نقش مهاجران در اقتصاد ایتالیا

بر اساس آمار رسمی، در سال 2023 بیش از 6 میلیون مهاجر در ایتالیا زندگی می‌کنند که حدود 10 درصد از کل جمعیت ایتالیا را تشکیل می‌دهند و بر اساس گزارش بنیاد مطالعاتی مورسا، در حدود 9 درصد از تولید ناخالص داخلی ایتالیا را در سال گذشته بر عهده داشته‌اند.

ایتالیا یکی از کشورهایی است که در سال‌های اخیر شاهد افزایش چشمگیر مهاجرت بوده است. بر اساس آمار رسمی، در سال 2023 بیش از 6 میلیون مهاجر در این کشور زندگی می‌کنند که حدود 10 درصد از کل جمعیت ایتالیا را تشکیل می‌دهند. این مهاجران از کشورهای مختلف جهان، از جمله شمال آفریقا، آسیا و اروپا به ایتالیا آمده‌‌اند. بر اساس گزارش بنیاد مورسا (یک موسسه مطالعاتی مهم در ایتالیا)، مهاجران در سال 2023، حدود 9 درصد از تولید ناخالص داخلی ایتالیا را بر عهده داشته‌اند و بنابراین سرمایه‌ای بسیار مهم برای اقتصاد این کشور محسوب می‌شوند. آنها به عنوان نیروی کار نسبتا ارزان، به کاهش هزینه‌های تولید کمک کرده و در ایجاد مشاغل جدید و تقویت رقابت در بازار کار نقش مهمی ایفا می‌کنند.

مهاجران حاضر در ایتالیا در بخش‌های مختلف اقتصادی، از جمله کشاورزی، صنعت، خدمات و گردشگری، مشغول به کار می‌باشند. در بخش کشاورزی، مهاجران اغلب در مشاغلی مانند برداشت محصولات کشاورزی، پرورش دام و طیور و تولید محصولات باغی مشغول به کار هستند. بر اساس گزارش بنیاد مورسا، مهاجران در سال 2023 حدود 20 درصد از نیروی کار بخش کشاورزی ایتالیا را تشکیل داده‌اند که این رقم در برخی مناطق ایتالیا حتی بالاتر است. با توجه به سختی کار در بخش کشاورزی و کاهش تمایل جوانان به فعالیت در این حوزه، حضور مهاجران در بخش کشاورزی ایتالیا تأثیرات مثبت گوناگونی داشته است. آنها به کاهش کمبود نیروی کار در این بخش کمک کرده‌ و باعث افزایش بهره‌وری و تولید بیشتر محصولات کشاورزی شده‌اند. در حوزه صنعت، مهاجران حدود 15 درصد از نیروی کار ایتالیا را تشکیل می‌دهند که این رقم در برخی صنایع مانند ساخت‌وساز و بخش‌های تولیدی محصولات صنعتی، بالاتر است. حضور مهاجران به کاهش کمبود نیروی کار در این بخش کمک کرده‌ و باعث افزایش بهره‌وری و تولید بیشتر محصولات صنعتی در صنایع کاربر شده‌ است. در حوزه گردشگری نیز با توجه به اینکه ایتالیا یکی از مقاصد گردشگری محبوب در جهان است، مهاجران نقش مهمی ایفا می‌کنند. آنها اغلب در مشاغلی مانند هتلداری، رستوران‌داری، حمل‌ونقل مسافران و خدمات راهنمای تور مشغول به کار هستند.

رئیس اتاق بازرگانی ایتالیا، آقای آندرئا پرته، معتقد است که حضور شرکت‌ها و نیروی کار خارجی در ایتالیا می‌تواند فرصتی برای بهبود چالش پیری جمعیت ایتالیا باشد. او همچنین بر اهمیت همکاری بین مهاجران و نیروهای بومی‌به منظور افزایش تاثیرات مثبت آن بر اقتصاد تأکید می‌کند. پژوهشگر موسسه مورسا، آقای انریکو دی پاسکواله نیز بر این باور است که مهاجران نقش مهمی در اقتصاد ایتالیا ایفا کرده و به افزایش تولید ناخالص داخلی این کشور کمک می‌کنند. او همچنین خاطرنشان می‌کند که برخی از مهاجران از فرصت‌های شغلی مناسب و برابر برخوردار نیستند و به حاشیه رانده می‌شوند.

