تاثیرات جنگ روسیه و اوکراین بر واردات نفت و گاز در هند

هند (بعنوان سومین واردکننده نفت جهان) حدود 85% نفت خام و 40% گاز طبیعی مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کند.

هند (بعنوان سومین واردکننده نفت جهان) حدود 85% نفت خام و 40% گاز طبیعی مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کند. این وابستگی علاوه بر ملاحظات امنیت انرژی، هزینه بالایی را بر دولت تحمیل می‌کند. متوسط قیمت سبد نفتی وارداتی هند از 60.5 دلار/بشکه در 2019 به 45 دلار/بشکه در 2020 کاهش و سپس به 73 دلار/بشکه در 2021 افزایش یافت و با شروع سال 2022 نیز این روند افزایشی ادامه دارد.

- در سال مالی 20-2019 هند به طور متوسط روزانه 4.55 میلیون بشکه نفت خام وارد کرد که مجموعاً 101.4 میلیارد دلار هزینه داشت.

- سال مالی21-2020 (منتهی به پایان مارس) واردات نفت خام به 196.5 میلیون تن، معادل 3.94 میلیون بشکه/روز کاهش یافت که با توجه به قیمت پایین نفت، 62.2 میلیارد دلار هزینه تحمیل نمود.

- طی 9 ماه سال مالی جاری (22-2021) رقم 94.3 میلیارد دلار برای واردات 175.9 میلیون تن یعنی روزانه 4.77 میلیون بشکه نفت هزینه شد که بیانگر افزایش مجدد تقاضای داخلی است و با رشد قیمت های جهانی در ماه‌های پایانی سال نیز همراه گردید. این احتمال وجود دارد که تا پایان سال مالی این هزینه وارداتی به دو برابر سال گذشته برسد.

عراق بزرگترین صادرکننده نفت به هند است که با سایر کشورهای خلیج فارس مجموعاً 70% نفت خام هند را تامین می‌کنند. عراق، عربستان، امارات و آمریکا مهمترین صادرکنندگان نفت به هند هستند.

واردات گاز هند نیز در 9 ماه پایانی سال 2021 به رغم کاهش 3% در مقدار واردات، برابر 8.7 میلیارد دلار بود، در حالی که طی کل سال مالی گذشته 7.9 میلیارد دلار و سال ماقبل آن 9.5 میلیارد دلار بود. کشورهای قطر، آمریکا، استرالیا و روسیه از مهمترین تامین کنندگان گاز (LNG) هند هستند.

تعاملات نفتی هند و روسیه:

واردات نفت خام از روسیه به هند، نسبت اندکی از کل واردات این کشور را تشکیل می دهد. طی ماه دسامبر 2021 از دو کشور روسیه و قزاقستان روزانه 64000 بشکه نفت به هند صادر شده که 1.4% واردات این کشور را شامل می‌شود. چند شرکت و کنسرسیوم هندی، توافقاتی را برای استخراج یا واردات نفت و گاز از روسیه امضا کرده اند که به برخی موارد آن اشاره می‌شود:

- شرکت نفت هند (IOC) فوریه 2020 با شرکت Rosneft روسیه برای واردات سالانه 2 میلیون تن نفت به توافق رسید، اما عملا به دلیل هزینه بالای حمل، مقادیر کمتری واردات صورت گرفت.

- سال2016 کنسرسیوم هندی شامل شرکت نفت هند(IOC)، شرکت ملی نفت و گاز(ONGC)، نفت هند (Oil India Ltd) و بهارات(Bharat) مجموعاً 49.9% سهام توسعه یک میدان نفت و میعانات در شرکت نفتی زیرمجموعه Vankorneft روسیه را در منطقه کراسنویارسک خریداری کردند.

- یک کنسرسیوم دیگر هند شامل شرکت نفت هند (IOC)، نفت هند(Oil India) و بهارات(Bharat) 29.9% سهام شرکت نفتی Taas Yuryakh روسیه را دارند که در میادین مشترک با روسنفت و BP همکاری دارد.

- شرکت ملی نفت و گاز (ONGC) در سال 2001 اقدام به خرید 20% سهام پروژه ساخالین-1 نمود که با "روس نفت"، "اگزون موبیل" و شرکت ژاپنی "سودکو" شریک است.

