اخبار اقتصادی جمهوری آذربایجان
گزیده اخبار و تحولات اقتصادی جمهوری آذربایجان در دهه دوم فروردین ماه 1401 مندرج در رسانه‌های این کشور به شرح زیر ارائه می‌گردد.
مؤسسه رتبه‌بندی فیچ: «در سال 2022 تورم جمهوری آذربایجان 8.7 درصد خواهد بود»
بر اساس پیش‌بینی به‌روزشده آژانس بین‌المللی رتبه‌بندی فیچ، در سال 2022 تورم سالانه جمهوری آذربایجان 8.7 درصد خواهد بود. بر اساس گزارش این مؤسسه، این رقم 2.3 درصد بیشتر از پیش‌بینی قبلی است. آژانس فیچ انتظارات تورمی گرجستان را با 4.5 واحد درصد افزایش به 10 درصد و در ارمنستان با 3.5 واحد درصد افزایش به 8.5 درصد رساند. اعتماد به اقتصاد بر سرمایه‌گذاری و مخارج مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارد و افزایش بیشتر تورم بر دومی فشار وارد می‌کند. فیچ پیش‌بینی‌های تورم را برای همه کشورهای حوزه CIS بازبینی کرده و افزایش داده است. پیش‌بینی می‌شود با توجه به قیمت بالای مواد غذایی و انرژی و کاهش نرخ ارز، تورم سالانه این منطقه در سال 2022 بالاتر از میانگین 8.5 درصد باشد.
در برخی از کشورها، کنترل قیمت بر روی محصولات کلیدی اعمال شده یا گسترش یافته است. این امر هزینه‌های مالی اضافی را، هرچند کمتر از اثرات افزایش قیمت کالاها، به همراه خواهد داشت. سیاست پولی نیز همچنان سخت خواهد لود که باعث کاهش بیشتر رشد خواهد شد. اثرات رشد ضعیف‌تر و تورم بالاتر با افزایش احتمالی درآمدهای صادراتی هیدروکربن از صادرکنندگان عمده منطقه خنثی می‌شود. این امر در جمهوری آذربایجان خود را نشان می‌دهد که گاز بیشتری به اروپا صادر می‌کند و از تقاضای بالا و قیمت‌های بالا برخوردار است.
(خبرگزاری «رپورت»: 19 فروردین)
سوکار سوخت خودرو را از سه کشور وارد می‌کند
شرکت دولتی نفت آذربایجان (سوکار) به دلیل توقف فعالیت پالایشگاه نفت حیدر علی‌اف، سوخت خودرو را از خارج وارد می‌کند. از 4 آوریل 2022 برخی از تأسیسات تولید در این شرکت به دلیل کارهای تعمیر و نگهداریِ برنامه‌ریزی‌شده به حالت تعلیق درآمده است. هم‌زمان کار در شرکت «آذرکیمیا» نیز که مواد خام را از پالایشگاه‌های نفت دریافت می‌کرد متوقف شده است.
به طور کلی، پالایشگاه به مدت 50 روز غیرفعال خواهد بود. در همین راستا، سوکار برای جلوگیری از کمبود بنزین EU-92 در بازار داخلی، از فوریه اقدام به خرید این سوخت از شرکای خارجی خود کرده است. یک منبع دولتی گفت: «در مجموع 150 هزار تن EU-92 می‌بایست وارد می‌شد. بخش عمده آن قبلاً وارد شده است و بر اساس قراردادهایی با شرکت‌های روسی و رومانیایی و ترکمنستانی تحویل داده شد. بیشتر آن از روسیه خریداری شده است.» این قراردادها بر اساس قیمت بازار و پرداخت ارز خارجی قبل از جنگ در اوکراین و اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه امضا شده بود.
پالایشگاه نفت حیدر علی‌اف به طور متوسط 1.2-1 میلیون تن بنزین (1.26 میلیون تن در سال 2021)، لیگنین (400.7 هزار تن)، سوخت دیزل (2.4 میلیون تن)، نفت کوره (105.000 تن)، روغن‌های روان‌کننده (49.1 هزار تن)، کک نفتی (255.3 هزار تن)، قیر نفتی (362.2 هزار تن) و سوخت جت (490.1 هزار تن) تولید می‌کند. تقریباً تمام بنزین AI-92 تولیدشده در این شرکت به بازار داخلی روانه می‌شود.
