبتاً محدودی داشته اند." باید توجه داشت درسهای بحران 2008 که باعث ضربات شدیدی به بودجه‌های دفاعی شده بود، در اذهان مانده است. 

منبع : 

گزارش فصلنامه موسسه بین المللی مطالعات راهبردی،لندن