قطعی برق در آفریقای جنوبی، دلایل و راهکارهای دولت

نزدیک به یکسال است برق آفریقای جنوبی به صورت متناوب دچار قطعی می‌شود. این قطعی در فصول بهار و تابستان افزایش یافته و نه تنها باعث نارضایتی شهروندان بلکه نارضایتی کارخانجات و بازرگانان نیز شده است. قطعی برق بعضا به حدی شدید بوده است که در بعضی از روزها شهرها 8 ساعت در شبانه روز دچار بی برقی بودند. بر اساس گفته کارشناسان ضرر اقتصادی قطعی برق به اقتصاد آفریقای جنوبی روزانه 2 میلیارد رند برآورد می‌شود. یکی از دلایلی که موسسات اعتبارسنجی بین المللی، اعتبار آفریقای جنوبی را کاهش داده اند قطعی برق به عنوان یکی از زیرساخت های مهم اقتصادی است.

موضوع انرژی و برق همواره یکی از دغدغه‌ها و نگرانی مقامات کشور و از جمله رئیس جمهور آفریقای جنوبی بوده است. قطعی برق باعث شده بود شعارهای رئیس جمهور آفریقای جنوبی مبنی بر وجود زیرساخت های مناسب در آفریقای جنوبی برای سرمایه گذاری را زیر سوال ببرد. وی یکی از راهبردهای خود را جذب سرمایه گذاری خارجی برای بهبود شرایط اقتصادی کشور قرار داده  و در این راستا تلاشهای زیادی را انجام می دهد. وی در سخنرانی‌های خود در مجامع بین المللی که با هدف جذب سرمایه گذاری خارجی انجام می دهد همواره به این موضوع اشاره داشت که قطعی برق مشکلی موقتی است و دولت برای آن راه حل هائی را در نظر دارد که این مشکل به زودی حل خواهد شد.

اهم دلایل قطعی برق در یکسال گذشته:

• فرسودگی و عدم بهسازی تجهیزات تولید و انتقال برق:

از دلایلی که علت قطعی برق ذکر می‌شود فرسوده بودن تجهیزات تولید و انتقال برق و عدم رسیدگی مناسب و بهسازی این تجهیزات عنوان شده است. البته به نظر می رسد اصلی ترین علت نیز این موضوع باشد. تجهزات تولید و برق در آفریقای جنوبی اکثرا فرسوده و مستعمل  است. عدم رسیدگی و جایگزینی آنها از دلایل عمده قطعی برق عنوان شده است.

• کمبود نیروی ماهر و توانمند در شرکت برق اسکوم:

قانون توانمند سازی سیاهان BEE  باعث شده است که شرکت برق آفریقای جنوبی (اسکوم) به دلیل وجود این قانون و برخی مزیت هایی که برای این شرکت دارد از نیروهایی استفاده کند که دستمزدی پائین تر دارند و در عین حال تخصص کمتر، این موضوع باعث شده است که آنها نتوانند مشکلات را به خوبی مدیریت و مورد رسیدگی قرار دهند.

• انشعابات غیر قانونی  برق

بسیاری از شهروندان آفریقای جنوبی به ویژه افرادی که در حاشیه  شهرها ساکن هستند به صورت غیرقانونی و بدون پرداخت هیچ هزینه ای از برق استفاده می‌کنند. اگرچه دولت عملا مانع استفاده شهروندان حاشیه نشین نمی‌شود اما با توجه به عدم پرداخت هزینه برق و مصرف بالا توسط حاشیه نشینان ژنراتورهای فرسوده تولید برق نمی‌تواند پاسخگوی نیاز آنها باشد. گفته شده است هزینه استفاده برق توسط شهرک سوئتو در حاشیه ژوهانسبورگ که هیچ پرداختی به دولت نداشته اند به تنهائی بیش از 20 میلیارد رند ارزیابی می‌شود که معادل نصف بدهی شرکت برق آفریقای جنوبی است.

• نبود ژنراتورها اضطرای تولید برق در شهرها:

یکی از دلایل قطعی برق عدم وجود ژنراتورهای دیزلی تولید برق در شهرها و بخشهای مختلف است. بسیاری معتقدند وجود این ژنراتورها برای شهرها ضروریست.

• تخریب شدن بخشی از انبارهای ذغال سنگ نیروگاههای تولید برق:

منبع اصلی سوخت ژنراتور تولید برق در آفریقای جنوبی ذعال سنگ می‌باشد. از دلایل مهم قطعی برق به ویژه در دوره بارندگی یک هفته ای که اوایل ماه جاری میلادی رخ داد، از بین رفتن ذغال سنگ مورد استفاده در مخازن زغال سنگ به دلیل عدم نگهداری و ترمیم درست مخازن و در نتیجه تخریب این انبارها و خیس شدن ذغال سنگ عنوان شده است.