(خبرگزاری «رپورت»: 19 فروردین)
پالایشگاه نفت حیدر علی‌اف به طور موقت تعطیل می‌شود
سوکار در 4 آوریل 2022 روند تعلیق فعالیت پالایشگاه نفت حیدر علی‌اف باکو را آغاز کرد. این بیانیه را ابراهیم احمداف، معاون پرسنل و فناوری اطلاعات سوکار و سخنگوی این شرکت بیان کرد: «روز دوشنبه، کارخانه به طور موقت عملیات برخی از تأسیسات را برای کارهای تعمیر و نگهداری برنامه‌ریزی‌شده متوقف کرد. پس از اتمام کار لازم، این کارخانه قصد دارد به‌تدریج تأسیسات فناوری اصلی جدید مورد نیاز برای شروع تولید دیزل یورو-5 را در پروژه نوسازی راهاندازی کند. به دلیل بسته‌شدن این پالایشگاه، مؤسسه تولیدی آذرکیمیا سوکار فعالیت خود را از 5 آوریل 2022 به‌منظور انجام کارهای پیشگیرانه متوقف کرده است. همان‌طور که می‌دانید، این پالایشگاه منبع اصلی تأمین مواد اولیه آذرکیمیا است.»
لازم به ذکر است که نفت جمهوری آذربایجان در پالایشگاه نفت باکو به نام حیدر علی‌اف که در سال 1953 ساخته شده است فرآوری می‌شود. این کارخانه به طور کامل نیاز این جمهوری را به فرآورده‌های نفتی تأمین می‌کند. در حال حاضر پالایشگاه در حال بازسازی و نوسازی است.
(پرتال خبری «مدرن.آذ»: 18 فروردین)
برنامه‌ریزی برای ساخت یک ایستگاه جدید به‌عنوان جایگزین نیروگاه مینگه‌چویر
النور سلطان‌اف معاون وزیر انرژی جمهوری آذربایجان گفت: «قرار است در پنج سال آینده نیروگاه جدیدی در شهرک یشما بر اساس فناوری‌ها و نوآوری‌های روز ساخته شود. قرار است برای ساخت این ایستگاه سرمایه‌گذاری خصوصی داخلی و خارجی جذب شود. همان‌طور که مشخص است، جمهوری آذربایجان می‌کوشد نیروگاه‌های قدیمی دوران شوروی را با نیروگاه‌های پیشرفته جایگزین کند. نیروگاه مینگه‌چویر یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های کشور با ظرفیت 2400 مگاوات است. برنامه‌ریزی شده است تا استفاده از آن به حداقل برسد و تعداد نیروگاه‌هایی که به گاز کمتری نیاز دارند افزایش یابد. این به نوبه خود به این معنی است که گاز ذخیره‌شده می‌تواند در بازار داخلی استفاده یا صادر شود. استفاده از نیروگاه میگه‌چویر به حداقل رسانده می‌شود. دولت جمهوری آذربایجان شرایط مساعدی را برای سرمایه‌گذاران خصوصی برای این پروژه ایجاد خواهد کرد.
(خبرگزاری «ترند»: 17 فروردین)
پیش‌بینی تورم سالانه 7 درصدی در سال 2022
در گزارش جدید بانک توسعه آسیایی با عنوان «چشم‌انداز توسعه آسیایی 2022» آمده است: «با وجود کاهش رشد مصرف فردی، متوسط افزایش سالانه قیمت مصرف‌کننده در جمهوری آذربایجان در سال 2022 به دلیل وقفه در واردات مواد غذایی از روسیه و اوکراین که سهم زیادی در تأمین مواد غذایی این کشور دارند، 7 درصد خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود در سال 2023 متوسط تورم به 5.3 درصد کاهش یابد.» به گفته بانک توسعه آسیایی، افزایش هزینه‌های اجتماعی و حقوق کارمندان دولت و حداقل دستمزد، تورم را تسریع خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود به دلیل قیمت بالای نفت، نرخ ارز ثابت بماند. انتظار می‌رود بانک مرکزی جمهوری آذربایجان نرخ تنزیل را تا اواسط سال 2022 بدون تغییر نگه دارد یا در واکنش به افزایش فشارهای تورمی، افزایش دهد. با این حال، اگر تورم در محدوده هدف 2 تا 6 درصد بماند، ممکن است سیاست پولی نرم‌تر شود. بانک مرکزی جمهوری آذربایجان به مداخله در بازار پول از طریق عقیم‌کردن نقدینگی مازاد بر پول محلی از طریق مزایده سپرده و انتشار اسکناس، کنترل مقدار ارز در گردش و تنظیم فشارهایی که می‌تواند منجر به کاهش ارزش منات شود، ادامه خواهد داد. لازم به ذکر است که قیمت مصرف‌کننده در ژانویه تا فوریه 2022 نسبت به میانگین سالانه 12.2 درصد افزایش داشته است. در سال 2021 میانگین تورم در جمهوری آذربایجان 6.7 درصد بوده است.
