اخبار اقتصادی قزاقستان-آلماتی

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی قزاقستان در هفته اول اردیبهشت ماه 1403 مندرج در روزنامه‌ها و رسانه‌های این کشور به شرح زیر ارائه می‌گردد:

سپرده‌های مردمی‌ به 19 تریلیون تنگه رسید[1]

 به گزارش ل س: قزاقستانی‌ها تقریباً 19 تریلیون تنگه در سپرده‌ها انباشته اند.

به گزارش بانک ملی، در ماه مارس 2024 میزان سپرده گذاری در موسسات سپرده گذاری به 34.5 تریلیون تنگه رسید.

  در مقایسه با مدت مشابه در سال 2023، حجم آنها 12.4 درصد یا 3.8 تریلیون تنگه افزایش یافته است.

بیشترین پول در سپرده‌های تنگه نگهداری می‌شود - 26.6 تریلیون تنگه (23.7٪ بیشتر از ارقام مارس 2023) از این میزان، سهم افراد حقیقی 14.7 تریلیون تنگه و اشخاص حقوقی - تقریبا 12 تریلیون تنگه است.

این در حالی است که حجم سپرده‌های ارزی کاهش یافت: از 9.1 تریلیون تنگه به 7.9 تریلیون تنگه. تقاضا برای سپرده به ارز خارجی هم در میان قزاقستانی‌ها  (حدود 4 تریلیون تنگه) و در بین مشاغل (3.9 تریلیون تنگه) کاهش یافته است.

افزایش 14 درصدی قیمت بنزین طی یک سال گذشته[2]

از ژانویه تا فوریه سال جاری، این کشور 899.8 هزار تن بنزین تولید کرد که 3.1 درصد بیشتر از ژانویه تا فوریه سال گذشته بود. تولید سوخت دیزل نیز به نوبه خود با 5.8 درصد افزایش به 857.2 هزار تن رسید.

در منطقه، بیشترین بنزین در شیمکنت تولید شد: 363.7 هزار تن، در منطقه پاولودار (پالایشگاه پاولودار) 273.8 هزار تن، در منطقه آتیراو (پالایشگاه نفت آتیراو) - 251.4 هزار تن تولید شده است.

منطقه پاولودار در تولید سوخت دیزل پیشتاز است: 337.6 هزار تن که 16.7 درصد بیشتر از یک سال قبل است در شیمکنت میزان تولید 246.9 هزار تن و در منطقه آتیراو - 238.4 هزار تن بود.

تا پایان ژانویه سال جاری، پالایشگاه‌های نفت جمهوری قزاقستان 99.99 درصد بنزین و  98.3 درصد سوخت دیزل  به این کشور عرضه کردند. واردات بنزین 51 تن، واردات سوخت دیزل - 7.9 هزار تن بود.

فروش بنزین در کشور با 7.5 درصد کاهش به 457.1 هزار تن رسید، در حالی که فروش سوخت گازوئیل با 9.6 درصد افزایش به 454.6 هزار تن رسید. در پایان ماه مارس سال جاری، قیمت بنزین در قزاقستان 13.6 درصد در طول سال و قیمت سوخت دیزل 15.1 درصد افزایش یافت.

قیمت بنزین در آلماتی (15.5٪ در سال)، منطقه کاراگاندا (14.2٪) و همچنین در منطقه آتیراو و پایتخت (در هر منطقه 14.1٪) افزایش یافت. کمترین افزایش قیمت سالانه در شیمکنت با 11.2 درصد ثبت شد.

سوخت دیزل بیشترین افزایش قیمت را در آلماتی (28.3٪) و همچنین در منطقه قزل اوردا (27.6٪) و ژامبیل  ( 24.8 ٪) داشته اند.

یک لیتر بنزین AI-92 در ماه مارس به طور متوسط در جمهوری قزاقستان 202 تنگه، AI-95/96 - 252 تنگه، AI-98 - 287 تنگه، یک لیتر سوخت دیزل تابستانی - 293 تنگه، زمستانی - 543 تنگه قیمت دارد.

  قیمت بنزین AI-92 و AI-93 به ازای هر لیتر 245 تنگه  است.

قزاقستانی‌ها تقریباً 327 میلیارد تنگه را برای تعطیلات و سفرهای کاری در خارج از کشور خرج کردند[3]

 به گزارش ل س:  سال گذشته، قزاقستانی‌ها بیش از 326 میلیارد تنگه را برای سفرهای خارجی خرج کردند.

