نگاهی به پروژه‌های زیرساختی سنگال

نشریه افریکن بیزینس اخیرا با انتشار مقاله ای نگاهی گذرا به پروژه‌های زیرساختی سنگال داشته است. بخش هایی از مقاله به شرح زیر ارائه می گردد.

نگاهی گذرا به پروژه‌های زیرساختی سنگال گواه آن است که این کشور در عرصه‌های مختلف رو به پیشرفت است. با رانندگی از فرودگاه بین المللی بلز جیانی (Blaise Diagne ) سنگال به سمت پایتخت شهر داکار، می‌بینید که دولت محیطی چشم نواز برای سرمایه گذاران و بازدیدکنندگان ترتیب داده است تا از آن شگفت زده شوند.

در این سفر 50 کیلومتری، مجموعه ای از پروژه‌های زیرساختی بزرگ در غرب آفریقا به عنوان نمادی از چشم انداز دولت برای این کشور مشاهده می‌شود. این فرودگاه با هزینه ای بالغ بر 575 میلیون دلار توسط دو شرکت ترکیه‌ای لیماک و سوما ساخته شد که در سال 2016 قراردادی 25 ساله با دولت سنگال برای مدیریت آن منعقد کردند. با نزدیک‌تر شدن به داکار، شهر جدید جمنیاجو در دو طرف قرار می‌گیرد. یک استادیوم، مرکز همایش ها و سالن پیشرفته نمایشگاهی که همه توسط شرکت ترکیه ای سوما  Summa  احداث گردیده و  بزرگراه نیز توسط شرکت ساختمانی فرانسویEiffageساخته شده که با دولت قرارداد حق امتیازی برای دریافت عوارض جاده ای بین فرودگاه و داکار به دست آورده است. در کنار بزرگراه یک مسیر ریلی وجود دارد که شهر داکار را به فرودگاه متصل می‌کند که توسط شرکت های فرانسویEngie و Thales Group به مبلغ 2 میلیارد دلار ساخته شده است. مجموع این اقدامات نشان دهنده تنوع زیاد شرکایی است که سرمایه گذاری در سنگال را انتخاب کرده اند، امری که تحلیلگران آن را به رشد متنوع و پایدار در این کشور آفریقایی فرانسوی زبان در دو دهه گذشته نسبت می دهند.

          مارک بوهلوند، تحلیلگر ارشد تحقیقات اعتباری در REDD Intelligence، یک گروه تحقیقاتی در مورد بازارهای نوظهورمی‌گوید: اگر به 15 سال گذشته، شاید پس از بحران مالی جهانی نگاه کنید، آنچه منحصر به فرد و شاید کمی غیرمعمول است این می‌باشد که سنگال رشد متعادلی داشته است. پویایی رشد در این کشور بطور عمومی وجود دارد.  بخشهای خدمات و کشاورزی نسبتاً قوی هستند که با سایر کشورهای آفریقایی جنوب صحرا که در آن بخش کشاورزی ضعیف و در حالت افول است در تضاد است. اکنون با شروع تولید از منابع نفت و گاز انتظار می‌رود سنگال بالاترین نرخ رشد را در آفریقا داشته باشد.

بر اساس گزارش بانک جهانی، انتظار می‌رود بهره برداری از منابع نفت و گاز سنگال به این پایه اقتصادی اضافه شود و رشد اقتصادی این کشور را به 8 درصد در سال 2023 و 10.5 درصد در سال 2024 افزایش دهد که بالاترین نرخ رشد در آفریقا است. در سال 2014 بیش از یک میلیارد بشکه ذخایر نفت و 120 تریلیون فوت مکعب ذخایر گاز طبیعی در اقیانوس اطلس و در آبهای سرزمینی این کشور کشف شد. اکتشافات عظیم این منابع هیدروکربنی منجر به سرمایه‌گذاری‌های زیادی توسط شرکت‌های نفت و گاز از جمله شرکت‌های بزرگ نفت بریتانیاBP و اپراتور آمریکاییKosmos Energy شد که 4.8 میلیارد دلار برای توسعه پروژه گاز طبیعی مایع بزرگ Tortue Ahmeyim (GTA) سرمایه گذاری کردند. 15 تریلیون فوت مکعب ذخایر گاز قابل بازیافت نیز قرار است در اواخر سال 2023 مورد استفاده قرار گیرند. شرکت نفت استرالیاییWoodside Energy نیز در حال توسعه میدان سانگومار در 100 کیلومتری جنوب شهر داکار است که ظرفیت تولیدصد هزار بشکه نفت در روز را دارد و قرار است اواخر امسال به بازارهای جهانی عرضه شود. علاوه بر پروژه‌های عظیم هیدروکربنی،DP World با اختصاص 1.3 میلیارد دلار برای توسعه یک بندر در آب های عمیق در 50 کیلومتری جنوب داکار، بزرگترین سرمایه گذاری خود را در آفریقا در سال 2020 انجام داد. بر اساس داده‌های انکتادUNCTAD، همه این پروژه‌ها شاهد افزایش چشمگیر سرمایه گذاری مستقیم خارجیFDI بوده اند که از 409 میلیون دلار در سال 2015 به 2.23 میلیارد دلار در سال 2021 افزایش پیدا کرده است.