در همین زمینه، کیارا ترونکین، کارشناس اقتصاد مهاجرت معتقد است که دولت می‌تواند با اتخاذ تدابیر لازم برای ورود قانونی مهاجران، به کمبود نیروی کار و فشار در مرز‌ها رسیدگی کند. او همچنین پیشنهاد می‌کند که کارمندان پذیرش مهاجرت، تخصص و سابقه شغلی پناهجویان را ارزیابی کنند تا از آنها در شرایط بهینه‌تر استفاده شود. کارلو دویلانووا، استاد اقتصاد دانشگاه میلان نیز با اشاره به اینکه در موارد متعدد نیروهای مهاجر به حقوق بازنشستگی دسترسی ندارند، معتقد است که دولت باید برای حل این مشکل اقدامات لازم را انجام دهد.

البته مهاجران در کلیه کشورها چالش‌ها و مشکلات اجتماعی نیز به همراه دارند و این وضعیت در ایتالیا نیز مستثنی نیست. یکی از این چالش‌ها، عدم ادغام کامل مهاجران در جامعه ایتالیایی است که می‌تواند منجر به تبعیض و تنش‌های اجتماعی شود. به همین دلیل نیز برخی نگرش‌های منفی درباره مهاجران در ایتالیا وجود دارد. برای نمونه، الئونورا لیندا لکی، حسابرس موسسه اودک، دیدگاه بسیار انتقادآمیزی نسبت به مدیریت پدیده مهاجرت دارد و معتقد است که توافق‌های مقرر شده، تنش‌ها و شکاف‌ها در اقتصاد ایتالیا را گسترش داده و امنیت ملی را به خطر انداخته است. پائولو لنگونی، مدیر موسسه ملی کارشناسان حسابداری نیز اشاره می‌کند که در قرن گذشته تقریبا 30 میلیون نفر از ایتالیا مهاجرت کرده و 18 میلیون نفر در خارج باقی مانده‌اند. لنگونی معتقد است که این داده‌ها نشان می‌دهد ایتالیا سابقه طولانی در زمینه مهاجرت دارد و تلاش‌ها برای رد کردن نیروهای مهاجر قابل پذیرش نیست. او همچنین معتقد است که شرایط نامطلوب فعلی در ادغام نامناسب مهاجران با مردم بومی، ناشی از سوء مدیریت است و باعث عواقب جبران ناپذیری برای آینده کشور می‌شود.

یکی دیگر از چالش‌های اصلی حضور مهاجران در ایتالیا، مهاجرت غیرقانونی است. مهاجرت غیرقانونی، علاوه بر اینکه به اقتصاد کشور آسیب می‌رساند، می‌تواند مشکلات امنیتی نیز ایجاد کند. رقابت مهاجران با کارگران بومی‌برای اشتغال از دیگر چالش‌هاست که می‌تواند منجر به کاهش دستمزدها و افزایش بیکاری در میان کارگران بومی‌شود. علاوه بر این، مهاجران اغلب از آموزش و مهارت‌های کمتری نسبت به کارگران بومی‌برخوردار هستند که این امر می‌تواند آنها را در بازار کار در موقعیتی نامطلوب قرار دهد. چالش دیگر، عدم دسترسی کامل مهاجران به حقوق و مزایای اجتماعی است. البته این امر بیشتر ناشی از آن است که دولت ایتالیا در سال‌های اخیر، سیاست‌های سختگیرانه‌ای در مورد مهاجرت اتخاذ کرده است.

در مجموع می‌توان گفت حضور مهاجران در ایتالیا، مسئولیت‌های اجتماعی و اقتصادی جدیدی را برای دولت و جامعه ایتالیایی ایجاد می‌کند. این مسئولیت‌ها شامل آموزش، بهداشت، مسکن، اشتغال و تأمین اجتماعی مهاجران است و ادغام موفق مهاجران با جامعه میزبان به مدیریت مناسب و حمایت دولتی نیازمند است. موازنه بین نیروی کار مهاجر و محلی نیز چالشی پیچیده است که نیازمند راهکارهای هوشمندانه و تعامل دولت و جامعه است، اما با وجود همه چالش‌ها، استفاده از ظرفیت مهاجران در ایتالیا به شرط تضمین حقوق اجتماعی و توجه به نیازهای اقتصادی و اجتماعی آن‌ها، می‌تواند به توسعه اقتصادی این کشور کمک نماید.