تغییر گفتمان رهبران چین در معرفی و تحلیل موقعیت این کشور در جهان
انتشار کتاب سفید « چین و جهان در عصر جدید» از طرف دفتر اطلاعات شورای دولتی ( کابینه ) جمهوری خلق چین در سپتامبر 2019 که به مناسبت هفتادمین سالگرد به قدرت رسیدن حزب کمونیست و تاسیس جمهوری خلق چین صورت گرفت، از تحولات مهم چین در چند ماه اخیر بود که در بررسی تحولات داخلی و بین المللی چین شایسته توجه است. سند یاد شده، با هدف پاسخ به پرسش های جهانی درباره چین و بهبود بخشیدن به درک جامعه بین المللی از توسعه اقتصادی این کشور ، دستاوردهای 70 سال حکومت کمونیستی چین بویژه در حوزه اقتصادی در دو عرصه داخلی و خارجی را معرفی می‌کند و محورهای سیاست خارجی چین را برای حال و آینده اعلام می دارد.
در حالیکه در گذشته، نیازهای اقتصادی و اجتماعی در چین در سطح جهانی زبانزد بود و در تحلیل های مقامات چینی نیز، ویژگی‌ها و فشارهای ناشی از جمعیت زیاد این کشور و فقر و پایین بودن استانداردهای زندگی وزن زیادی داشت، در سند انتشار یافته ( چین و جهان در عصر جدید ) به مناسبت هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین، توسعه چین، بهبود سطح رفاه و بهداشت مردم چین، جهش در تولید ناخالص داخلی و تاکید بر الگوی موفق پیشرفت چین برجستگی دارد. این امر نشان می دهد که دولت چین به تدریج اعتماد به نفس فزاینده ای می یابد و نه در جایگاه کشوری در حال توسعه، بلکه به عنوان جامعه ای نسبتا توسعه یافته و قدرتمند، تلاش دارد در قامت کنشگری یکپارچه و مستحکم در تعامل با قدرت های بزرگ و به منزله الگویی قابل اعتماد و شایسته پیروی برای کشورهای در حال توسعه ظاهر و نفوذ و قدرت خود را افزون تر کند.
چند محور قابل توجه در سند مذکور به اختصار به شرح ذیل است :
توسعه چین از طریق اتکا به خود و از طریق کار سخت میسر گشته است: چین تجربه مدرنیزاسیون در تاریخ نداشت که در شرایط جدید از آن اقتباس کند؛ با این حال این تجربه را با « سوسیالیسم با ویژگی‌های چینی» از سر گذراند. چین مسیر توسعه ای را که با شرایط واقعی این کشور تناسب دارد یافته است و در این دوران توان اقتصادی چین به میزان بسیار زیادی افزایش یافته است.
در این دوران توان اقتصادی چین به میزان بسیار زیادی افزایش یافته است: ارزش افزوده صنعتی چین از 12 میلیارد یوان در سال 1952 به 30.5 هزار میلیارد یوان در سال 2018 رسید که نرخ رشد متوسط 11 درصدی را نشان می دهد. در این مدت ، تولید ناخالص داخلی چین از 67.9 میلیارد یوان به 90 هزار میلیارد یوان افزایش یافته است که افزایشی 174 برابری را نشان می دهد. همچنین سرانه تولید ناخالص داخلی از 119 یوان به 64644 یوان و تجارت کالا از 1.9 میلیارد دلار به 4.6 هار میلیارد دلار آمریکا افزایش یافته است. به عبارت دیگر، تجارت کالا از سال 1952 تا 2018 رشدی 2380 برابری را تجربه کرده است.
استانداردهای زندگی نیز در دهه‌های گذشته در چین بهبودی خیره کننده داشته است: نسبت جمعیت روستائی زیر خط فقر در چین از تقریبا 100 درصد در سال های اولیه تاسیس جمهوری خلق چین ( 1949 میلادی ) و از 96.2 درصد در سال 1980 به 1.7 درصد در سال 2018 کاهش یافته است. درآمد سرانه از 98 یوان در سال 1956 و 171 یوان در 1978 به 28228 یوان در سال 2018 افزایش یافته است. امید به زندگی نیز از 35 سال در سال های اول بعد از انقلاب کمونیستی به 65 سال در 1980 و 77 سال در سال 2018 افزایش پیدا کرده است. در سال 2018، شمار دارندگان بیمه درمانی سالخوردگی برای کارکنان شهری به 419 میلیون، برخورداران از بیمه بیکاری 196 میلیون، و برخورداران از بیمه درمانی سالخوردگان 900 میلیون نفر بود. در این سال بیمه پزشکی ابتدائی، بیش از 1.3 میلیارد نفر را در چین پوشش داده بود.
نگاهی به سیاست های اعلامی در کتاب سفید چین؛
اهم این محورها در عرصه سیاست خارجی عبارتند از:
چین از راه تعامل با جهان توسعه می یابد: توسعه چین به موازات تعامل با سایر کشورها تحقق می‌پذیرد و بنابراین جهان از فرایند توسعه چین بهره مند می‌گردد. جامعه بین المللی نیز دیدگاهی خوشبینانه نسبت به چین پیدا کرده است. خارجیان هرچه بیشتری به همکاری با چین، تجارت و سرمایه گذاری و تحصیل در چین علاقه مند می‌شوند.
چین خیر عمومی را برای جهان تامین می‌کند و به دنبال هژمونی نیست: همگرائی اقتصادی و ابتکاراتی نظیر « یک کمربند- یک راه» ، با خود، صلح، همکاری، گشایش، تامین منافع همه کشورها ، یادگیری متقابل و منافع متقابل را دارد. ابتکاراتی که از چین منشا می‌گیرد، فرصت ها و دستاوردهائی را به ارمغان می آورد که به کل جهان متعلق است و به رقم خوردن آینده ای مشترک منجر می‌شود. از سوی دیگر چین به دنبال سلطه طلبی هم نیست. توسعه صلح آمیز چین که از میراث گران بهای تمدن چین الهام گرفته، سلطه جویانه نیست.
تغییرات جهانی قرن بیست و یک و لزوم بنای جامعه ای جهانی با آینده مشترک و مدل جدیدی از روابط بین الملل و جهانی شدن اقتصاد: چین پیشنهاد بنای جامعه ای جهانی با آینده ای مشترک را مطرح می‌کند که در حوزه سیاسی، از احترام متقابل، مخالفت با ذهنیت جنگ سردی و سیاست قدرت و رویکرد جدید به روابط بین المللی حمایت می‌کند. این پیشنهاد در حوزه امنیتی حل اختلافات از طریق گفتگو و در عرصه فرهنگی احترام به تنوع فرهنگی و جایگزین کردن یادگیری متقابل به جای اصطکاک و برخورد، و همزیستی به جای برتری جوئی را مورد تاکید قرار می دهد. مدل جدیدی از روابط بین الملل نیز باید بر پایه اصول احترام متقابل، مساوات و عدالت، همکاری متقابلا سودمند ساخته شود. هر کشور باید به نظام سیاسی دیگر کشورها، حق دیگران برای انتخاب مسیر توسعه، و منافع و دغدغه‌های دیگر کشورها احترام بگذارد و همگان بایستی با سیاست قدرت، هژمونی و دخالت در امور داخلی دیگران مخالفت ورزند.