علاوه بر رشد قوی و متنوع، بیشتر سرمایه‌گذاران، سنگال را به دلیل سیاست نسبتاً باثبات، حکمرانی خوب، نیروی کار ماهر اما کم هزینه و موقعیت جغرافیایی مطلوب به عنوان دروازه استراتژیک ورود به غرب آفریقا می دانند و نسبت به این کشور خوش‌بین هستند.Martjin Proos، مدیر صندوق زیرساخت آفریقا در حال ظهور (EAIF) می‌گوید: «سنگال برای ما ایده آل است. از نظر تاریخی، این کشور از نظر سیاسی باثبات است. فکر می‌کنیم به خوبی مدیریت می‌شود. آنها چارچوب های مشارکت عمومی- خصوصی (PPP) خوبی دارند و این به بخش خصوصی اجازه می دهد تا در بخش های مختلف وارد شود. بنابراین برای ما کشور جالبی جهت اجرای پروژه‌های زیرساختی است.این صندوق که توسط دولت‌های بریتانیا، هلند، سوئد و سوئیس حمایت می‌شود، تا به امروز ۷۰ میلیون دلار در بخش‌های مختلف در سنگال سرمایه‌گذاری کرده است و Proos می‌گوید که خیلی بیشتر در راه است».

سنگال دارای بخش خصوصی پر رونقی با حدود سی هزار شرکت کوچک و متوسط (SMEs) است که در سراسر این کشور 17 میلیون نفری پراکنده شده اند. ساختار اقتصاد به طور کلی در چند دهه گذشته ثابت مانده و حدود 50 درصد تولید ناخالص داخلی از خدمات، 25 درصد از صنعت و 15 درصد از کشاورزی است. مؤسسات مالی با 26 بانک مستقر در سنگال و همچنین شرکت های مخابراتی و املاک و مستغلات، بخش بزرگی از بخش خدمات را تشکیل می دهند. ابتکارات دولت و مداخلات نظارتی در دهه گذشته باعث رشد چشمگیر بخش خصوصی شده است. همچنین برنامه شاخص رئیس جمهور مکی سال، طرح سنگال در حال ظهور (PSE)، برای حفظ نرخ رشد سالانه سنگال بالای 7 درصد در حال اجرا است. این طرح شامل 27 پروژه سرمایه گذاری بزرگ و 17 پروژه زیرساختی با تمرکز در بخش های خدمات ، حمل و نقل، انرژی، کشاورزی، آب و فاضلاب، آموزش و پرورش و بهداشت است. چندین سازمان نیز به طور ویژه برای تقویت اقتصاد ایجاد شده اند. از جمله APIX، یک نهاد عمومی‌برای کمک به سنگال برای جذب سرمایه گذاری خارجی. آژانس توسعه شرکت های کوچک و متوسط (ADEPME). در دوران ریاست جمهوری مکی سال، سنگال در مقیاس سهولت انجام کسب و کار بانک جهانی از رتبه 178 در بین 190 کشور در سال 2013 به رتبه 123 در سال 2019 رسیده است.

