سرمایه گذاری مستقیم خارجی در قزاقستان

براساس آمارهای منتشرشده از سوی دولت قزاقستان، از سال 1991 تا پایان نیم سال نخست 2023 این کشور بیش از 430 میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی جذب کرده است. برمبنای همین آمار طی 7 سال گذشته میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در قزاقستان به طور متوسط سالانه بیش از 23 میلیارد دلار بوده است. بیشترین میزان سرمایه خارجی جذب شده در سال 2022 و به میزان 28 میلیارددلار بوده است.

طبق نظر گروهی از کارشناسان دلیل مهم این موضوع آن بوده است که طی دهه گذشته، این کشور دستخوش تحولی عمیق شده است و به عنوان مقصدی جذاب برای سرمایه گذاران ظاهر شده است. این تحول به ترکیبی از موقعیت جغرافیایی استراتژیک، منابع طبیعی فراوان و سیاست هایی نسبت داده می‌شود که برای جذب و پرورش سرمایه گذاری طراحی شده اند.

موقعیت جغرافیایی استراتژیک قزاقستان عاملی محوری است که باعث جذابیت آن برای سرمایه گذاران می‌شود. این کشور که در تقاطع اروپا و آسیا قرار دارد، به عنوان یک پیوند مهم بین دو قاره بزرگ عمل می‌کند و آن را به یک مرکز جذاب برای تجارت بین قاره ای و یکپارچگی اقتصادی تبدیل می‌کند. این موقعیت منحصر به فرد، قزاقستان را به مجرای سرمایه گذاران جهانی تبدیل کرده است.

ذخایر عظیم منابع طبیعی کشور، شامل نفت، گاز، مواد معدنی و مجموعه ای از محصولات کشاورزی، فرصت های سرمایه گذاری زیادی را ارائه می دهد و آن را به گنجینه ای واقعی تبدیل می‌کند. دولت قزاقستان مدعی است که تعهد قزاقستان به پرورش محیطی مناسب برای سرمایه گذاران از طریق سیاست های سرمایه گذاری آن مشهود است. این کشور رویکردی چند جانبه از جمله ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و راه اندازی مرکز مالی بین المللی آستانه (AIFC) را در پیش گرفته است.

وزارت امور خارجه قزاقستان که مسئول جذب سرمایه گذاری است، پیش بینی کرده است که تا پایان سال 2024بیش از 19 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کند. وزارت امور خارجه همچنین وظیفه نظارت بر فعالیت "شرکت سرمایه گذاری قزاق اینوست" KAZAKH INVEST NC JSC که مسئول جذب سرمایه خارجی در سطح ملی است را برعهده دارد.

دولت جمهوری قزاقستان مدعی است که به طور مداوم برای بهبود فضای سرمایه گذاری مطابق با بهترین استانداردهای جهانی تلاش می‌کند و به ایجاد یک محیط تجاری قوی و رقابتی اهمیت زیادی می دهد. در این راستا، قزاق اینوست که به عنوان یک اپراتور واحد برای جذب سرمایه‌گذاری عمل می‌کند، مجموعه‌ای از اقدامات را برای ارتقای سرمایه‌گذاران، به‌ویژه سازمان‌دهی بازدید از قزاقستان، شناسایی منابع مالی و مکان‌های اجرای پروژه، تعامل با شرکای تجاری محلی و پشتیبانی و مشاوره در اخذ مجوزها را ارائه می‌کند.  

طبق اظهارات توکایف رئیس جمهور قزاقستان، مقررات مربوط به ارز خارجی، ویزا و نیروی کار به منظور جذب و ترغیب میزان بیشتری سرمایه خارجی به این کشور تسهیل شده است. بیش از 1000 شرکت از 59 کشور جهان وارد بورس این کشور شده اند. 37 منطقه ویژه اقتصادی و صنعتی در این کشور در بخش های اولویت دار اقتصادی ایجاد شده است. همچنین مطابق با اظهارات آقای توکایف، در سال های اخیر قزاقستان یک پایگاه حمل و نقل و لجستیک قوی ایجاد کرده و ادغام این کشور در کریدورهای حمل و نقل جهانی را تضمین کرده است. ده‌ها مسیر حمل و نقل بین المللی که چین، آسیای میانه، کشورهای CIS، خلیج فارس و اروپا را به یکدیگر متصل می‌کند، از خاک قزاقستان عبور می‌کند. بیش از سی سال است که اطمینان حاصل شده است که گفت‌وگوی سازنده با مشارکت بخش کسب و کار برقرار شود، تا روابط بین قزاقستان با سایرکشورها موفقیت‌آمیز باشد. دولت می‌تواند زمینه چنین تعامل و همکاری را فراهم کند. این امر از طریق ابزارهای دیپلماتیک و سیاسی، ابزارهای نظارتی، مشوق ها، حاکمیت قانون و حمایت عملی به دست می آید. کسب و کار می‌تواند و باید بقیه کار  را انجام دهد.

