صنعت ماهیگیری در اروگوئه
صنعت ماهیگیری در اروگوئه، به ویژه در سواحل اطلس جنوبی، سابقه‌ای طولانی و پر فراز و نشیب دارد. این صنعت، به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین پروتئین و ایجاد اشتغال در این کشور، نقش مهمی در شکل‌گیری اقتصاد و فرهنگ اروگوئه ایفا کرده است. گزارش حاضر نگاهی به وضعیت گذشته و حال این صنعت در کشور اروگوئه دارد.
تاریخچه:
در ابتدا، ماهیگیری در اروگوئه به صورت سنتی و در مقیاس کوچک انجام می‌شد. ماهیگیران محلی با استفاده از قایق‌های کوچک و ابزارهای ابتدایی، به صید ماهی برای تأمین نیازهای خود و فروش در بازارهای محلی می‌پرداختند. ماهی به عنوان یک منبع غنی از پروتئین، بخش مهمی از رژیم غذایی مردم اروگوئه را تشکیل می‌داد. با افزایش جمعیت و بهبود تکنولوژی، صنعت ماهیگیری نیز به تدریج رشد کرد. ساخت کشتی‌های بزرگ‌تر و مجهزتر، استفاده از روش‌های جدید صید و توسعه بازارهای صادراتی، از جمله عواملی بودند که به رونق این صنعت کمک کردند. در قرن بیستم، با توسعه زیرساخت‌های بندری و ساخت کارخانه‌های فرآوری ماهی، صنعت ماهیگیری اروگوئه وارد مرحله جدیدی شد. صادرات محصولات شیلاتی به کشورهای دیگر، به ویژه کشورهای اروپایی، به منبع مهمی از درآمد برای اروگوئه تبدیل گردید. علاوه بر ماهی‌های تجاری مانند هاک (قلاب دهان) و سنگسر، گونه‌های دیگری مانند میگو و صدف نیز به لیست صیدهای تجاری اضافه شدند. با افزایش تقاضا برای محصولات شیلاتی، صید بی‌رویه و تخریب زیستگاه‌های آبی، منجر به کاهش ذخایر بسیاری از گونه‌های ماهی شد. همچنین تغییرات در سیاست‌های دولتی و حمایت‌های مالی از صنعت ماهیگیری، بر روند رشد و توسعه این صنعت تأثیرگذار بود.
از طرف دیگر رقابت با کشورهای همسایه مانند آرژانتین و برزیل بر سر بازارهای صادراتی، یکی دیگر از چالش‌های پیش روی صنعت ماهیگیری اروگوئه بود. در دهه‌های اخیر، صنعت ماهیگیری اروگوئه با چالش‌های جدی مانند کاهش ذخایر ماهی، افزایش هزینه‌ها، تغییرات آب و هوایی و رقابت شدید روبرو شده است. تلاش‌هایی برای مدیریت پایدار ذخایر ماهی و حفظ محیط زیست دریایی صورت گرفته است. ایجاد مناطق حفاظت‌شده، تعیین سهمیه‌های صید و ممنوعیت صید برخی گونه‌های ماهی در معرض خطر، از جمله این تلاش‌ها هستند. همچنین آبزی‌پروری به عنوان یک جایگزین برای صید سنتی مطرح شده است و تلاش‌هایی برای توسعه این بخش صورت گرفته است. در مجموع، صنعت ماهیگیری در اروگوئه، با وجود داشتن سابقه‌ای طولانی و پربار، در حال حاضر با چالش‌های جدی روبرو است. برای حفظ و توسعه پایدار این صنعت، نیاز به اتخاذ سیاست‌های مناسب، همکاری‌های بین‌المللی و مشارکت همه ذینفعان است.
شرایط کنونی صنعت ماهیگیری در اروگوئه:
صنعت ماهیگیری در اروگوئه، که زمانی ستون فقرات اقتصاد این کشور محسوب می‌شد، اکنون با چالش‌های جدی روبرو است. کاهش ذخایر ماهی، افزایش هزینه‌ها، رقابت شدید با کشورهای همسایه، تغییرات آب و هوایی و مشکلات مدیریتی، این صنعت را به لبه پرتگاه کشانده است. کاهش صید، به معنای کاهش درآمد ماهیگیران و کارخانه‌های فرآوری ماهی است. این امر نه تنها به اقتصاد محلی آسیب می‌زند بلکه بر معیشت هزاران خانواده نیز تأثیر می‌گذارد. همچنین، کاهش فعالیت‌های ماهیگیری، به معنای کاهش درآمد دولت از طریق مالیات و عوارض است.
