راهبرد دیجیتال سازی دولت ازبکستان

گزارش پیش رو اجمالا به راهبرد دیجیتال سازی و اقدامات دولت ازبکستان در راستای توسعه ساختار ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت ازبکستان اشاره دارد.

پیشرفت ارتباطات و فناوری اطلاعات در شرایط نظم نوین جهانی، ایجاد و توسعه زیرساخت های ارتباطات و دیجیتالی نمودن خدمات دولتی به مردم را برای کشورهای در حال توسعه به ویژه ازبکستان اجتناب ناپذیر نموده است. لذا توسعه این بخش جایگاه مهمی در سند "استراتژی توسعه ازبکستان جدید برای پنج سال آینده" داشته و دولت سعی نموده که با تدوین اسناد بالادستی، به عنوان راهنمای اقدامات این حوزه، توجه ویژه ای به دیجیتالی شدن زمینه‌های اصلی فعالیت و ایجاد یک جامعه اطلاعاتی واقعی به عنوان راهکارهای عملی برای مدرن سازی دولت و ادغام در فرایندهای جهانی اهتمام ورزد.

مهمترین اقدامات دولت ازبکستان در راستای توسعه ارتباطات و تکنولوژی‌های نوین فناوری اطلاعات عبارتند از:

- تهیه و تدوین اسناد راهبردی توسعه فناوری ارتباطات به عنوان راهنمای اقدام این حوزه

- راه اندازی سامانه ارائه خدمات الکترونیکی خدمات دولتی

- توسعه زیرساختهای ارتباطی و دیجیتالی کشور

- تاسیس پارک های فناوری اطلاعات ( IT Parks)

در اوایل دهه 2000 میلادی بود که کشور ازبکستان با درک صحیح اهمیت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، رفتن به سوی دیجیتالی کردن جامعه را آغاز نمود و بدنبال آن اسناد راهبردی متعددی چون:

1- برنامه جامع توسعه سیستم اطلاعات و ارتباطات ملی جمهوری ازبکستان برای دوره زمانی 2013 تا 2020 میلادی

2- برنامه اقدام ملی برای پنج حوزه اولویت دار توسعه جمهوری ازبکستان در دوره زمانی سال 2017 تا 2021 ( این برنامه حوزه‌های اولویت داری مانند توسعه زیرساخت های دیجیتال، دولت الکترونیک، بازار ملی فناوری دیجیتال، آموزش های پیشرفته در حوزه فناوری اطلاعات را هدفگذاری نموده است.

3- سند چشم انداز توسعه دیجیتالیزاسیون ازبکستان در افق میلادی 2030

4- استراتژی توسعه ازبکستان جدید برای دوره زمانی 2022 تا 2026" با هدف اجرای تحول دیجیتال در اقتصاد ملی، صنعت و جامعه

را تدوین و به عنوان اسناد بالادستی راهنمای سیاستگذاری‌ها و اقدامات عملیاتی این حوزه مطرح نمود.

به علاوه دولت با راه اندازی سرویس مرکزی دولت الکترونیک کشور موسوم به «سامانه واحد خدمات عمومی»، پیشرفت های چشمگیری در این زمینه و همچنین معرفی فناوری‌های جدید در ارائه خدمات دولتی را باعث گردید. از ژانویه 2022 میلادی، در نتیجه اصلاحات و دیجیتالی شدن مدیریت دولتی در ازبکستان، 56 درصد خدمات عمومی از طریق پورتال خدمات عمومی تعاملی ارائه شد. تعداد خدمات عمومی در بستر دولت الکترونیک کشور (my.gov.uz) به 307 نفر رسیده است و 1.3 میلیون شهروند به طور فعال از چنین خدمات دولت الکترونیکی استفاده می‌کنند.  در همان زمان، تعداد کل کاربران اینترنت در ازبکستان به 27.2 میلیون نفر رسید.

از اولویت‌های اصلی دولت ازبکستان، طی سالیان اخیر توسعه زیرساخت های دیجیتال کشور و بهبود ساختار کشور در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده که سرمایه‌های داخلی و خارجی هنگفتی را نیز به این حوزه سرازیر نموده است. در نتیجه این سیاستگذاری‌ها، بر اساس گزارش کمیته دولتی آمار جمهوری ازبکستان، در حوزه اطلاعات و ارتباطات در فاصله زمانی بین سال‌های 2017 تا 2021 میلادی ارزش افزوده ناخالص این حوزه بیش از 2 برابر افزایش و به مبلغ  11.8 تریلیون صوم یعنی بیش از 1 میلیارد دلار) در سال 2021 رسیده است.

تاسیس پارک های فناوری (IT parks) نیز از اقدامات مهم دولت جهت توسعه و اقتصادی نمودن این حوزه بوده است. از زمان ایجاد پارک های فناوری اطلاعات در ازبکستان، حجم صادرات این صنعت 50 برابر شده و به 46 میلیون دلار رسیده است.  در این دوره تعداد شرکتهای مستقر در پارک های فناوری اطلاعات( IT Parks)  از 147 به 500 نفر افزایش یافته است، بیش از 300 شرکت جدید افتتاح و بیش از 8500 شغل پردرآمد ایجاد شده است. در حال حاضر بیش از 11 هزار جوان در پارک های فناوری اطلاعات مشغول به کار هستند.

از سال 2017 میلادی، طول کل خطوط ارتباطی فیبر نوری در کشور ازبکستان رشد قابل توجهی داشته است.  به عنوان مثال، در دوره زمانی سال 2017 تا 2022 تقریباً 6 برابر شده و در ژانویه 2022 به 118 هزار کیلومتر رسید.

از سال 2017، کل پهنای باند شبکه‌های بین المللی بیش از 28 برابر افزایش یافته است - از 64.2 به 1800 گیگابیت در ثانیه در ژانویه 2022.  رسیده است.