مسئولان بخشهای سرمایه گذاری قزاقستان درصددند تا سرمایه‌ها را به سمت فرآوری مواد خام با ارزش افزوده بالا جذب کنند تا از این طریق همگرایی این کشور در عرضه زنجیره محصولات با فناوری پیشرفته تضمین شود.

همانطور که گفته شد جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) در قزاقستان شاهد رشد چشمگیر بوده است. در پایان سال 2022، ورودی ناخالص سرمایه گذاری مستقیم خارجی به قزاقستان به 28 میلیارد دلار با 17.7 درصد افزایش نسبت به سال 2021 (23.8 میلیارد دلار)رسید. جدول زیر میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی ظرف 6 سال و نیم منتهی به پایان نیمه نخست سال 2023 را نشان می دهد.

آمار سرمایه گذاری مستقیم خارجی در قزاقستان از سال 2017 تا نیمه سال 2023

 

در میان کشورهای مختلف هلند و ایالات متحده به عنوان سرمایه گذاران خارجی برجسته در قزاقستان ظاهر شده اند و بر چشم انداز سرمایه گذاری متنوع آن تاکید دارند. این افزایش سرمایه‌گذاری در طیف گسترده‌ای از بخش‌ها شامل صنعت، خدمات، کشاورزی و املاک و مستغلات نفوذ کرده است و چشم‌انداز سرمایه‌گذاری پویای کشور را به نمایش می‌گذارد.

جدول یک- 10 کشور نخست سرمایه گذار در قزاقستان

(بین سالهای 2013-2023)

 

بخش خدمات نیز چشم‌اندازهای سرمایه‌گذاری متعددی را به‌ویژه در صنعت گردشگری پررونق ارائه می‌دهد. دولت قزاقستان ابتکاراتی را برای تقویت این بخش اجرا کرده است، از جمله مشوق های مالیاتی و استقبال از مالکیت خارجی. همچنین قزاقستان با برنامه‌های بلندپروازانه برای افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در کل تولید برق خود، سرمایه گذاری‌های قابل توجهی در انرژی‌های تجدیدپذیر انجام داده است.

علاوه بر این، ذخایر عظیم نفت و گاز قزاقستان آن را به عنوان مقصدی جذاب برای سرمایه گذاران قرار می دهد. تعهد دولت به حفظ فضای سرمایه‌گذاری باثبات، همراه با انبوهی از مشوق‌ها و مناطق ویژه اقتصادی، آن را به گزینه‌ای قانع‌کننده برای کسانی که به دنبال سرمایه‌گذاری در این بخش هستند تبدیل کرده است.

صرفنظر از بخش صنعت، تاکید شدید دولت بر سرمایه گذاری در بخش کشاورزی راه را برای مشارکت های سرمایه گذاران خارجی هموار کرده است. این بخش که میزان قابل توجهی از نیروی کار قزاقستان را به کار می‌گیرد، کمک های مالی دولتی برای تسهیل سرمایه گذاری و توسعه دریافت کرده است. بازار مصرف گسترده قزاقستان، موقعیت استراتژیک، و مجموعه ای از مشوق ها، کسب و کارهایی را که به دنبال سرمایه گذاری هستند، تشویق می‌کند. در دسترس بودن نیروی کار ماهر، همراه با هزینه کم زندگی و زیرساخت های مدرن، جذابیت آن را تقویت می‌کند.

شایان ذکر است :

-همه ساله قزاقستان نشستهایی را با هدف تشریح محیط سرمایه گذاری قزاقستان و جذب هرچه بیشتر سرمایه مستقیم خارجی برگزار می‌کند که درراستای هدف این کشور برای تقویت رشد پایدار و توسعه اقتصادی است. در سال 2023 تعداد 22 نشست مهم سرمایه گذاری توسط قزاق اینوست سازماندهی شد. دراین میان 8 نشست با حضور رئیس جمهور و 3 نشست با شرکت نخست وزیر این کشور برگزارشد.

