اهداف، ساختار و عملکرد سازمان بورس انرژی ترکیه

ایپیاش(EPİAŞ)[1] که به نام بورس انرژی استانبول(EXIST) نیز شناخته می‌شود، سازمان تنظیم مقررات بازار انرژی ترکیه است که نقشی محوری در سازماندهی، تنظیم و عملکرد بازارهای انرژی این کشور ایفا می‌کند. مسئولیت آن تنظیم و نظارت بر عرضه انرژی به مصرف کنندگان به شیوه ای کافی، با کیفیت بالا، مستمر، اقتصادی و سازگار با محیط زیست است.

این سازمان که در 18 مارس 2015 تاسیس شده است به عنوان بورس انرژی، محیطی را فراهم می‌کند که فعالان بازار می‌توانند درخواست خرید و فروش انرژی را ارائه دهند. ایپیاش این سفارش‌ها را با مقررات مطابقت می‌دهد و قیمت مرجع برای معاملات را تعیین می‌کند. در واقع، وظیفه آن انجام معاملات خرید و فروش بازار به صورت شفاف و بر اساس مقررات و تعیین قیمت های مرجع است. این شرکت در راستای انجام وظایف خود، با کمک به افزایش حجم بازار، محیطی امن با استانداردهای بین‌المللی برای معاملات فراهم می‌کند. این سازمان نرم افزار خاص خود را توسعه داده است و با توجه به اهمیت شفافیت، در سال 2016، پلتفرم شفافیت را در دسترس شرکت کنندگان و عموم قرار داد و به طور مداوم کیفیت و کمیت داده‌های منتشر شده در این بستر را افزایش می دهد. شرکت ایپیاش، عضو انجمن بورس‌های انرژی (APEX) و انجمن بورس‌های انرژی اروپا (EUROPEX) است که از سوی بازارهای انرژی و مراجع نظارتی پیشرو جهان تشکیل شده‌اند.

برخی از بازارهای مهمی‌ که ایپیاش مدیریت می‌کند، عبارتند از:

• بازار برق لحظه ای و درون روزی[2]: این بازار امکان خرید و فروش برق را برای تحویل در روز بعد یا حتی در همان روز فراهم می‌کند.
• بازار گاز طبیعی لحظه ای[3]: مشابه بازار برق، این پلتفرم خرید و فروش گاز طبیعی را برای تحویل فوری یا کوتاه مدت تسهیل می‌کند.
• بازارهای آتی برق و گاز طبیعی: این بازارها به خرید و فروش قراردادهایی برای تحویل آتی برق و گاز طبیعی می‌پردازند.
• سیستم گواهی‌های ضمانت منشأ انرژی تجدیدپذیر و بازار سازماندهی شده( YEK-G ):  این بازار بر تجارت گواهینامه‌های مرتبط با تولید انرژی تجدیدپذیر تمرکز دارد.

به طور کلی، اهداف، ساختار، معیارهای عملکرد و دستاوردهای ایپیاش را می‌توان به شرح زیر بیان کرد:

اهداف

کارایی و شفافیت بازار: هدف ایپیاش اطمینان از عملکرد کارآمد و شفاف بازارهای انرژی است. این شامل ارائه اطلاعات دقیق و به موقع بازار برای همه شرکت کنندگان است.

توسعه بازار رقابتی: ترویج یک محیط بازار رقابتی، یک هدف کلیدی برای آن است که شامل کاهش موانع ورود به بازار و تضمین شیوه‌های تجارت منصفانه می‌شود.

ادغام با بازارهای اروپایی: ایپیاش به دنبال هماهنگ کردن بازارهای انرژی ترکیه با بازارهای اروپایی و تسهیل همکاری‌ها است.

ادغام انرژی‌های تجدیدپذیر: حمایت از ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر در بازار بورس بسیار مهم است. ایپیاش برای تقویت مکانیسم هایی کار می‌کند که امکان مشارکت بیشتر انرژی‌های تجدیدپذیر را فراهم نماید.

