وضعیت اقتصادی سریلانکا در سه ماهه ابتدایی سال 2023

رجوع به آمار منتشر شده از وضعیت اقتصادی سریلانکا نشان می‌دهد که این کشور توانسته است از اوج بحران اقتصادی عبور کند. در این مسیر اصلاح ساختار اقتصادی، همکاری‌های بین‌المللی و شرایط مساعد بین‌المللی در این موضوع بی‌تاثیر نبوده است. بر همین اساس بررسی وضعیت اقتصادی این کشور در سه ماه ابتدای سال 2023 می‌تواند تصویر بهتری از شرایط این کشور به منظور پیش‌بینی روندهای آینده سریلانکا ترسیم کند.

نگاه کلی

موضوع سه‌ماهه اول 2023 سه‌ماهه اول 2022 درصد تغییر صادرات 2.998 3.254 7.9- واردات 3.859 5.651 31.7- تراز تجاری 0.861- 2.397- ----- درآمد گردشگری 530 482 9.8 حواله‌های ارزی 1.413 0.783 80.6 ذخیره ارزی 2.7 1.9 ----- ورودی خالص به بازار سهام 0.1 0.9 ----- اوراق‌قرضه 127 5 ----- وام‌های بلند مدت 82 577 ----- تراز کلی 858 2.269- -----

ارقام به میلیارد دلار

همان‌گونه که مشخص است سریلانکا توانسته از در دومین و سومین منابع درآمدی خود یعنی حواله‌های ارزی و گردشگری افزایش مناسبی را تجربه کند. اما در بخش صادرات با وجود چشم‌انداز بسیار مثبت ارائه شده مبنی بر ثبت رکورد صادرات بیش از 8 میلیارد دلار برای سال 2023، تاکنون موفق عمل نکرده است. هر چند به دلیل کاهش شدید واردات، تراز تجاری این کشور در وضعیت به مراتب بهتری نسبت به مدت مشابه سال 2022 قرار دارد. اما از منظر دیگر، بورس اوراق بهادر سریلانکا به هیج وجه نتوانست انتظارات را برآورده کند، موضوعی که می‌تواند ناشی از چشم‌انداز متفاوت سرمایه‌گذاران به وضعیت اقتصادی سریلانکا باشد. 

اما به هر حال همان‌گونه که اشاره شد با وجود کاهش صادرات، سریلانکا به دلیل کاهش قابل توجه واردات، توانست از منظر تراز تجاری شرایط به مراتب بهتری را نسبت به سال قبل برای خود رقم بزند.

دلیل اصلی بهبود تراز تجاری سریلانکا نه بهبود‌های چشم‌گیری در بخش صادراتی بلکه بیشتر از کاهش واردات نشات گرفته است. در واقع کاهش واردات که میزان چشم‌گیری نیز بود، توانست شرایط تراز تجاری این کشور را به شکل محسوسی بهبود بخشد و با کاهش بیش از 1.5 میلیارد دلاری آن را به کمتر از 1 میلیارد دلار برساند.

عملکرد صادراتی

دسته‌بندی سه ماهه اول 2023 سه ماهه اول 2022 درصد تغییرات صادرات صنعتی مواد غذایی، نوشیدنی، تنباکو 124.8 138.7 10- علوفه دامی 37.6 35.6 5.7 پوشاک و منسوجات 1273 1477 13.8- محصولات کائوچو 232.8 251.7 7.5- الماس و جواهرات 137.7 98.5 39.7 ماشین‌آلات و لوازم مکانیکی 161 133.8 20.4 تجهیزات حمل‌ونقل 23 34 32.3- فرآورده‌های نفتی 130.2 179.5 27.5- محصولات شیمیایی 46.3 52.3 11.4- محصولات چوبی و کاغذی 29.7 37.6 20.9- محصولات صنعت چاپ 16.5 14.6 12.9 چرم،کالاهای مسافرتی و کفش 16.1 17 5.1- پلاستیک و مصنوعات از آن 15.1 18.4 18.1- فلزات پایه و محصولات مرتبط 42.1 50.2 16.1- محصولات سرامیکی 8.4 8.7 4.1- سایر صادرات صنعتی 80.5 85.3 5.7- کل صادرات صنعتی 2374.7 2632.7 9.8- صادرات کشاورزی چای 314.3 286.8 9.6 کائوچو 10.8 14.6 26.3- نارگیل 75.8 107.7 27.7- ادویه 100.6 85.3 18 سبزیجات 7.1 6 18.1 تنباکوی فرآوری نشده 6.9 7.2 3.4- محصولات کشاورزی جزئی 26.1 33.5 22.1- غذای دریایی 66.6 67.7 1.6- کل صادرات کشاورزی 608.2 605.9 0.4 صادرات مواد معدنی 7.7 10.4 26.1- صادرات طبقه‌بندی نشده 7 5.2 34.8 کل صادرات 2299.7 3254.2 7.9-

