صنعت خودرو در پاکستان

تولید خودرو در پاکستان سابقه ای قدیمی دارد. در پی حضور شرکت‏های متعدد و تولید و عرضه انواع خودروهای سبک و سنگین در بازار پاکستان، میزان مشارکت داخلی در این صنعت روز به روز در حال افزایش است و بنا به تخمین کارشناسان صنعتی، حدود 60 درصد از مجموع قطعات خودروهای سبک و 40 درصد از قطعات خودروهای سنگین با اتکا به امکانات داخلی پاکستان و توسط قطعه‏ سازان داخلی تولید و باقیمانده از خارج وارد می‏شود.

 با معرفی محصولات جدید در سال 2000 میلادی، این بخش از اقتصاد پاکستان از بی‏تحرکی نجات یافت. از آن زمان به این سو هوندا و تویوتا نیز در عرصه خودروهای گران قیمت با یکدیگر رقابت می‏کنند. این صنعت تا اوایل دهه 1990 در حال انطباق با شرایط داخلی بود و از آن هنگام تولیدکنندگان ژاپنی با ورود به عرصه فعالیت در این کشور، حضور خود را پررنگ‏تر کردند و به تولید خودروهای مورد استقبال مردم در داخل پاکستان پرداختند. بازار پاکستان ژاپنی پسند است و ژاپنی‌ها از سال های دور در این بازار حضور داشته اند. در حال حاضر نیسان و تویوتا سرمایه گذاری‌هایی را در این کشور انجام داده اند و خط تولید فعالی دارند. سوزوکی آلتو پر فروش ترین خودروی پاکستان است. این خودروساز ژاپنی در نسل های اول هم در بازار پاکستان حضور داشت و نسل هشتم آن هم بصورت رسمی‌برای بازار این کشور در سال 2019 رونمایی شد. این خودرو در نسخه فول به امکاناتی مثل دو کیسه هوا، ترمز های ABS، تهویه دستی و گیربکس AMT مجهز است و یک انتخاب کاملا اقتصادی و بصرفه به حساب می آید. پرفروش بودن این خودرو تا حد زیادی در حال توسعه بودن پاکستان را نشان می دهد.  به این ترتیب شرکت‏های پاک سوزوکی، هوندا اطلس و ایندوس موتور بر بازار داخلی تسلط یافتند و دو شرکت دایهاتسو و هیوندای موتور نیز به این مجموعه اضافه شدند. بنابراین نوعی رقابت نزدیک بین خودروسازان پاکستانی پدید آمد و همان گونه که گفته شد، شرکت سوزوکی با نمونه‏های کوچک و سبک خود از رقبای دیگر پیشی گرفته است. با وجود این خودروی سوزوکی Baleno با 1300 سی‏سی حجم موتور، بیشترین سهم بازار ازاین نوع خودروها را در اختیار دارد.

کارشناسان بازار خودرو در پاکستان بر این باورند که با ورود رقبای جدید به بازار خودرو، شرکت سوزوکی به عنوان پیشقراول این صنعت، بیشترین رقابت را احساس می ‏کند و لازم است برای ادامه حضور پررنگ خود در این بازار تلاش بیشتری مصروف کند. می‏توان چنین نتیجه گرفت که شرکت‏های ژاپنی و سپس کره‏ای‏ها توانسته‏ اند بازار خودروی پاکستان را در دست بگیرند. البته فیات ایتالیا نیز به طور محدود در این عرصه فعالیت می‏کند. از طرفی کارشناسان صنعت خودرو معتقدند که رفته رفته ورود خودروهای دست دوم و نو به این کشور آسیایی رو به افزایش است و صنایع داخلی نقش بیشتری در تامین نیازهای بازار داخلی و در حال رشد ایفا می ‏کنند. به این ترتیب جذب سرمایه نیز شتاب بیشتری گرفته است و شرکت‏های خارجی تمایل خود را به تولید خودرو با استفاده از نیروی کار ارزان در این کشور نشان می‏دهند. در حال حاضر 34 میلیون دستگاه خودرو در این کشور تردد می‏کنند و میزان تقاضای سالانه برای خودرو 500  هزار دستگاه است؛ در حالی که کمتر از نیمی از آن در داخل تولید و مابقی از خارج وارد می‏شود.