(خبرگزاری «آپا»: 17 فروردین)
افزایش 45 درصدی صادرات غیرنفتی جمهوری آذربایجان در دو ماه آغازین 2022
صادرات جمهوری آذربایجان در ژانویه تا مارس سال 2022 حدود 8 میلیارد دلار و در بخش غیرنفتی 727.2 میلیون دلار بوده است. بر اساس گزارش مرکز تحلیل و ارتباطات اصلاحات اقتصادی، صادرات بخش غیرنفتی نسبت به سال ۲۰۲۱ میلادی ۲۲۵.۶ میلیون دلار (معادل ۴۵ درصد) افزایش داشته است. تولید میوه و سبزی در ژانویه تا مارس 2022 نسبت به مدت مشابه سال قبل 28.5 درصد افزایش یافت و به 124.9 میلیون دلار رسید. در همین مدت صادرات محصولات شیمیایی 10 برابر، آلومینیوم و محصولات آلومینیوم 63.9 درصد، فلزات آهنی و فرآورده‌های آنها 48.7 درصد، نخ پنبه 29.3 درصد و الیاف پنبه 5.6 درصد افزایش داشته است. در مارس 2022 صادرات بالغ بر 2 میلیارد دلار بود. صادرات غیرنفتی با 55.9 درصد افزایش به 265.5 میلیون دلار رسید. در مارس 2022 صادرات محصولات غذایی با 13.6 درصد افزایش نسبت به ماه مشابه سال قبل به 48.8 میلیون دلار و محصولات غیرخوراکی با 70.1 درصد افزایش به 216.7 میلیون دلار رسید.
(خبرگزاری «آپا»: 17 فروردین)
سوکار بازارهای اصلی صادرات اوره را اعلام کرد
خیال جعفروف، مدیر کارخانه اوره سوکار گفت: «واردکننده اصلی اوره تولیدشده در سوکار در سال گذشته برزیل بوده است. علاوه بر این، حدود 32 تا 35 هزار تن اوره به روسیه و ترکیه و رومانی صادر شد. همچنین به کشورهایی مانند ایتالیا و بلغارستان و آلبانی نیز این محصول صادر شد. ظرفیت ذخیره‌سازی اوره بدون بسته‌بندی حدود 60 هزار تن است که با ظرفیت تولید ماهانه سوکار برابر است. اوره حاوی 46 درصد نیتروژن است. پس از استعمال اوره محلی، بهره‌وری در مناطق خاصی بین 2 تا 4 برابر افزایش یافته و از نظر زیست‌محیطی کود بسیار مطمئنی است. اوره را می‌توان به‌راحتی در مسافت‌های طولانی صادر کرد.»
لازم به ذکر است که کارخانه اوره سوکار در سال 2011 توسط شرکت مهندسی سامسونگ کره جنوبی طراحی و ساخته شده است. کارخانه اوره که در ژانویه 2019 راهاندازی شد قادر به تولید 2 هزار تن اوره در روز و 660 هزار تن در سال است. این کارخانه که در زمینی به مساحت حدود 40 هکتار در شهرک صنعتی سمگاییت قرار دارد، شامل بخش‌های تولید آمونیاک و تولید اوره و تأسیسات جانبی است.
(خبرگزاری «ترند»: 15 فروردین)
اعلام هزینه ساخت نیروگاه خورشیدی جبراییل
«هم‌اکنون پروژه‌های مختلفی برای ایجاد منطقه «انرژی سبز» در مناطق آزادشده اجرا می‌شود. بر اساس قرارداد اجرایی امضاشده با شرکت BP، قرار است یک نیروگاه خورشیدی 240 مگاواتی در منطقه جبراییل ساخته شود.» این بیانیه را تبریز امایف، مدیر آژانس دولتی منابع انرژی تجدیدپذیر وزارت انرژی جمهوری آذربایجان بیان کرد. وی گفت: «هزینه سرمایه‌گذاری این پروژه حدود 200 میلیون دلار است. علاوه بر آن، قرار است نیروگاه‌های برق‌آبی کوچک در قره‌باغ بازسازی شود. تا به امروز 4 نیروگاه برق‌آبی کوچک بازسازی شده و قرار است در سال 2022 پنج نیروگاه برق‌آبی کوچک نیز ساخته شود.»
