پیشرفت‌های زیرساختی کشورهای آمریکای مرکزی
در طول دهه گذشته، آمریکای مرکزی دوران تحول و مدرنیزاسیون چشمگیری را در زمینه زیرساخت‌ها تجربه کرده است. سه کشور نیکاراگوئه، کاستاریکا و هندوراس با وجود تفاوت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تلاش کرده‌اند تا شبکه‌های حمل‌ونقل، انرژی و لجستیک خود را توسعه دهند و بدین ترتیب رقابت‌پذیری، یکپارچگی منطقه‌ای و رفاه شهروندان خود را افزایش دهند.
در طول دهه گذشته، آمریکای مرکزی دوران تحول و مدرنیزاسیون چشمگیری را در زمینه زیرساخت‌ها تجربه کرده است. سه کشور نیکاراگوئه، کاستاریکا و هندوراس — با وجود تفاوت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی— تلاش کرده‌اند تا شبکه‌های حمل‌ونقل، انرژی و لجستیک خود را توسعه دهند و بدین ترتیب رقابت‌پذیری، یکپارچگی منطقه‌ای و رفاه شهروندان خود را افزایش دهند.
نیکاراگوئه با تمرکز متوازن بر شبکه‌های جاده‌ای و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، موفق به پیشرفت‌های قابل توجهی شده است و با چشم‌انداز اتصال دو اقیانوس، رویکردی استراتژیک اتخاذ کرده است.
کاستاریکا در زمینه انرژی پایدار پیشتاز بوده، اما با چالش جدی در مدرن‌سازی زیرساخت‌های حمل‌ونقل مواجه است که می‌تواند بر رقابت‌پذیری اقتصادی آن تأثیرگذار باشد.
هندوراس با اتخاذ یک استراتژی تهاجمی‌تر، در مسیر تبدیل‌شدن به یک هاب لجستیکی منطقه‌ای گام برمی‌دارد و سرمایه‌گذاری‌های کلانی در حمل‌ونقل زمینی و هوایی انجام داده است.
در مجموع، این سه کشور نشان می‌دهند که زیرساخت‌ها بازتابی از اولویت‌های ملی آنهاست: پایداری، اتصال یا رقابت‌پذیری لجستیکی. آینده آمریکای مرکزی تا حد زیادی به میزان موفقیت این کشورها در تثبیت این پیشرفت‌ها بستگی خواهد داشت.
در این مقاله، پیشرفت‌های صورت‌گرفته در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ بررسی می‌شود و پروژه‌های اصلی، چالش‌های موجود و تفاوت‌های استراتژیک میان این سه کشور تحلیل می‌گردد.
نیکاراگوئه: توسعه شبکه‌های جاده‌ای، برق‌رسانی و چشم‌انداز اتصال اقیانوسی
نیکاراگوئه به‌طور تاریخی به‌دلیل جغرافیای دشوار و محدودیت‌های بودجه‌ای با چالش‌های عمده‌ای در راه‌ها و جاده‌های داخلی مواجه بوده است. با این حال، از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵، این کشور به‌طور مستمر اولویت را به توسعه زیرساخت‌های خود داده است.
شبکه جاده‌ای
در سال ۲۰۱۵، نیکاراگوئه دارای حدود ۲۰ هزار کیلومتر جاده ملی بود که تنها ۱۷٪ آن آسفالت شده بود. تا سال ۲۰۲۵، طول این شبکه به ۲۴۷۸۱ کیلومتر رسیده است که شامل ۴۸۳۸ کیلومتر جاده آسفالت شده در سیستم شبکه اصلی می‌باشد. این رشد، افزایشی ۲۴ درصدی را طی یک دهه نشان می‌دهد. احداث کریدور بین‌اقیانوسی دریای کارائیب شمالی پروژه برجسته دیگری است که در سال ۲۰۲۴ افتتاح شد و بندر کورینتو در اقیانوس آرام را به بندر پوئرتو کابساس در اقیانوس اطلس متصل می‌کند. این کریدور نقش مهمی در تسهیل تجارت داخلی و منطقه‌ای خواهد داشت.
انرژی
در بخش انرژی، نیکاراگوئه توانسته است پوشش برق‌رسانی خود را به ۹۹.۵۷٪ در سال ۲۰۲۵ افزایش دهد. بیش از ۷۰٪ از تولید برق این کشور از منابع تجدیدپذیر (زمین‌گرمایی، بادی، خورشیدی و آبی) تأمین می‌شود.