اشباع بازار و صنعت خودرو محلی

با بسیاری از گزینه‌های وارداتی که این روزها در دسترس  مردم قرار است، بازار خودروی پاکستان اکنون به نظر می رسد اشباع شده است. افزایش حجم خودروهای وارداتی قطعاً برای اقتصاد این کشور خوب نیست، اما دائماً مونتاژکنندگان و سازندگان خودروهای داخلی را تحت فشار قرار می دهد تا محصولاتی مقرون به صرفه و در عین حال نوآورانه ارائه دهند.

 تازه واردان به بازار خودرو پاکستان

صنعت خودروسازی پاکستان تحت سلطه بازیگران ژاپنی یعنی سوزوکی، تویوتا و هوندا بوده است. به دلیل مشارکت با شرکت های داخلی، آنها در داخل با نام های پاک سوزوکی، تویوتا ایندوس و هوندا اطلس کارز شناخته می‌شوند. برندهای کره جنوبی مانند شرکت کیا و هیوندای موتورنیز به تازگی خودروهای خود را در پاکستان معرفی کرده اند با این حال، با ورود تازه واردان به بازار خودرو پاکستان، انتظار می‌رود در آینده نزدیک اوضاع تغییر کند. با در نظر گرفتن پتانسیل باورنکردنی صنعت خودروی محلی، که مبتنی بر افزایش سریع قدرت خرید مصرف‌کننده است، دیگر برندهای مشهور جهانی نیز در حال برنامه‌ریزی برای استفاده از فرصت‌های موجود هستند.

MG، یکی از خودروسازان بریتانیایی و همچنین یک خودروساز بسیار معروف چینی، اخیراً خودروهای خود را در بازار خودرو پاکستان عرضه کرده اند. چانگان یک برند چینی است که از زمانی که معرفی شد - تا سال 2021 - که در نهایت اولین سدان خود را با نام "Alsvin" معرفی کرد، فقط مینی ون و بسیاری از انواع دیگر وسایل نقلیه کاری را در بازار محلی می فروشد. این یک حرکت پیشگامانه برای شرکتی مانند چانگان بود که آن را در رقابت مستقیم با بسیاری دیگر از برندهای خودروسازی پیشرو در بازار قرار داد. Alsvin چانگان یک سدان جمع و جور است که به طور مستقیم با تویوتا یاریس و هوندا سیتی رقابت می‌کند. با مقایسه آنها با هم، Alsvin نسبت به آنها، امکانات بیشتری ارائه داد. چانگان در حال حاضر تلاش می‌کند تا نام خود را در بازار تثبیت کند، به همین دلیل است که اکنون بیشتر بر روی مقرون به صرفه بودن تمرکز دارد بدون اینکه ویژگی‌هایی را که ارائه می دهد به خطر بیاندازد. این یکی از دلایل اصلی ارزان‌تر بودن چانگان از بسیاری از سدان‌های رقیب است.

در کنار بازیگران بین‌المللی که وارد بازار خودرو می‌شوند تا گزینه‌های بیشتری را برای خریداران خودرو در پاکستان فراهم کنند، چند برند محلی نیز وجود دارند که خودروهای خود را در این کشور تولید و به فروش می‌رسانند. شرکت هایی مانند United Auto Industries و Regal Automobiles دو نمونه قابل توجه در این زمینه هستند. هر دوی این تولیدکنندگان داخلی خودروهای‌هاچ بک کوچک 800 سی سی را به ترتیب با نام های United Bravo و Prince Pearl روانه بازار کرده اند.

با در نظر گرفتن سیاست‌های آتی، مشوق‌ها و طرح‌های مختلف دیگر توسط دولت فدرال، بخش خودروی پاکستان درحال تحول است. مونتاژ و ساخت محلی وسایل نقلیه که اکنون سالانه 250000 دستگاه را تشکیل می دهد، در چند سال آینده چندین برابر افزایش خواهد یافت. مقامات در حال حاضر برای دستیابی به هدف 1 میلیون خودرو تولید داخلی در سال تلاش می‌کنند که شامل مشوق ها و معافیت های ویژه برای خودروهای هیبریدی و الکتریکی در این کشور برای تشویق حمل و نقل سازگار با محیط زیست می‌شود.