در عین حال، با توجه به آسیب‌پذیری‌ها و چالش‌های شناسایی‌شده در بخش فناوری اطلاعات تحت تأثیر نظام جهانی شدن، دولت استراتژی دیجیتالی‌سازی ملی خود را بازنگری و مدرن‌سازی کرده است.

در همین راستا، با فرمان شوکت میرضیایف رئیس جمهور جمهوری ازبکستان در تاریخ 5 اکتبر 2020، استراتژی "ازبکستان دیجیتال - 2030" تصویب شد. بر اساس این سند، کلیه پرداخت های اجباری دولتی در قالب کارمزد و جریمه از طریق خدمات پرداخت آنلاین ارائه شده انجام می‌شود. علاوه بر این، بیش از 400 سیستم اطلاعاتی، خدمات الکترونیکی و سایر محصولات نرم افزاری در زمینه‌های مختلف توسعه اجتماعی-اقتصادی به صورت خودکار انجام می‌شود.

استراتژی ازبکستان دیجیتال 2030 با تخاذ دو رویکرد سرزمینی و بخشی، اهداف دیجیتالی کردن مناطق و دیجیتالی کردن صنایع کشور را مد نظر قرار داده است.

با توجه به اینکه مهمترین شرایط و تضمین برای اجرای موفقیت آمیز استراتژی «ازبکستان دیجیتال - 2030» تأمین بودجه و افزایش سواد دیجیتالی مردم است، لذا بر اساس این سند، وزارت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات جمهوری ازبکستان به همراه سایر نهادهای دولتی ذیربط، اقداماتی را برای تکمیل دیجیتالی سازی آموزش پیش دبستانی، بهداشت و درمان و مدارس متوسطه تا پایان سال 2022 انجام خواهند داد.

"ازبکستان دیجیتال - 2030" همچنین به اجرای سایر اسناد و برنامه‌های راهبردی ملی کمک می‌کند و قبل از هر چیز برای دستیابی به اهداف و مقاصد ملی در زمینه اهداف توسعه پایدار سازمان ملل تا سال 2030 مهم خواهد بود. و همچنین استراتژی توسعه ازبکستان جدید برای سال های 2022-2026.

استراتژی توسعه ازبکستان جدید برای سال‌های 2022-2026، که در 28 ژانویه 2022 به تصویب رسید، هفت حوزه اولویت‌دار برای اصلاحات بیشتر مربوط به مدیریت عمومی، حاکمیت قانون، توسعه اقتصادی، سیاست اجتماعی، روشنگری معنوی، امنیت و همچنین یک رویکرد عمل‌گرایانه را پوشش می‌دهد. استراتژی توسعه جدید دیجیتالی شدن تعدادی از حوزه‌های مهم مانند خدمات عمومی را مشخص می‌کند. سیستم قضایی؛ سازمان‌های اجرای قانون؛ سیستم کنترل ترافیک؛ سیستم مراقبت های بهداشتی؛ خدمات اجتماعی؛ بخش های بانکی و کشاورزی و سایر حوزه‌های اصلی اقتصاد ملی.

به ویژه بهبود دولت الکترونیک ازبکستان و رساندن سهم خدمات دولت الکترونیک به 100 درصد، معرفی سیستم شناسه موبایلی شناسایی افراد در ارائه خدمات عمومی، معرفی «گذرنامه دیجیتالی شهروندان» و پروژه «بدنه دیجیتال» برای دیجیتالی کردن مدیریت عمومی و بهینه‌سازی رویه‌های اداری در سطوح مرکزی و محلی در اولویت قرار گرفتند.

با حفظ نرخ رشد ثابت تا سال 2030، برنامه ریزی شده است که به تولید ناخالص داخلی سرانه 4000 دلار برسد و وارد گروه کشورهای با درآمد متوسط بالا شود. در این راستا، توسعه اقتصاد دیجیتال با افزایش حداقل 2.5 برابری سهم آن تا پایان سال 2026 نیز به عنوان «محرک» اصلی شناخته می‌شود. در عین حال برنامه ریزی شده است که تولید محصولات نرم افزاری به میزان 5 برابر و صادرات آنها به میزان 10 برابر و تا سقف 500 میلیون دلار افزایش یابد و سطح دیجیتالی شدن فرآیندهای تولید و عملیاتی به واقعیت تبدیل شود. بخش اقتصاد - در بخش های مالی و بانکی - تا 70٪. علاوه بر این، اولویت با دیجیتالی شدن برنامه ریزی و ساخت و ساز شهری، توسعه آنها در چارچوب مفهوم شهر هوشمند است.

البته در یک بیماری همه گیر جهانی و به طور کلی، فناوری‌های دیجیتال نقش اصلی را در بهبود پس از همه گیری و همچنین در ایجاد اقتصاد مقاومتی ایفا می‌کنند. بنابراین، دیجیتالی شدن پیشرفته و تحول دیجیتال باید به اولویت های اصلی کشورهای در حال توسعه مانند ازبکستان تبدیل شود. طی دهه گذشته، این کشور در زمینه دیجیتالی شدن و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به ویژه در ارائه خدمات دولت الکترونیک به نتایج برجسته ای دست یافته است. در عین حال، در کنار همکاری‌های مستمر با کره جنوبی، روسیه، استونی، چین، جذب کشورهای پیشرفته‌تر فناوری مانند آلمان، بریتانیا، آمریکا، سنگاپور، ژاپن و غیره به بخش فناوری اطلاعات ضروری است. سرمایه گذاری به سیستم محیط و اکولوژیک، زیرساخت های فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و خدمات الکترونیک به نوسازی بعدی اقتصاد ملی مساعدت خواهد کرد.