از پروژه‌های کلیدی در این حوزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مجتمع بادی آمائو
- نیروگاه زمین‌گرمایی سن خاسینتو-تیزاته
- برنامه‌های برق‌رسانی روستایی تحت طرح ملی برق‌رسانی پایدار و انرژی‌های تجدیدپذیر (PNESER)
سایر پروژه‌های راهبردی
ساخت بندر آب‌های عمیق در بلوفیلدز و مطالعات مقدماتی کانال بین‌اقیانوسی نشان‌دهنده دید بلندمدت نیکاراگوئه برای تبدیل‌شدن به مرکز لجستیک بین‌المللی است.
کاستاریکا: قدرت در انرژی تجدیدپذیر و چالش در حمل‌ونقل
کاستاریکا که به دلیل تعهد قوی به محیط زیست مشهور است، مسیر متفاوتی را پیموده و بیشتر زیرساخت‌های خود را بر بخش انرژی متمرکز کرده است.
انرژی
از سال ۲۰۱۵، بیش از ۹۹٪ برق کاستاریکا از منابع تجدیدپذیر تأمین شده است:
- نیروگاه‌های آبی: ۶۵٪
- بادی: ۱۵٪
- زمین‌گرمایی: ۱۳٪
- خورشیدی و زیست‌توده: ۷٪
افتتاح نیروگاه آبی رِونتاسون در سال ۲۰۱۶، که دومین نیروگاه بزرگ آمریکای لاتین پس از ایتایپو (بین پاراگوئه و برزیل) است، نقشی کلیدی در تثبیت شبکه برق این کشور ایفا کرده است.
حمل‌ونقل و شبکه جاده‌ای
پروژه‌های زیر ساختی کاستاریکا در بخش های جاده ای همپای بخش های انرژی رشد نداشته و تا حدودی با رکود مواجه بوده است. تا سال ۲۰۰۹، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها حدود ۴.۵٪ از تولید ناخالص داخلی بود.اما تا سال ۲۰۲۳، این رقم به کمتر از ۱.۵٪ از تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است. این کاهش باعث ازدحام شدید در مناطق شهری، فرسودگی پل‌ها و جاده‌ها و تأخیر در اجرای پروژه‌های جدید شده است.
تلاش‌هایی مانند استفاده از کمک های فنی بانک توسعه و همگرایی آمریکای مرکزی (BCIE) برای مطالعات پروژه‌های بزرگ (از جمله توسعه مسیر ۳۲ که سان خوزه را به لیمن متصل می‌کند)، صورت گرفته اما روند پیشرفت همچنان کند است. علاوه بر آن طرح‌هایی مانند قطار برقی مسافری در کلان‌شهر در دست برنامه‌ریزی است، اما با چالش‌های مالی و مخالفت‌های سیاسی مواجه شده‌اند.
هندوراس: دینامیک جدید در سرمایه‌گذاری و اتصال منطقه‌ای
هندوراس در دهه گذشته به‌شکل قابل ملاحظه ای در زیرساخت‌ها ، به ویژه در حمل‌ونقل و لجستیک سرمایه‌گذاری کرده است.
حمل‌ونقل و لجستیک
این کشور حدود ۱۵۵۰۰ میلیون لمپیرا یعنی حدود ۶۳۰ میلیون دلار آمریکا برای توسعه و نوسازی جاده‌ها هزینه کرده است، که شامل پروژه‌های کلیدی زیر می‌شود:
- کریدور غربی CA-4 : اتصال سن پدرو سولا به ناکو.
- حلقه پیرامونی تگوسیگالپا: بهبود جابه‌جایی شهری.
- کریدور گردشگری: تسهیل دسترسی به سواحل شمالی.
همچنین ایجاد کانال خشک (یک مسیر جاده‌ای که اقیانوس آرام را به آتلانتیک متصل می‌کند) با طول تنها ۳۹۰ کیلومتر، موقعیت هندوراس را به‌عنوان یک کریدور لجستیکی منطقه‌ای تقویت خواهد کرد. علاوه بر آن افتتاح فرودگاه بین‌المللی پالمرولا در سال ۲۰۲۱ که جایگزین فرودگاه قدیمی‌تونکنتین شد ظرفیت جابه‌جایی مسافر و بار را به‌طور قابل توجهی افزایش داده است.
انرژی
در زمینه انرژی، هندوراس تلاش‌هایی برای متنوع‌سازی تولید برق انجام داده است، اما همچنان به سوخت‌های فسیلی وابستگی زیادی دارد. علیرغم آنکه رشد انرژی بادی و خورشیدی وجود دارد، اما کندتر از نیکاراگوئه و کاستاریکا است.
مقایسه منطقه‌ای
برای درک بهتر تفاوت‌ها، جدول زیر خلاصه‌ای از شاخص‌های اصلی را ارائه می‌دهد:
