اعلام تعرفه‌ تجاری آمریکا بر واردات از پاکستان

امریکا اعلام نمود که قصد دارد برای واردات از پاکستان تعرفه 29 درصدی وضع نماید.

در سال مالی ۲۰۲۴، پاکستان حدود ۵.۴ میلیارد دلار کالا به ایالات متحده آمریکا صادر کرد، در حالی که واردات از این کشور به ۱.۸۷ میلیارد دلار رسید. مقایسه این ارقام با سال پیش از آن (۲۰۲۳)، که صادرات ۵.۹ و واردات ۲.۲ میلیارد دلار بود، نشان می‌دهد که پاکستان مازاد تجاری قابل‌توجهی با آمریکا دارد. ایالات متحده، نه‌تنها یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری پاکستان است، بلکه مقصد حدود یک‌پنجم از کل صادرات پاکستان نیز محسوب می‌شود. این صادرات عمدتاً شامل محصولات نساجی و پوشاک است.

در چنین بستری، اعلام تصمیم دولت آمریکا برای اعمال تعرفه ۲۹ درصدی بر صادرات پاکستان، به‌عنوان بخشی از بازنگری کلی سیاست‌های تجاری‌اش و در پاسخ به تعرفه‌های سنگین پاکستان بر واردات آمریکایی (تا ۵۸ درصد)، تبعات قابل‌توجهی به همراه دارد. هرچند صادرکنندگان پاکستانی معتقدند این تعرفه‌ها به‌شدت آسیب‌زننده نیستند، چرا که رقبای منطقه‌ای مانند چین، هند، بنگلادش و ویتنام نیز با نرخ‌های تعرفه‌ای مشابه یا بالاتر مواجه‌اند، اما این اقدام قطعاً چالش‌هایی ایجاد خواهد کرد.

تأثیرات اقتصادی و تجاری کوتاه‌مدت

در کوتاه‌مدت، صنعت نساجی پاکستان بیشترین آسیب را خواهد دید، چرا که عمده صادرات کشور به آمریکا در همین حوزه متمرکز است. این آسیب می‌تواند منجر به کاهش تقاضا، افت تولید، افزایش بیکاری و کاهش درآمدهای ارزی شود. همچنین، از آنجا که صادرات به آمریکا کمتر از ۱.۵ درصد تولید ناخالص داخلی پاکستان را تشکیل می‌دهد، شوک اولیه اقتصادی شاید محدود باشد، اما به دلیل تمرکز صادراتی، اثرگذاری روانی و اشتغال‌محور آن شدید خواهد بود.

در سطح کلان، چون ایالات متحده سهم ناچیزی از واردات پاکستان را تأمین می‌کند، پتانسیل پاسخ متقابل یا تلافی تجاری برای اسلام‌آباد بسیار محدود است. این شرایط موجب خواهد شد روابط تجاری دو کشور بیش‌ازپیش صرفاً معاملاتی و مبتنی بر منافع لحظه‌ای شود.

چشم‌انداز بلندمدت

در بلندمدت، اگر سیاست‌های پاسخ‌گو و اصلاحی اتخاذ نشوند، این تعرفه‌ها ممکن است به تضعیف جایگاه رقابتی پاکستان در بازارهای جهانی بینجامند. با این حال، اگر پاکستان بتواند خود را با شرایط جدید تطبیق دهد، فرصت‌هایی برای بازسازی صادرات و تنوع‌بخشی به آن وجود دارد.

کارشناسان معتقدند که اعمال تعرفه‌های مشابه بر کشورهای رقیب این فرصت را برای پاکستان فراهم می‌کند تا با تمرکز بر افزایش کیفیت، بهره‌وری و مزیت قیمتی، سهم بازار خود را حفظ یا حتی گسترش دهد. از سوی دیگر، نیاز به یافتن بازارهای جایگزین برای صادرات امری فوری و اساسی است. اتحادیه اروپا، با توجه به برنامه GSP+، می‌تواند مقصدی کلیدی برای توسعه صادرات منسوجات فرآوری‌شده باشد.

راهکارهای پیشنهادی

در مواجهه با شرایط پیش‌آمده، مجموعه‌ای از راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت از سوی فعالان اقتصادی و نهادهای پژوهشی مطرح شده است:

الف) اقدامات فوری و کوتاه‌مدت:

حذف تعرفه واردات از آمریکا: با توجه به سهم بسیار اندک کالاهای آمریکایی در واردات کل، این اقدام هزینه اقتصادی کمی دارد ولی می‌تواند به‌عنوان سیگنال حسن‌نیت تلقی شود و زمینه‌ساز کاهش تعرفه‌های متقابل گردد.

1.یارانه هدفمند به صنعت نساجی: برای مقابله با فشارهای رقابتی، دولت می‌تواند یارانه‌هایی برای کاهش هزینه تولید، ارتقاء کیفیت و حفظ اشتغال در صنایع صادرات‌محور اختصاص دهد، البته در هماهنگی با برنامه‌های صندوق بین‌المللی پول.

2.افزایش تسهیلات مالی، معافیت‌های مالیاتی و بیمه صادرات برای صادرکنندگان به‌ویژه در حوزه‌هایی که حاشیه سود پایینی دارند.

3.تمرکز بر بازارهای جایگزین نظیر اروپا، خاورمیانه و آسیای مرکزی با بهره‌گیری از توافق‌نامه‌های ترجیحی.

ب) اصلاحات ساختاری و بلندمدت:

1.تنوع‌بخشی به سبد صادراتی: توسعه صادرات محصولات غیرنساجی و فرآوری‌شده با ارزش افزوده بالا، مانند محصولات دارویی، غذایی و فناوری.

2.افزایش رقابت‌پذیری و بهره‌وری صادرات از طریق به‌روزرسانی فناوری تولید، آموزش نیروی کار، و بهبود زنجیره تأمین.

3.دیپلماسی اقتصادی فعال برای گفت‌وگو با آمریکا و دیگر شرکای تجاری، جهت کاهش موانع تجاری و جذب سرمایه‌گذاری.

4.توسعه زیرساخت‌های صادراتی و بهبود فرآیندهای گمرکی، استانداردسازی و لجستیک.

5.اصلاح سیاست‌های ارزی و تجاری داخلی با هدف ایجاد محیطی پایدار، شفاف و جذاب برای صادرات و سرمایه‌گذاری خارجی.