-به منظور ساماندهی هرچه بهتر و جذب بیشترین میزان سرمایه خارجی، درحال حاضر قزاقستان با 21 کشور شورای تجاری تشکیل داده است. نکته قابل توجه دیگر به لحاظ اهمیتی که این کشور برای فراهم آوردن محیط تجاری برای شرکتهای خارجی قائل است اینکه درحال حاضر بیش از 52 هزار شرکت با سرمایه خارجی در قزاقستان مشغول به فعالیت هستند.

-قزاقستان در نظر دارد از آغاز سال 2024 تا سال 2030 حداقل 150 میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی جذب نماید.

-براساس آمار ارائه شده از وزارت اقتصاد قزاقستان از بدو استقلال این کشور تا دو سال پیش، بزرگترین کشورهای سرمایه گذار در اقتصاد قزاقستان، به ترتیب هلند با حدود 110 میلیارد دلار، آمریکا با حدود 63 میلیارد دلار و سوئیس با حدود 55.8 میلیارد دلار بوده اند.

-برمبنای آمار اعلام شده مربوط به دوره 15 ساله 2005 تا 2019 کشورهایی که بیشترین سرمایه‌گذاری را در قزاقستان انجام داده اند، هلند (94.4 میلیارد دلار)، ایالات متحده آمریکا (51.2 میلیارد دلار)، سوئیس (26.8 میلیارد دلار)، چین (19.8 میلیارد دلار) و بریتانیا (18.3 میلیارد دلار) بوده اند. سهم سرمایه گذاری کشورهای فوق 68.3 درصد از کل حجم سرمایه گذاری‌های جذب شده در این کشور است.

-در سال 2021،  10 کشور برتر سرمایه گذاردرقزاقستان هلند – 7.0 میلیارد دلار؛ ایالات متحده آمریکا - 2.8 میلیارد دلار آمریکا؛ سوئیس - 2.6 میلیارد دلار؛ روسیه - 1.9 میلیارد دلار آمریکا؛ چین - 1.8 میلیارد دلار؛ بلژیک - 1.06 میلیارد دلار؛ انگلستان - 1.02 میلیارد دلار؛ جمهوری کره - 805.5 میلیون دلار آمریکا؛ ترکیه - 679.5 میلیون دلار آمریکا؛ فرانسه - 603.1 میلیون دلار آمریکا بوده اند.

-از نظر نقطه نظر رشته ای، بخش صنعت استخراج معادن درجذب سرمایه مستقیم خارجی پیشرو می‌باشد و سهم آن حدود 50 درصد از سرمایه گذاری‌های انجام شده می‌باشد. در رتبه دوم صنایع تبدیلی و تولیدی با سهم حدود 19 درصد قرار دارد. بیشترین میزان جذب سرمایه گذاری‌های مستقیم خارجی  از نظر منطقه ای در استان آتیرائو و شهر آلماتی و سپس در استان‌های قزاقستان شرقی، قزاقستان غربی و پاولودار صورت گرفته است.

-مدیرعامل شرکت قزاق اینوست درپایان سال گذشته میلادی اعلام کرد که کیفیت سرمایه گذاری مستقیم خارجی در این کشور تغییر کرده و سال گذشته سرمایه گذاری در بخش تولیدی 60 درصد بیشتر شده است.  

- قزاقستان و بانک جهانی هم طی مدت 30 سال طرح هایی به ارزش 8 میلیارد دلار به اجرا درآورده اند که بیش از 55 پروژه در زمینه‌هایی مانند امور مالی، زیرساخت ها، مسکن و خدمات عمومی، انرژی، کسب و کارهای کوچک و متوسط، کشت و صنعت ها و فناوری اطلاعات به اجرا درآمده است. همچنین 13 پروژه به ارزش 3.6 میلیارد دلار در سبد سرمایه گذاری فعلی بانک جهانی در حال حاضر در قزاقستان در حال اجرا می‌باشند.

 

منابع:

https://www.inform.kz/ru/kakie-strany-b

-آستانه تایمز و چندین تارنمای دیگر خبری قزاقستان