ارقام به میلیون دلار

رجوع به جدول صادرات سریلانکا در سه ماهه اول سال 2023 و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد که سریلانکا تقریباً در تمام دسته‌های صادراتی با کاهش مواجه شده است. البته دلیل اصلی این کاهش صادرات با باید در تغییرات بازار بین‌المللی و کاهش تقاضا و در کنار آن افزایش‌ هزینه‌های تولید در سریلانکا و در نتیجه کاهش قدرت رقابت‌پذیری تولیدکنندگان این کشور جست‌وجو کرد. از سوی دیگر افزایش صادرات در محصولاتی مانند چای نیز بسیار کمتر از پیش‌بینی‌های اولیه بوده است و لذا آنها نیز راه دشواری برای رسیدن به هدف‌های تعیین شده دارند. اما به هر حال این امر می‌تواند برنامه این کشور برای رسیدن به هدف صادرات بیش از 18 میلیارد دلاری را با چالش‌های عمده‌ای مواجه کند و می‌تواند پیش‌بینی کرد که تحقق این امر چندان محتمل به نظر نمی‌رسد.

عملکرد وارداتی

دسته‌بندی سه ماهه اول 2023 سه ماهه اول 2022 درصد تغییرات کالاهای مصرفی محصولات صنعت غلات و آسیاب 34.2 137.9 75.2- لبنیات 45.9 82.9 44.7- سبزیجات 74 90.6 18.4- غذای دریایی 105 22.9 54.1- شکر و شیرینی 126.4 66.5 90.1 ادویه‌ها 32 41.6 22.9- سایرغذاهاو نوشیدنی‌ها 55.3 70.1 21.1- وسایل نقلیه شخصی 10.2 2.1 390.2 پزشکی و دارویی 161.8 166.4 2.7- لوازم‌خانگی 11.6 46.2 75- پوشاک و لوازم جانبی 45.7 72 36.6- دستگاه‌های مخابراتی 11.5 35.5 67.6- وسایل منزل و اثاثیه 23.1 48 52- سایر مواد مصرفی غیر خوراکی 44.6 58 23.2- کالاهای واسطه‌ای سوخت 1076.4 1412.3 23.8- نفت خام محصولات پالایشگاهی زغال‌سنگ 157.3 110.1 42.9 712.4 1079.9 34- 206.7 222.3 7- الماس، سنگ‌های قیمتی و فلزات 68.1 48.9 39.4 منسوجات و نساجی 604.6 880.5 31.3- کاغذ و مقوا و محصولات مرتبط 108.1 122.2 11.5- نهاده‌های کشاورزی 70 56.9 23.1 گندم و ذرت 81.2 81.7 0.7- فلزات پایه 44.2 177.8 75.1- پلاستیک و مصنوعات آن 108.2 208 48- محصولات شیمیایی 191.1 266.5 28.3- کود 40 21.6 85.6 لاستیک و مصنوعات آن 40.8 97.1 58- محصولات معدنی 20.1 45.8 56.1- سایرکالاهای واسطه‌ای 127.1 190.8 33.4- کالاهای سرمایه‌ای ماشین‌آلات و تجهیزات 403.5 695.2 42- مواد و مصالح ساختمانی 165.3 341.8 51.6- تجهیزات حمل‌ونقل 20 60.4 66.9- سایرکالاهای سرمایه‌ای 0.8 1.4 74- واردات طبقه‌بندی نشده 2.3 1.6 45.2 کل واردات 3858.6 5651.2 31.7-

ارقام به میلیون دلار

کاهش مداوم واردات روند عادی دو سال اخیر سریلانکا بوده است. بحران اقتصادی، کمبود نقدینگی ارزی، محدودیت‌های شدید اعمالی از سوی دولت در کنار افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم و در نتیجه کاهش تقاضا، موجب کاهش واردات در ماه‌های اخیر شده است.