اطمینان و امنیت سیستم: اطمینان از قابلیت و امنیت تامین انرژی اولویت اصلی آن است. این شامل مدیریت کارآمد عرضه و تقاضا و حفظ یکپارچگی شبکه است.

ساختار

ایپیاش با یک رویکرد ساختار یافته عمل می‌کند که شامل اجزای زیر است:

هیات مدیره: تصمیمات راهبردی و مسئولیت های نظارتی توسط هیات مدیره متشکل از نمایندگان بخش دولتی و خصوصی اداره می‌شود.

عملیات بازار: این بخش عملیات روزانه بازارهای برق و گاز طبیعی از جمله نظارت بر بازار، تجارت و تسویه حساب را انجام می دهد.

امور تنظیمی: مسئولیت رعایت مقررات ملی و بین المللی و تدوین و اجرای قوانین بازار را بر عهده دارد.

نظارت و حسابرسی بازار: این واحد تضمین می‌کند که فعالیت های بازار به طور منصفانه و شفاف انجام می‌شود و هرگونه رفتار ضد رقابتی یا دستکاری بازار را زیر نظر دارد.

فناوری اطلاعات و نوآوری: این بخش که بیشترین نیروی انسانی(110 نفر) را دارد بر حفظ و ارتقای زیرساخت های فناوری لازم برای عملیات بازار، از جمله پلتفرم های تجاری و سیستم های مدیریت داده‌ها تمرکز دارد.

عملکرد

عملکرد ایپیاش را می‌توان بر اساس چندین معیار کلیدی ارزیابی کرد:

نقدینگی بازار: سطوح بالای نقدینگی در بازارهای برق و گاز نشان‌دهنده فعالیت تجاری قوی و مشارکت مشارکت‌کنندگان است.

نوسان قیمت: نظارت و مدیریت نوسانات قیمت بسیار مهم است. قیمت های ثابت نشان دهنده عملکرد موثر بازار و متعادل بودن عرضه و تقاضا است.

سهم انرژی‌های تجدیدپذیر: نسبت انرژی حاصل از منابع تجدیدپذیر در ترکیب انرژی کل یک شاخص عملکرد حیاتی است که نشان دهنده موفقیت سیاست های با هدف یکپارچه سازی انرژی‌های تجدیدپذیر است.

ادغام بازار: سطح ادغام با بازارهای انرژی اروپا با حجم معاملات برون مرزی و همسویی قوانین و شیوه‌های بازار اندازه گیری می‌شود.

رضایت مشارکت کنندگان: بازخورد شرکت کنندگان در بازار در مورد کارایی، شفافیت و عادلانه بودن عملیات بازار، بینش هایی را در مورد عملکرد ایپیاش ارائه می دهد.

قابلیت اطمینان عملیاتی: معیارهایی مانند فراوانی و مدت اختلالات بازار یا سیستم و توانایی حل سریع مسائل، شاخص های حیاتی عملکرد هستند.

دستاوردها

 ایپیاش پیشرفت های چشمگیری در زمینه‌های مختلف داشته است:

شفافیت بازار افزایش یافته: پیاده سازی سیستم هایی که داده‌های بلادرنگ را در اختیار فعالان بازار قرار می دهند.

افزایش مشارکت در بازار: رشد تعداد شرکت کنندگان در بازار که نشان دهنده فضای سالم و رقابتی بازار است.

ادغام موفقیت‌آمیز انرژی‌های تجدیدپذیر: افزایش قابل‌توجه در سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در بازار، که توسط مقررات جدید و مکانیسم‌های بازار پشتیبانی می‌شود.

پیشرفت های فناوری: توسعه و استقرار سیستم های فناوری اطلاعات پیشرفته برای عملیات بازار، تضمین فعالیت های تجاری کارآمد و ایمن.

به طور کلی، ایپیاش در شکل‌دهی بازار انرژی کارآمدتر، شفاف‌تر و رقابتی‌تر در ترکیه بسیار مؤثر بوده و به اهداف امنیت انرژی و پایداری این کشور کمک شایان توجهی کرده است.

[1]  https://www.epias.com.tr/en/

[2] Day-Ahead and Intraday Spot Power Market

[3] Spot Natural Gas Marke