• سوء مدیریت و فساد در اسکوم:

بر اساس بررسی‌های به عمل آمده سوء مدیریت مدیران و فساد اداری موجود در مدیریت اسکوم باعث شده است که بودجه‌هائی که برای ترمیم و بهسازی نیروگاه‌ها و خطوط انتقال برق اختصاص داده شده بود توسط مدیران به این امور اختصاص نیابد به طوری که برخی از مدیران سابق اسکوم در دادگاههای آفریقای جنوبی به همین اتهام در حال محاکمه شدن هستند.

• کمبود منابع سوخت ژنراتورها (ذغال سنگ):

بخشی از قطعی برق به دلیل نبود بودجه برای خرید زغال سنگ به عنوان سوخت ژنراتورهای برق بوده است. بدهکاری دولت به معادن ذغال سنگ که تامین کننده سوخت ژنراتورهای برق در آفریقای جنوبی  به اندازه ای است که آنها حتی حاضر به تامین سوخت برای ژنراتورها نیستند. 

• عملکرد نامناسب دو نیروگاه جدید تولید برق Medupi / Kusile :

در سال 2007 آفریقای جنوبی تصمیم به ساخت دو نیروگاه برق جدید Medupi و Kusile  گرفت که در سال 2019 کل فازهای این دو نیروگاه به بهره برداری رسید. این کشور انتظار داشت با فعالیت این نیروگاه‌ها مشکل کمبود برق تا حد زیادی برطرف شود. اما ضعف های فنی این نیروگاهها باعث شده تا انتظارات برآورده نشود. شرکت هیتاچی که بخش هائی از این نیروگاه را ساخته است به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. البته بسیاری معتقدند فسادی که در تامین هزینه‌های ساخت این نیروگاه وجود داشته باعث شده تجهیزات و امکانات مناسب در آن بکار نرفته باشد.

• راهکارهای دولت برای حل مشکل قطعی برق:

بر اساس طرح صد صفحه ای که دولت آفریقای جنوبی منتشر کرده است این کشور برای تامین نیاز انرژی خود،  ترکیبی از  منابع را برای تامین انرژی مد نظر دارد. در این طرح انرژی‌های تجدید پذیر، نیروگاههای گازی، زغال سنگ و هسته ای مهمترین تامین کنندگان انرژی این کشور هستند. اما همچنان زغال سنگ با سهم 59% تامین کننده اصلی منبع انرژی محسوب می‌شود. در این طرح با وجود اینکه منابع انرژی مشخص است اما به مشکل شرکت برق اسکوم که متصدی تامین برق است اشاره نشده است. ضمن اینکه این طرح نمی‌توانند پاسخگوی نیاز فوری برای پیشگیری از قطعی برق باشد

لذا دولت آفریقای جنوبی برای رفع مشکل قطعی برق دو راهکار را مد نظر قرار داده است:

1-راهکار کوتاه مدت:

در این راهکار دولت به دنبال آن است تا ضمن افزایش بهره وری و استفاده از تمام ظرفیت ژنراتورهای تولید برق، تعدادی نیروگاه اضطراری تولید برق نیز ایجاد نماید. موضوعی که در حال حاضر برای تولید برق اضطراری مد نظر قرار گرفته است نیروگاه‌های اضطراری تولید برق سیار است که بر اساس اخبار منتشر شده این نیروگاه‌ها بر روی  کشتی قرار می‌گیرند و از گاز برای سوخت آن استفاده می‌شود. بر اساس برخی گزارشات منتشر شده دولت قرار است برای تامین این نیروگاه‌ها مزایده ای برگزار نماید. البته برنامه‌هایی نظیر استقرار ژنراتورهای دیزلی و گازی اضطراری هم در برخی مناطق کشور مد نظر دولت قرار دارد اما فعلا آنچه بیشتر مورد توجه قراردارد نیروگاه‌های سیار تولید برق است.

2-راهکار بلند مدت   "تغییر ساختار شرکت برق آفریقای جنوبی" :

دولت آفریقای جنوبی معتقد است که ضروریست ساختار شرکت برق آفریقای جنوبی تغییر اساسی کند. آقای رامافوزا در سخنرانی سالانه خود در اواسط سال 2019 این موضوع را نیاز اساسی برای بهبود کارائی شرکت برق دانست. بر اساس طرح اولیه قرار است این شرکت به سه بخش تولید، انتقال و توزیع برق تقسیم شود. کمیسیونی در دولت مسئول مطالعه و بررسی نحوه اجرای این پیشنهاد است. البته بر اساس اظهارات مقامات دولتی اجرای این طرح زمانبر بوده و حداقل مدتی 5 ساله را برای اجرای این  برنامه پیش بینی می‌کنند.