مهمترین موضوع مطرح در بازار خودروی این کشور، ماجرای رقابت و رقبای موجود در این عرصه است که به تدریج سناریوی تولید را دگرگون خواهد کرد. مهمترین تولیدکنندگان خودرو در پاکستان به ترتیب اهمیت عبارتند از:

 سوزوکی موتورز

شرکت پاک سوزوکی توانسته است در زمینه خودروهای کوچک و سبک، از سایر خودروسازان پیشی گیرد. این شرکت از سال 1983 با هدف تولید خودروهای سبک با حجم موتور 800 و 1000 سی‏سی، فعالیت خود را آغاز کرد. در حال حاضر ظرفیت تولید سالانه این شرکت در پاکستان 50 هزار دستگاه سواری سبک است و بیشترین درآمد ناشی از فروش خودرو را از آن خود کرده است. لازم به یادآوری است که بین 40 تا 60 درصد از قطعات محصولات این شرکت، تولید داخل و حاصل تلاش قطعه سازان پاکستانی است و باقی قطعات از ژاپن وارد می‏ شود.

  هوندا

این شرکت در سال 1994 پا به عرصه تولید خودرو در پاکستان گذاشت. مهمترین ویژگی هوندا، تولید خودروهای سبک با حجم موتور بیش از 1300 سی‏سی است. هوندا اطلس با تولید خودروهای 1300 تا 2000 سی‏سی از لحاظ خودروهای با حجم موتور زیاد در ردیف نخست قرار دارد. نمونه‏های Civic  و City مهمترین خودروهای تولید شده توسط این شرکت هستند که از بازار خوبی در پاکستان برخوردارند.

  تویوتا

تویوتا در سال 1989 به جمع خودروسازان پاکستان پیوست. این خودروساز ژاپنی با تولید محصولات خود در پاکستان فعالیت می‏کند. بیشتر محصولات تویوتا در ردیف خودروهای گران قیمت قرار دارند و طبقه خاصی از مردم از آنها استفاده می‏کنند. برخی از مدل‏های این نوع خودرو مانند: Corolla XE و Hilux از جمله معروفترین تولیدات تویوتا در پاکستان است. ظرفیت اسمی‌تویوتا در پاکستان 20 هزار دستگاه است اما برنامه‏هایی برای افزایش تولید در دست بررسی است.

 دیوان فاروق موتورز

این شرکت محصولات دو شرکت خودروسازی کیاموتورز و هیوندای کره جنوبی را مونتاژ می‏کند. عمده ‏ترین تولیدات این شرکت با حجم موتور 1300 تا 2000 سی‏سی به بازار عرضه می‏ شود. این شرکت مدل‏های Spectra و Sportage کیاموتورز کره را تولید می‏ کند.

 دایهاتسو

یکی از بازیگران تازه وارد به عرصه صنعت خودروی پاکستان، شرکت دایهاتسو است که باعث افزایش رقابت در این بازار شده است. این شرکت ضمن توافق با شرکت ایندوس موتور، به تولید خودروهای سبک اشتغال دارد و بندر قاسم مرکز تولید آن است. دایهاتسو از کارخانه تویوتا واقع در بندر کراچی برای تولید محصولاتش استفاده می‏ کند. این شرکت توان تولید سالانه 10 هزار دستگاه خودرو را دارد.

 سیاست  برقی کردن خودرو (Ev) در پاکستان

دولت پاکستان قصد دارد طی 15 تا 20 سال آینده حداقل 30 درصد از کل خودروهای کشور را به خودروهای برقی تبدیل کند. با تصویب و شروع چارچوب مربوط به سیاست خودرویی که مفهوم وسایل نقلیه الکتریکی (EVs) را ترویج می‌کند، پاکستان در سال گذشته به انقلاب جهانی EV پیوست. تاکنون دولت فدرال با اعلام کاهش مالیات و هزینه‌ها، سیاست های مالیاتی و پولی زیادی را به نفع دارندگان خودروهای برقی و هیبریدی در نظر گرفته است. پیش بینی می‌شود سیاست جامع خودرو برای پنج سال آینده که در حال حاضر در حال انجام است، اهرم های بیشتری را برای صنعت خودروهای هیبریدی و الکتریکی در کشور به ارمغان بیاورد.