          با این حال، تحلیلگران می‌گویند چندین چالش برای تقویت بخش خصوصی سنگال وجود دارد که مهمترین آنها برای شرکتهای کوچک و متوسط  (SME ) ها، مشکل تامین مالی است. ابراهیما فال از مشاوران Invest Africa می‌گوید علیرغم وجود 26 بانک، دسترسی به منابع مالی در کشور برایSMEها دشوار است، زیرا وام دهندگان به شدت ریسک گریز هستند و راه موثری برای تامین مالی مشاغل کوچک پیدا نکرده اند. خود کسب‌وکارها نیز ساختار ضعیفی دارند که وام دادن به آنها را سخت می‌کند. از سوی دیگر شرکت‌های سنگالی هنوز به عنوان قهرمانان پان آفریقایی مانند شرکت‌هایی از کشورهای دیگر مانند نیجریه، آفریقای جنوبی و مصر ظاهر نشده‌اند. اگر چه تعداد زیادی از شرکت های بزرگ در سنگال وجود دارند، از جمله شرکت تولید کننده سیمانSoccocim، شرکت تولید مواد غذاییSedima، و شرکت تولید کننده نوشیدنیSoboa، اما بسیاری از آنها هنوز تا رسیدن به شرکتهای عظیم با درآمد میلیارد دلاری فاصله زیادی دارند. فال می‌گوید: در این خصوص دو دلیل اصلی وجود دارد: تردید در مقیاس خارج از بازارهای داخلی و تردید در پذیرش سرمایه‌گذاری سهام برای رشد. او دلیل این امر را این واقعیت می‌داند که بیشتر شرکت‌های بزرگ سنگال، شرکت‌های قدیمی و خانوادگی هستند که ترجیح می‌دهند مدیریت شرکت را نزد خود نگه دارند. او می‌گوید: آنها نمی خواهند کنترل خود را بر دارائی‌هایشان از دست بدهند. اما اگر می خواهید از یک کسب و کار خانوادگی به یک شرکت بزرگ تبدیل شوید، باید درهای خود را به روی سرمایه گذاران بخش خصوصی باز کنید. وی برای اثبات این مطلب خاطر نشان می‌کند که هیچ شرکت سنگالی در فهرست نشریه تجارت آفریقا 2022 از 250 شرکت بزرگ آفریقا وجود نداشت. این شرکت ها همچنین با وجود اینکه بخشی از یک اتحادیه اقتصادی هستند که بیش از 100 میلیون نفر را در خود جای داده است، نسبت به توسعه در یک منطقه گسترده تر تردید دارند. وی معتقد است سنگال فرصت رشد مهمی را در این زمینه از دست داده است. این کشور باید به دنبال تسلط بر منطقه با شرکت های سنگالی و به عنوان یک مرکز تولیدی باشد. این کشور می‌تواند مسیر کشورهای آفریقایی دیگر مانند کنیا را دنبال کند که کارخانه‌های مونتاژ خودرو راه اندازی کردند و به صادرکننده پیشرو خودرو به منطقه شرق آفریقا تبدیل شدند.

  سنگال با بهره برداری از ذخایر قابل توجهی گاز طبیعی در سالجاری میلادی به نظر می رسد در آستانه تبدیل شدن به یک تولید کننده مهم هیدروکربن در منطقه غرب افریقا است. این انبوه منابع سوختی در عین حال فرصت هایی را برای این کشور ارائه می دهد... اما کشورهایی که به تولید نفت و گاز در مقیاس بزرگ می‌پردازند با تعدادی از دام ها نیز مواجه هستند... چشم انداز سنگال برای استفاده از ذخایر و منایع نفت و گاز به دلیل احتمال تاخیر در تولید و نوسان قیمت نامشخص است. سیاستگذاران سنگالی باید سناریوهای متعددی را در نظر بگیرند و در برنامه ریزی هزینه‌های آتی احتیاط کنند. مقامات اقتصادی سنگال باید هوشیار باشند و بدرستی عمل کنند. آنها علاقه مند به هزینه و سرمایه گذاری از منابع به عنوان مثال، از طریق صندوق سرمایه گذاری دولتی هستند و باید متعهد شوند که سهم درآمدهای نفت و گاز را برای سرمایه گذاری هزینه کنند. از سوی دیگر طرح‌های دولت سنگال برای تبدیل انرژی گاز به برق می‌تواند انرژی ارزان‌تر، پاک‌تر و قابل دسترس تری را برای کشور فراهم کند.

 

منبع:

نشریه افریکن بیزینس ، شماره 502 ، می 2023