در سال 2023، 9.4 میلیون قزاقستانی سفرهای توریستی در داخل کشور انجام دادند و 1.1 میلیون نفر به خارج از کشور سفر کردند. ساکنان 542.1 میلیارد تنگه برای تعطیلات در قزاقستان خرج کردند. این به طور متوسط 57.3 هزار تنگه برای هر نفر است.

هزینه‌های  برای حمل و نقل 130.4 میلیارد تنگه، غذا - 122 میلیارد تنگه، هتل ها، خانه‌های تعطیلات و سایر مکان‌های اقامتی - 72.6 میلیارد تنگه. گردشگران داخلی 24.7 میلیارد تنگه برای خدمات پزشکی و بهداشتی و 13.2 میلیارد تنگه بوده است.

قزاقستانی‌ها 326.7 میلیارد تنگه را برای تعطیلات و سفرهای کاری به خارج از کشور هزینه کردند که به  طور متوسط 278.6 هزار تنگه برای هر نفر است.

این هزینه‌ها شامل خدمات حمل و نقل - 116.7 میلیارد تنگه، اقامت در هتل ها و سایر مکان‌های اقامتی - 56 میلیارد تنگه، غذا  49.7 میلیارد تنگه، خرید کالا - 47.5 میلیارد تنگه است.

همچنین قزاقستانی‌های خارج از کشور برای اقدامات پزشکی و بهداشتی  12.8 میلیارد تنگه،   1.2 میلیارد تنگه برای خدمات اپراتور تور، اخذ پاسپورت و ویزا  3.9 میلیارد تنگه، بیمه - 6.1 میلیارد تنگه پرداخت کردند.

 سرمایه گذاری آذربایجان و افغانستان در قزاقستان[4]

 به گزارش ل س: از ابتدای سال جاری تاکنون تعداد بنگاه‌های دارای تامین مالی خارجی در کشور 12.3 درصد افزایش یافته است.  تا اول آوریل، 44.5 هزار سازمان از این دست وجود داشت. از این تعداد، شرکت های کوچک - 44 هزار (12.5٪+)، متوسط - 330 (1.5٪+)، بزرگ – 239 (2 ٪-) را تشکیل داده اند. تعداد شرکت های روسی در قزاقستان - 19.7 هزار ، ترکی 3.8 هزار،  ازبکی 3.4 هزار، چینی  2.5 هزار، قرقیزستانی  2، 3 هزار ، آذربایجانی 1.1 هزار، اوکراین 1 هزار، افغانستان - 562 است.

15.9 هزار شرکت  در بخش تجارت، در بخش ساخت و ساز 3.6 هزار  و اطلاعات و ارتباطات - 3.5 هزار فعالیت می‌کنند.

در مورد مناطق، بیشترین تعداد این شرکت ها در آلماتی (21.1 هزار) و آستانه (9.4 هزار) است. پس از آن منطقه ژامبیل - 1.7 هزار ، منطقه کاراگاندا  1.3 هزار و شیمکنت 1.3 هزار شرکت خارجی  فعالیت می‌کنند.

 چقدر نفت  در  قزاقستان وجود دارد؟[5]

بیشترین نفت قزاقستان در منطقه آتیراو قرار دارد. وزارت صنعت و ساختمان به ل س گفت که چقدر طلای سیاه زیر خاک کشور ذخیره می‌کند.

به گفته این اداره، از اول ژانویه 2023، ذخایر موجودی قزاقستان به چند میلیارد تن می رسد.

ذخایر زمین شناسی کشور با احتساب دسته بندی‌های قابل اعتماد، ایجاد و ارزیابی شده (A+B+C1) معادل 11.4 میلیارد تن و ذخایر قابل استحصال 2.9 میلیارد تن می‌باشد.

  شاخص های زمین شناسی تخمینی (C2) معادل 4.5 میلیارد تن و شاخص های قابل بازیافت 1.5 میلیارد تن است. ذخایر زمین شناسی آینده 1.1 میلیارد تن و ذخایر قابل بازیافت 371.8 میلیون تن است. با این حال، حجم اصلی نفت در دو منطقه متمرکز شده است.

  طبق طبقه بندی A+B+C1 در منطقه آتیراو، ذخایر زمین شناسی 6.2 میلیارد تن و ذخایر قابل بازیافت 2.1 میلیارد تن است. در رده C2 ذخایر زمین شناسی 2.8 میلیارد تن و ذخایر قابل استحصال 1.1 میلیارد تن است.

در منطقه آکتوبه در رده‌های A+B+C1 ذخایر زمین شناسی به 1.2 میلیارد تن و ذخایر قابل استحصال به 194.4 میلیون تن می رسد.

در رده C2 شاخص های زمین شناسی 852.1 میلیون تن و شاخص های قابل بازیافت 161.2 میلیون تن است.

پیش از این، ل س گزارش داده بود که 289 میدان هیدروکربنی در قزاقستان وجود دارد.

قزاقستان ممکن است یک خط لوله جدید نفت بسازد[6]

ل س گزارش می دهد: قزاقستان می‌تواند یک خط لوله نفت در امتداد کف دریای خزر بسازد. این خبر را وزارت نیرو اعلام کرده است. این وزارتخانه در پاسخ به سوالات خبرنگاران خاطرنشان کرد که در میان مدت امکان ساخت خط لوله نفت از آتیراو به کوریک در حال بررسی است. همچنین امکان افزایش حمل و نقل نفت از دریای خزر به 7 میلیون تن در سال وجود دارد که با ظرفیت موجود بندر آکتائو مطابقت دارد.   این امر به حدود 10 تانکر جدید با وزن 12 هزار تن برای اطمینان از حمل و نقل ایمن نیاز دارد. همچنین امکان احداث خط لوله نفت در امتداد کف دریای خزر بررسی خواهد شد.

عرضه نفت قزاقستان به مقاصد صادراتی به امکان سنجی اقتصادی و توافقات بین واحدهای اقتصادی بستگی دارد. این وزارتخانه همچنین از برنامه‌هایی برای افزایش ظرفیت پالایش نفت از 18 میلیون تن به 27 میلیون تن خبر داد.   از جمله تولید:

پالایشگاه نفت شیمکنت از 6 میلیون تن به 12 میلیون تن در سال رشد خواهد کرد.

  پالایشگاه نفت پاولودار - از 5.5 میلیون تن تا 8 میلیون تن در سال؛

  کاسپی بیتوم - از 1 میلیون تا 1.5 میلیون تن نفت؛

  پالایشگاه نفت آتیراو - تا 1 میلیون تن در سال ظرفیت پالایش نفت ثانویه.

این امر منجر به افزایش عمق پالایش نفت از 84 تا 89 درصد به 90 تا 97 درصد و پتروشیمی‌های پایه برای فرآوری بیشتر خواهد شد.

اختلاف بین حجم تولید و فرآوری نیز از 5 به 3.9 کاهش می یابد.

تا سال 2029 تولید محصولات پتروشیمی‌به 1.8 میلیون تن افزایش خواهد یافت.

LS قبلاً از برنامه‌های دولت برای ساخت یک خط لوله جدید نفت گزارش داده بود.

دریای خزر کم عمق می‌شود: میلیاردها دلار برای نجات آن لازم است[7]

قزاقستان میلیاردها تنگه برای مبارزه با کم عمق شدن دریای خزر هزینه خواهد کرد. وزارت حمل و نقل این خبر را اعلام کرد. بر اساس اطلاعات این اداره در پاسخ به درخواست ل س، در حال حاضر سطح آب دریا در 4.5 متر است.   بر اساس پیش بینی کازدرمت، سطح دریای خزر تا سال 2030 به میزان 23 سانتی متر در سال کاهش می یابد. با سطح استاندارد حمل و نقل 6 متر عمق مخزن، شاخص فعلی در منطقه آب بندر به طور متوسط 4.9 متر است به همین دلیل، کشتی‌ها فقط تا 75 درصد می‌توانند بارگیری شوند.

این وزارتخانه اعلام کرد: بر اساس محاسبات اولیه، هزینه لایروبی بیش از 40 میلیارد تنگه خواهد بود.   شفاف سازی پس از تدوین اسناد پروژه مورد نیاز است.

دوره اجرای پروژه برای 2025-2024 برنامه ریزی شده است. امروز، بنادر آکتائو و کوریک روی توسعه اسناد پروژه کار می‌کنند. این اداره پیش بینی می‌کند که پس از لایروبی، کشتی‌های دریایی (تانکرها، کشتی‌ها، کشتی‌های باری خشک) به میزان 100 درصد بارگیری می‌شوند که باعث افزایش 25 تا 30 درصدی گردش کالا از طریق بنادر قزاقستان می‌شود.

پیش از این، ل س گزارش داده بود که کشورهای اتحادیه اروپا به پروژه‌های حمل و نقل قزاقستان علاقه مند شده اند. از جمله مشارکت در توسعه مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس خزر.

قزاقستان می‌تواند میلیاردها دلار از پتروشیمی درآمد کسب کند[8]

گزارش ل س: قزاقستان می‌تواند از مزایای اصلی توسعه پتروشیمی در منطقه اوراسیا برخوردار شود. این پیش بینی توسط کارشناسان EDB بانک توسعه اوراسیا  بیان شده است. در این وبینار، رئیس مرکز تحلیل صنعت، آرمان آخونبایف، خاطرنشان کرد که کشورهای منطقه* بزرگترین صادرکنندگان هیدروکربن هستند. در نتیجه مدل توسعه مواد خام در منطقه شکل گرفته است که بر نرخ رشد اقتصادی و سایر شاخص ها تأثیر زیادی دارد. به گفته این کارشناس، شرایط نیاز به تغییر اساسی دارد و در این حوزه می‌توان بر گذر به تولید پتروشیمی تاکید کرد.

علاوه بر این، اگر اکنون سهم این صنعت در تولید ناخالص داخلی قزاقستان تنها 1.8٪ و در روسیه - 2.9٪ باشد، تا سال 2035 این رقم برای هر دو کشور می‌تواند چندین برابر افزایش یابد.   برای مقایسه، در حال حاضر در آلمان، پتروشیمی‌ها 6.9٪ از تولید ناخالص داخلی، در ژاپن - 8.2٪، در چین - 8.9٪ را تشکیل می دهند. آخونبایف خاطرنشان کرد: منطقه اوراسیا 7 درصد از ذخایر نفت جهان (115 میلیارد بشکه) و 30 درصد از ذخایر گاز جهان (62.8 تریلیون متر مکعب) را در اختیار دارد. در عین حال، این منطقه در حال حاضر تولید پلیمری در مقیاس بزرگ دارد و سیاست فعال دولتی را برای توسعه صنایع شیمیایی دنبال می‌کند. بر اساس انتظارات EDB بانک توسعه اوراسیا ، تا سال 2035 افزایش سالانه در تولید محصولات پلیمری به 5.8٪ (تا 11 میلیون تن) خواهد رسید.

  در عین حال، افزایش اصلی در روسیه و قزاقستان رخ خواهد داد. محصولات کلیدی شامل پلی اتیلن و پلی پروپیلن خواهد بود. خریداران اصلی پلیمرها منطقه آسیا و اقیانوسیه و هند خواهند بود که 40 درصد از بازار جهانی پتروشیمی را به خود اختصاص خواهند داد.   در عین حال، صادرکنندگان اصلی پلیمرها از منطقه اوراسیا روسیه (65.6 درصد) و قزاقستان (22.5 درصد) می‌باشند. آخونبایف پیش بینی کرد که در نتیجه توسعه این صنعت تا سال 2035 رشد تولید ناخالص داخلی منطقه اوراسیا بسته به سناریو به 59 تا 153.5 میلیارد دلار خواهد رسید. 

*کشورهای منطقه اوراسیا – ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان

[1] https://lsm.kz/deneg-na-depozite-kazahstancev-stalo-bol-she

[2] https://www.dknews.kz/ru/ekonomika/323938-v-kazahstane-benzin-podorozhal-na-14-za-god

[3] https://www.dknews.kz/ru/ekonomika/323938-v-kazahstane-benzin-podorozhal-na-14-za-god

[4] https://lsm.kz/investory-stali-aktivnee-vkladyvat-v-biznes-v-kazahstane-infografika

[5] https://lsm.kz/skol-ko-nefti-skryvayut-nedra-kazahstana

[6] https://lsm.kz/kazahstan-mozhet-postroit-novyj-nefteprovod

[7] https://lsm.kz/na-spasenie-kaspiya-nuzhny-milliardy-tenge

[8] : https://lsm.kz/kazahstan-mozhet-krupno-zarabotat-na-neftehimii--prognoz