در اروگوئه ماهیگیری تجاری، سنتی و ورزشی وجود دارد. در زمینه آبزی‌پروری، چند سالی است که دو مزرعه در ریو نگرو وجود دارد که خاویار تولید می‌کنند، محصولی ممتاز که به‌عنوان یکی از بهترین‌های جهان طبقه‌بندی می‌شود. ماهیگیری فعالیتی است که می‌تواند بسیار بیشتر از آنچه در حال حاضر به اروگوئه می‌دهد، به این کشور کمک کند. با انعطاف‌پذیری بیشتر، به‌روزرسانی قوانین و اراده سیاسی، می‌توان بدون نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان، اثرات خارجی مثبت آن را بهبود بخشید. این می‌تواند یک استراتژی خوب برای تقویت رشد کشور، هم از نظر درآمدهای صادراتی و هم ایجاد اشتغال و مزایای اقتصادی محلی باشد.
ماهیگیری در اروگوئه در سال‌های اخیر کاهش قابل توجهی داشته است و بخش بزرگی از این صنعت خواستار معکوس کردن این روند است. طبق مطالعه‌ای که توسط شرکت سِرِس در مارس ۲۰۲۳ انجام شد، ماهیگیری در اروگوئه بسیار پایین‌تر از پتانسیل پایدار خود است. در حالی که فائو پیش‌بینی می‌کند که برای مقابله با بحران غذا، این فعالیت در سطح جهان باید گسترش یابد. برای روشن شدن این موضوع، لازم است به برخی داده‌های سِرِس نگاهی بیندازیم: میزان صید در اروگوئه در سال ۲۰۲۱ به میزان ۳۷ درصد کمتر از سال ۲۰۰۵ و ۵۱ درصد کمتر از سال ۲۰۱۱ بوده است.
در ۱۲ سال گذشته، ناوگان ماهیگیری صنعتی ملی ۵۰ درصد کاهش یافته است. زمانی ۱۲۰ کشتی ماهیگیری فعالیت می‌کردند که اکنون به ۵۵ کشتی رسیده است و از طرف دیگر بیش از ۲۰۰ میلیون دلار در سال صادرات انجام می‌گرفت و ۱۰ هزار شغل مستقیم وجود داشت؛ اما امروز فقط ۳ هزار شغل وجود دارد و صادرات به شدت کاهش یافته است.
کارلوس الیورا، مدیر اجرایی یکی از بزرگترین شرکت های ماهیگیری اروگوئه به نام نووابارکا، به رادیو کاروه گفت که وضعیت "پیچیده" است و از توقف اکثر کشتی‌ها در میان کاهش ماهیگیری ابراز تأسف کرد. الیورا با هشدار اینکه "ماهیگیری‌هاک تحت تأثیر قرار گرفته است"، گفت که "وارد کردن ماهی منجمد از آرژانتین سودآورتر شده است." او همچنین از نبود مقررات مناسب برای تشویق سرمایه‌گذاری و توسعه انتقاد کرد و خواستار "نوسازی مقررات" و بررسی "فرصت‌های جدید در بهره‌برداری از منابع ژنتیکی دریایی" شد. اتاق صنایع ماهیگیری اروگوئه (CIPU) و اتاق مالکان کشتی‌های ماهیگیری اروگوئه (CAPU) چندی پیش بیانیه‌ای مشترک صادر کرده و در آن دولت لاکاژه را "غیرمسئول" توصیف کردند. این اتحادیه‌ها تأکید کردند: "عدم اقدام و تأخیر در تصمیم گیری‌ها، صنعت ماهیگیری را با مشکلات متعدد روبرو کرده است. سیستم سیاسی باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد در کشور ماهیگیری وجود داشته باشد یا خیر."
حجم تولید و مصرف:
سال گذشته ۶۵ هزار تن ماهی در اروگوئه صید شد که تقریبا ۹۶ درصد آن صادر شد. مصرف سرانه سالانه ماهی برای هر اروگوئه‌ای حدود ۷ کیلوگرم است، در حالی که فائو ۱۵ کیلوگرم را توصیه می‌کند. از این ۷ کیلوگرم برای هر فرد، ۵۰ درصد وارداتی است.