در بودجه فدرال 2021-22، مالیات بر ارزش افزوده واردات خودروهای الکتریکی (EVs) نیز برای سال مالی جاری لغو شد.مسئولان در حال حاضر روی یک برنامه بلندمدت کار می‌کنند که بر اساس آن قصد دارند طی 15 تا 20 سال آینده حداقل 30 درصد از کل خودروهای کشور را به خودروهای برقی تبدیل کنند.ایستگاه‌های شارژ EV در سراسر پاکستان  در حال ایجاد است. با در نظر گرفتن همه عوامل ذکر شده، انتظار می رود تعداد خودروهای الکتریکی به طور تصاعدی رشد کند، که باعث تنوع بیشتر در حوزه خودروهای محلی خواهد شد.

  اقتصاد خودرو

بخش خودروسازی محلی که 4 درصد از کل تولید ناخالص داخلی (GDP) را تشکیل می دهد، نقش مهمی در پیشرفت و ثبات اقتصاد ملی پاکستان دارد. این یکی از دلایل عمده ای است که دولت فدرال تمام تلاش های ممکن را برای تسهیل صنایع تولید خودرو ی داخلی انجام می دهد.  صنعت خودرو نقش مهمی در افزایش درآمدهای ملی پاکستان ایفا می ‏کند. مطابق اظهارات رییس اتحادیه خودروسازان پاکستان در سال 2023 میلادی، در این سال ارزش سالانه این صنعت بیش از 148 میلیارد روپیه بوده است. در این میان پاک سوزوکی از نظر میزان تولید و فروش خودرو و همچنین ارزش محصولات، بیشترین سهم را در اختیار دارد. این صنعت از فرصت‏های خوبی در زمینه سرمایه‏ گذاری برخوردار است؛ و تا کنون 92 میلیارد دلار در این بخش سرمایه گذاری شده است. بخش خودروسازی پاکستان سالانه 80 میلیارد روپیه به دولت این کشور مالیات می دهد. در این صنعت 500 هزار نفر به صورت مستقیم و 2 میلیون نفر هم به صورت غیرمستقیم مشغول به کار بوده‏ اند و به عقیده کارشناسان، با توسعه صنایع قطعه ‏سازی و خودروسازی بر این تعداد افزوده خواهد شد. لازم به ذکر است که نبض این صنعت در بخش خصوصی می‏ زند و در صورت دخالت دولت و حمایت از آن، امکان افزایش فعالیت و اشتغالزایی در آن رو به فزونی خواهد رفت. در سال مالی 2022-23 نزدیک به 102 هزار دستگاه خودرو در این کشور تولید شد که البته در مقایسه با سال قبل که بیش از 226 هزار دستگاه بوده است کاهش چشمگیری داشته است.

  بومی سازی تولید

در پی حضور شرکت‏های متعدد و تولید و عرضه انواع خودروهای سبک و سنگین در بازار پاکستان، میزان مشارکت داخلی در این صنعت روز به روز در حال افزایش است و بنا به تخمین کارشناسان صنعتی، حدود 60 درصد از مجموع قطعات خودروهای سبک و 40 درصد از قطعات خودروهای سنگین با اتکا به امکانات داخلی پاکستان و توسط قطعه‏ سازان داخلی تولید و باقیمانده از خارج وارد می‏شود. در این بین شرکت پاک سوزوکی مانند سایر موارد از رقبا جلوتر است و بیشترین درصد قطعات موردنیاز را خود تولید می‏کند. می‏توان چنین نتیجه گرفت که اگرچه میزان تولید خودرو در این کشور در مقایسه با حجم تولید در برخی از کشورهای همسایه مانند ایران و هند بسیار ناچیز است اما قیمت تمام شده خودروهای ساخت پاکستان با تولیدات این کشورها رقابت می‏کند.