دلایل هر چه که باشد، واردات به شکل محسوسی کاهش داشته است به طوری که این کاهش در برخی محصولات در سه ماه ابتدایی سال جاری نسبت به سال قبل بیش از 70 درصد بوده است و در مجموع با کاهش 31 درصدی مواجه بوده است. البته این موضوع هر چند موجب بهبود تراز تجاری سریلانکا خواهد شد اما کاهش واردات برخی از محصولات و به ویژه محصولات واسطه‌ای مانند منسوجات، فلزات پایه و ... نهایتاً به کاهش تولید و در نتیجه کاهش مجدد صادرات منتج خواهد شد.

گردشگری

صنعت گردشگری سریلانکا بعد از چندین سال در حال تجربه شرایط مناسب و رو به رشدی است. روند مثبت این صنعت از ماه‌های پایانی سال 2022 آغاز شد و در سال 2023 نیز ادامه یافت. همین موضوع موجب شده است که سریلانکا چه از منظر تعداد گردشگران ورودی و چه از منظر درآمدهای حاصل از آن چشم‌انداز‌های بسیار بهتری نسبت به گذشته داشته باشد.

تا پایان ماه مارس سال 2023، بالغ بر 336 هزار نفر وارد این کشور شده‌اند که تقریباً نیمی از کل گردشگران ورودی به این کشور در سال 2022 بوده است. این موضوع همان‌گونه که اشاره شد در روند درآمدی این کشور نیز موثر بوده و درآمد این کشور از 482 میلیون دلار به 530 میلیون دلار افزایش داشته است. لذا با توجه به روند فعلی، سریلانکا می‌تواند امیدوار باشد که تا پایان سال جاری درآمدی بیش از 2 میلیارد دلاری را به دست آورد که در صورت تحقق آن رشد قابل ملاحظه‌ای نسبت به سه سال اخیر خواهد بود.

حواله ‌ارزی

شاید اغراق نباشد مهم‌ترین قربانی نوسات شدید ارزی سال 2022 را دومین منبع درآمد ارزی این کشور یعنی حواله‌های ارزی سریلانکایی‌های مهاجر بدانیم. تفاوت قابل توجه در نرخ رسمی و نرخ غیر رسمی‌باعث شده بود که با وجود افزایش قابل ملاحظه‌ای خروج کارگران سریلانکایی برای اشتغال خارجی، میزان حواله‌های ارزی به حدود 30 درصد از میزان معمول کاهش یابد.

اما به نظر می‌رسد که این روند هر چند به آرامی اما در حال بازگشت به شرایط طبیعی است. تغییر سیاست‌های ارزی سریلانکا از نرخ ثابت به نرخ شناور و مشوق‌های ارائه شده برای انتقال پول از مسیر بانکی از مهم‌ترین دلایل این مسئله است. در مجموع سریلانکا تا پایان ماه مارس شاهد درآمد 1.413 میلیارد دلاری از این محل بود که تقریباً 45 درصد بیش از درآمد 783 میلیون دلاری مدت مشابه سال قبل است. بر همین اساس می‌توان پیش‌بینی کرد با ادامه این روند سریلانکا بتواند نسبت به سال قبل درآمد بیشتری را از این محل به دست آورد اما بسیار بعید به نظر می‌رسد که بتواند به درآمد 7 میلیارد دلاری خود در پیش از همه‌گیری کرونا برسد.

جریان‌های مالی و ذخیره ارزی

سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بازار اوراق بهادار از ژانویه تا مارس 2023 به 112 میلیون دلار رسید. در همین حال، جریان ورودی خارجی به بورس کلمبو، شامل معاملات بازار اولیه و ثانویه، خروجی خالص 8 میلیون دلاری را طی مارس 2023 ثبت کرد که منجر به ورود خالص 1 میلیون دلاری در طول سه ماه منتهی به مارس2023 شد.

ذخایر رسمی ناخالص نیز در پایان مارس 2023 به 2.7 میلیارد دلار افزایشیافت. این شامل تسهیلات سوآپ از بانک خلق چین که معادل حدود 1.4 میلیارد دلار است نیز می‌شود که به دلیل شرایط مندرج در آن هنوز برای سریلانکا قابل استفاده نیست. لذا باید اشاره کرد که میزان قابل استفاده ذخیره ارزی سریلانکا برابر با 1.3 میلیارد دلار است.