سودآوری:
آقای آلوارو ایرازوکوئی، مدیر ملی منابع آبی اروگوئه می‌گوید: هاک، ماهی مرکب، وایتینگ و کوروینا در اروگوئه صید می‌شوند، اما گونه‌هایی وجود دارند که ۲۰ سال پیش صید می‌شدند و امروزه دیگر صید نمی‌شوند، مانند آنچوی که می‌توان سالانه ۴۰ هزار تن از آن صید کرد. همین اتفاق برای شمشیر ماهی، ماهی تن و اختاپوس افتاده است. از سوی دیگر، هزینه‌های سوخت، نیروی کار، مجوزها، هزینه‌های تولید، صادرات و موارد دیگر با سودآوری کسب‌وکار ماهیگیری در تضاد هستند. امسال کشتی جدیدی به نام "پلایا مالوین" به اروگوئه وارد شد. این کشتی فریزر دار و برای استفاده در آب‌های عمیق است که محصول را در دریا فرآوری و منجمد می‌کند، اما هزینه سرمایه‌گذاری آن ۵ میلیون دلار آمریکا است. ایرازوکوئی تاکید دارد: «یک برنامه تجاری بلندمدت با نرخ بازده خوب ضروری است.»
ظرفیت رشد:
طبق گزارش سِرِس، صادرات محصولات شیلاتی در اروگوئه دارای تعرفه‌های نسبتا پایین و سطح بالایی از تنوع است. بازارهای اصلی برای این کشور عبارتند از چین، کلمبیا، برزیل، ایالات متحده و نیجریه.
سِرِس پیش‌بینی‌ای از اثرات خارجی به‌دست‌آمده در صورت غلبه بر موانع سودآوری که سرمایه‌گذاری در این حوزه و در نتیجه بهره‌برداری کامل آن را کاهش می‌دهد، انجام داده است. در خصوص ماهی کوروینا، در حال حاضر ۲۶.۷ میلیون دلار آمریکا صادر می‌شود در حالیکه ۱۱ میلیون دلار دیگر می‌توان به آن اضافه کرد. در خصوص ماهی‌هاک، در حال حاضر ۹.۵ میلیون دلار آمریکا صادر می‌شود و ۸۳ میلیون دلار دیگر می‌تواند به آن اضافه شود، در خصوص ماهی وایتینگ، ۵.۸ میلیون دلار آمریکا فروخته می‌شود و ۱۲.۲ میلیون دلار می‌تواند اضافه می‌شود و در خصوص ماهی اسکیت، ۰.۴ میلیون دلار آمریکا صادر می‌شود و ۱۲ میلیون دلار می‌توان به آن اضافه کرد. در مجموع به ۴۲.4 میلیون دلار آمریکا صادرات در سال ۲۰۲۳، می‌توان ۱۲۰ میلیون دلار دیگر اضافه کرد.
علل بحران:
کاهش ذخایر ماهی: صید بی‌رویه، تخریب زیستگاه‌ها و تغییرات آب و هوایی از جمله دلایل اصلی کاهش ذخایر ماهی هستند.
افزایش هزینه‌ها: افزایش هزینه‌های سوخت، تعمیرات کشتی‌ها و تجهیزات، و همچنین هزینه‌های مجوز صید، از سودآوری صنعت کاسته است.
رقابت با کشورهای همسایه: کشورهای همسایه مانند آرژانتین و برزیل نیز با چالش‌های مشابهی در صنعت ماهیگیری روبرو هستند. رقابت شدید بر سر بازارهای صادراتی، فشار بیشتری بر ماهیگیران اروگوئه‌ای وارد می‌کند.
تغییرات آب و هوایی: افزایش دمای آب، تغییر الگوهای مهاجرت ماهی‌ها و وقوع پدیده‌های آب و هوایی شدید، بر تولید ماهی تأثیر منفی می‌گذارد.
مشکلات مدیریتی: نبود مدیریت صحیح و جامع در صنعت ماهیگیری، از جمله عدم نظارت بر صید، عدم اجرای قوانین و مقررات، و فساد اداری، بر تشدید بحران دامن زده است.
راهکارها:
به گفته دست اندرکاران صنعت ماهیگیری، برای نجات این صنعت در اروگوئه، اقدامات زیر ضروری است:
مدیریت پایدار ذخایر ماهی: تعیین سهمیه‌های صید، ایجاد مناطق حفاظت‌شده، و ممنوعیت صید برخی گونه‌های ماهی در معرض خطر.
کاهش هزینه‌ها: کاهش هزینه‌های سوخت، تعمیرات، و مجوزهای صید، و همچنین فراهم کردن تسهیلات مالی برای ماهیگیران.
توسعه بازارهای جدید: یافتن بازارهای جدید برای محصولات شیلاتی و افزایش ارزش افزوده محصولات.
ترویج آبزی‌پروری: توسعه آبزی‌پروری می‌تواند به عنوان مکمل صید سنتی عمل کرده و به ایجاد اشتغال و افزایش تولید کمک کند.
همکاری‌های بین‌المللی: همکاری با کشورهای همسایه برای مدیریت مشترک ذخایر ماهی و مبارزه با صید غیرمجاز.