 وضعیت فروش :

صنعت خودروسازی پاکستان از بدترین سال مالی که از زمان شیوع کرونا که به اقتصاد و تقاضای مصرف کننده آسیب وارد کرد، جان سالم به در برده است. داده‌های منتشر شده توسط انجمن خودروسازان پاکستان (PAAMA) نشان می‌دهد که حجم کل خودروهای فروخته شده در تمام بخش‌ها در سال مالی 2023، 13.48 هزار دستگاه بوده است که نسبت به سال مالی 2022، که 21.63 هزار دستگاه فروخته شد، 37.7 درصد کاهش داشته است. داده‌ها نشان می دهد که مجموع فروش خودروهای سواری در سال مالی 2023 بالغ بر 1.17 هزار دستگاه بوده است که کاهش 55 درصدی نسبت به سال مالی 2022 دارد که 2.61 هزار دستگاه فروخته شد.

مدل زیر 1000 سی سی با کاهش 52.34 درصدی از 83559 دستگاه در سال مالی 2022 به 39826 دستگاه در سال مالی 2023 رسید. رده شاسی بلندها شاهد کاهش جزئی فروش به میزان 14 درصد از 27608 دستگاه در سال مالی 2022 به 24190 دستگاه در سال مالی 2023 بوده است.

در میان خودروسازان بزرگ، سوزوکی بیشترین ضرر را متحمل شد، زیرا فروش آن با کاهش 55 درصدی از 1.36 میلیون دستگاه در سال مالی 2022 به 61،555 دستگاه در سال مالی 2023 رسید. تنها مدلی که افزایش فروش را نشان داد، سوئیفت بود که 9،339 دستگاه در سال مالی2023فروخت که در مقایسه با سال مالی 2022 با فروش 6190 دستگاه 50.8 درصد افزایش یافته است. سایر مدل ها مانند Alto، Wagon R، Cultus، Bolan و Ravi شاهد کاهش شدید فروش بودند.

تویوتا همچنین با کاهش قابل توجهی در فروش به میزان 58.3 درصد از 74533 دستگاه در سال مالی 2022 به 33104 دستگاه در سال مالی 2023 مواجه شد. در سال مالی 2022 به 18838 دستگاه در سال مالی 2023 رسید. مدل های فورچونر و هایلوکس نیز با کاهش 31.9 درصدی فروش از 18005 دستگاه در سال مالی 2022 به 12266 دستگاه در سال مالی 2023 مواجه شدند.

هوندا در بین خودروسازان بزرگ کمترین آسیب را دیده است، زیرا فروش آن تنها با 22000 یا 57 درصد کاهش از 35197 دستگاه در سال مالی 2022 به 16879 دستگاه در سال مالی 2023 کاهش یافته است.

فروش هیوندای با 25.85 درصد کاهش از 11287 دستگاه در سال مالی 2022 به 8369 دستگاه در سال مالی 2023 کاهش یافت. مدل های النترا و سوناتا نیز شاهد کاهش 40 درصدی در فروش بودند.

سازگار در بازار خودرو تازه وارد بود - و رشد 291.4 درصدی فروش را شاهد بود زیرا از 467 دستگاه در سال مالی 2022 به 1827 دستگاه در سال مالی 2023 رسید.

آمار ماهیانه هم نشانگر این است که در مجموع 6034 خودرو در ماه گذشته در پاکستان فروخته شده است. در حالی که فروش در ماه ژوئن نسبت به ماه می سال جاری اندکی (10 درصد) بهبود یافته است، فروش خودرو نسبت به ماه مشابه سال گذشته به 82 درصد کاهش یافته است.پاک سوزوکی، یکی از خودروسازان برجسته در پاکستان، با فروش 3009 دستگاه در ماه ژوئن تنها شاهد رشد 2 درصدی بود.شرکت Indus Motor، مسئول مونتاژ خودروهای تویوتا، در ماه گذشته شاهد رشد 7 درصدی فروش در 1846 دستگاه بود. در حالی که هیوندای نشاط موتورز 11 درصد رشد را در ماه ژوئن ثبت کرد .