(خبرگزاری «آذرتاج»: 15 فروردین)
برنامه‌ریزی برای استخراج 7.2 گیگاوات انرژی بادی در دریای خزر در 14 سال آینده
پرویز شهبازوف وزیر انرژی جمهوری آذربایجان با یورگ کوکیس معاون وزیر امور اقتصادی صدراعظم فدرال آلمان دیدار و گفت‌وگو کرد. در این نشست مسائل مربوط به دستور کار جهانی انرژی، گسترش کریدور گاز جنوبی، تبدیل جمهوری آذربایجان به تامین‌کننده اروپایی «انرژی سبز» و توسعه همکاری‌های دوجانبه در زمینه انرژی مورد بررسی قرار گرفت. خاطرنشان شد جمهوری آذربایجان که سال‌ها تأمین‌کننده نفت بوده است، از طریق کریدور گاز جنوبی، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های قرن بیست‌ویکم، به تأمین‌کننده گاز کشورهای اروپایی تبدیل شده و گسترش این کریدور مستلزم حل تعدادی از مسائل ضروری بر اساس همکاری‌های چندجانبه است. همچنین خاطرنشان شد که جمهوری آذربایجان در حال حاضر برنامه‌ریزی برای صادرات انرژی‌های تجدیدپذیر به اروپاست. پرویز شهبازوف گفت: «در نظر داریم که تا سال 2036 میلادی 7.2 گیگاوات از پتانسیل غنی انرژی بادی دریای خزر را محقق کنیم. با خطوط انتقال جدید، مانند خط برق زیردریایی دریای سیاه، می‌توانیم «انرژی سبز» تولیدشده را به اروپا صادر کنیم. در عین حال صادرات مخلوط هیدروژنی نیز مورد توجه قرار گرفته است».
(خبرگزاری «رپورت»: 11 فروردین)
معاون وزیر انرژی: «تولید و صادرات گاز در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت»
النور سلطان‌اف معاون وزیر انرژی جمهوری آذربایجان به خبرنگاران گفت: «دستیابی آذربایجان به حجم بزرگ گاز و صادرات به خارج از کشور بر اساس تصمیمات سرمایه‌گذاری سال‌های پیش انجام می‌شود. تولید گاز ما در حال رشد است. در عین حال، فرصت‌های جدیدی در چارچوب روابط با شرکای خاص در حال ظهور است. بخش بزرگ تولید در جمهوری آذربایجان از طریق کنسرسیوم شرکت عملیات بین‌المللی آذربایجان به انجام می‌رسد. تصمیم مالی توسط کنسرسیوم گرفته می‌شود. البته منافع و خواسته‌های حاکمیتی دولت جمهوری آذربایجان در راس امور قرار دارد. در عین حال، این یک تصمیم اقتصادی است و شرکت‌های آذربایجانی قطعاً در آن حضور دارند.»
لازم به ذکر است که ظرفیت خط لوله گاز ترانس‌آدریاتیک، بخش اروپایی کریدور گاز جنوبی که در حال حاضر گاز جمهوری آذربایجان را به جنوب اروپا منتقل می‌کند، 10 میلیارد متر مکعب گاز در سال است. کنسرسیوم TAP در حال بررسی سه سناریو برای افزایش ظرفیت خط لوله است: محدود (تا 14.4 میلیارد متر مکعب)، جزئی (تا 17.1 میلیارد متر مکعب) و کامل (تا 20 میلیارد متر مکعب در سال). عرضه گاز جمهوری آذربایجان به مصرف‌کنندگان ایتالیا و یونان و بلغارستان از طریق TAP از 31 دسامبر 2020 آغاز شد. مجموع عرضه گاز جمهوری آذربایجان به اروپا از طریق TAP به 10 میلیارد متر مکعب رسیده است. در حال حاضر روزانه بیش از 28 میلیون متر مکعب گاز از طریق TAP به اروپا ارسال می‌شود. در سال 2022 صادرات گاز جمهوری آذربایجان به ترکیه 8.2 میلیارد متر مکعب و به اروپا 9.1 میلیارد متر مکعب خواهد بود. در سال 2021 آذربایجان 19.2 میلیارد متر مکعب (از جمله 8.2 میلیارد متر مکعب گاز به اروپا) صادر کرده است.
(خبرگزاری «رپورت»: 11 فروردین)
همکاری‌های دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران
بررسی امکان ساخت راه‌آهن ایمیشلی-پارس‌آباد
جمهوری آذربایجان و ایران در حال بررسی امکان ساخت راه‌آهن ایمیشلی-پارس‌آباد هستند. خبرگزاری اینترفاکس به نقل از منبعی در دولت جمهوری آذربایجان گزارش داد که این موضوع در نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی بین‌دولتی جمهوری آذربایجان و ایران در مارس 2022 در باکو مورد بررسی قرار گرفت. در این نشست، طرفین توافق کردند که ساخت راه‌آهن ایمیشلی (جمهوری آذربایجان) - پارس‌آباد (ایران) را بررسی کنند. علاوه بر این، طرفین توافق کردند در مورد ازسرگیری فعالیت قطار مسافری نخجوان - مشهد - نخجوان تبادل نظر کنند. قطار تندرو بین‌المللی نخجوان – مشهد – نخجوان از 29 دسامبر 2016 آغاز به کار کرد. با این حال، یک سال بعد، حرکت قطار به دلایل فنی متوقف شد. در سال 2018 این قطار فعالیت خود را از سر گرفت، اما به دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا مجدداً متوقف شد.
(خبرگزاری «اینترفاکس»: 17 فروردین)
تصویب یادداشت تفاهم بین جمهوری آذربایجان و ایران
یادداشت تفاهم بین دولت‌های جمهوری آذربایجان و ایران در مورد ایجاد ارتباطات جدید بین منطقه اقتصادی زنگه‌زور شرقی و جمهوری خودمختار نخجوان به تصویب رسید. رئیس جمهور الهام علی‌اف فرمانی را در این باره امضا کرد. بر اساس این فرمان، «یادداشت تفاهم بین دولت جمهوری آذربایجان و دولت جمهوری اسلامی ایران در مورد ایجاد راه‌های ارتباطی جدید بین منطقه اقتصادی زنگه‌زور شرقی و جمهوری خودمختار نخجوان از طریق خاک جمهوری اسلامی ایران» منعقد شده در 11 مارس 2022 به تصویب رسید. هیئت وزیران جمهوری آذربایجان اقداماتی را برای اجرای مفاد آن اتخاذ خواهد کرد. وزارت امور خارجه این کشور تکمیل مراحل داخلی لازم برای لازم‌الاجرا شدن این یادداشت تفاهم را به اطلاع دولت ایران خواهد رساند.
(خبرگزاری «آپا»: 16 فروردین)
تهران مصمم به کار بر روی کریدور حمل‌ونقل است
حیدر رضایی کارشناس مرکز مطالعات راهبردی شرق جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با پرتال خبری «اخو آذ» درباره روابط ایران و جمهوری آذربایجان گفت: روندهای کنونی نشان می‌دهد که روابط دو کشور تحرک جدیدی یافته است. وی با یادآوری حضور رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی ایران در پایانه مرزی و ایستگاه راه‌آهن جلفا در ارتباط با تفاهم‌نامه دو طرف مبنی بر گشایش خطوط مواصلاتی جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق ایران، گفت: این نشان‌دهنده جدیت طرف ایرانی در تلاش در این مسیر است.
این کارشناس معتقد است این امر به نفع دو کشور و همچنین موجب تقویت روابط ژئوپلیتیکی دو کشور همسایه خواهد بود. وی افزود: الهام علی‌اف رئیس جمهوری آذربایجان نیز در دیدار با رستم قاسمی تأکید کرد که کشورهای ما در همه زمینه‌ها همکاری دارند. مسیر حمل‌ونقل جدید فرصت‌های جدیدی را در منطقه باز می‌کند.
(پرتال خبری «اخو آذ»: 11 فروردین)
عناوین برخی خبرهای مرتبط با جمهوری اسلامی ایران
افزایش اندوخته طلا و ارز ایران در سال 2021: جمهوری اسلامی ایران در سال 2021 توانست اندوخته طلا و ارز خود را 57 درصد افزایش دهد و از 36.5 میلیارد دلار به 57 میلیارد دلار برساند. این بیانیه را علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد. به گفته وی، افزایش ذخایر ارزی عمدتاً ناشی از رشد درآمدهای صادراتی بوده است. رئیس کل بانک مرکزی وضعیت بازار ارز کشور را مطلوب و متعادل توصیف کرد. (خبرگزاری «رپورت»: 18 فروردین)
قصد ایران برای آغاز عملیات حفاری در میدان گازی آرش: ایران به زودی عملیات حفاری در میدان گازی آرش را آغاز خواهد کرد. دفتر خبرگزاری آپا در تهران گزارش داد که جواد اوجی وزیر نفت ایران این مطلب را در صفحه توئیتر خود نوشت. وی گفت: «ما آمادگی داریم در زمینه‌های مشترک همکاری کنیم، اما گام‌های یک‌جانبه مانع اجرای پروژه ما نخواهد شد.» (خبرگزاری «آپا»: 10 فروردین)