- شرکت Rosneft روسیه در قالب یک کنسرسیون 49% سهام شرکت نفتی Essar Oil هند را از 2017 در اختیار گرفت (نام آن به Nayara Energy تغییر یافت). اما 20% سهام شرکت روسی نیز در اختیار BP انگلیس است و ظاهراً غول نفتی انگلیسی قصد دارد این سهام را واگذار کند. این مساله شرکت هندی را در خصوص چشم انداز طرح های توسعه خود نگران نموده است.

- شرکت گاز Gail هند یک قرارداد 20 ساله با Gazprom روسیه برای واردات سالانه 2.85 میلیون تن LNG منعقد کرده که 10% واردات شرکت هندی را تامین می‌کند و اولین محموله خود را در اکتبر 2021 تحویل گرفته است.

اما همه این توافقات و زمینه‌های همکاری نفتی، ممکن است تحت تاثیر تحولات اخیر منطقه ای قرار بگیرد. کما این که شرکت نفت هند (IOC) از 28 فوریه 2022 اعلام کرد که دیگر محموله‌های نفت خام از روسیه را به دلیل ریسک حمل و واردات آن، با شرایط تحویل FOB خریداری نخواهد کرد. هرچند افزایش بهای جهانی حامل های انرژی، صرفه همکاری در پروژه‌های نفتی را افزایش می دهد، اما مخاطرات امنیتی و سیاسی به وجودآمده ناشی از جنگ روسیه و اوکراین و متعاقباً تحریمهای فزاینده و احتمالا دنباله دار آمریکا و متحدانش علیه صنعت نفت روسیه، به علاوه هزینه بالای حمل از مسیر اقیانوس آرام به اقیانوس هند و بنادر این کشور نسبت به سایر مبادی صادرات انرژی، چشم انداز ادامه واردات نفت و گاز هند از روسیه را با ابهام مواجه ساخته است.

باتوجه به واردات روزانه حدود 4.8 میلیون بشکه نفت در هند، می‌توان تخمین زد که هر یک دلار افزایش سالانه در قیمت نفت 1.7 میلیارد دلار هزینه بیشتر برای تامین این منبع انرژی برای کشور هزینه در پی خواهد داشت. حال که قیمت متوسط سبد نفت وارداتی هند از 73 دلار در سال گذشته به حدود 120 دلار در روزهای اخیر افزایش یافته است، درصورت تداوم بحران میان روسیه و اوکراین و ثبات قیمت نفت در همین دامنه، احتمال افزایش 70 میلیارد دلاری هزینه واردات نفت هند نسبت به سال گذشته دور از انتظار نیست.

دولت هند با هدف کنترل رشد قیمت داخلی سوخت، از 4 نوامبر 2021 هرگونه افزایش بهای بنزین و گازوئیل را ممنوع اعلام کرد و 5 روپیه از مالیات بنزین و 10 روپیه مالیات گازوئیل را کاهش داد. از ماه دسامبر هم دولت پایتخت، مالیات ارزش افزوده سوخت را از 30% به 19.4% کاهش داد و این امر به نوبه خود 8.6 روپیه/لیتر قیمت سوخت را پایین آورد. در حال حاضر قیمت بنزین در پایتخت 95.4 روپیه/لیتر (1.25) و قیمت گازوئیل 86.7 روپیه/لیتر (1.14 دلار) است. اما  شرکتهای پالایشگاهی هند با اشاره به افزایش شدید قیمت نفت و کاهش صرفه آنها در قیمتهای جاری خرده فروشی، درخواست اصلاح قیمت سوخت را کرده اند. برخی گفته‌ها حاکی از افزایش قریب الوقوع 12 تا 15 روپیه/لیتر قیمت بنزین از روزهای آتی است.

طبق برنامه ریزی بلندمدت دولت، تولید ناخالص داخلی (GDP) هند باید از 7/2 تریلیون دلار کنونی باید به 5 تریلیون دلار تا سال 2025 میلادی برسد تا پس از آمریکا، چین و ژاپن، در رتبه چهارمین اقتصاد بزرگ جهان قرار گیرد. این در حالی است که برخی تحلیل گران تحقق این هدف را مستلزم رشد اقتصادی سالانه 9 درصد به مدت 7 سال مستمر دانستند. نرخ رشد اقتصادی هند در سه ماهه پایانی سال 2021 برابر 5.4% رقم خورد، در حالی که نرخ رشد انتظاری 6.6% بود. با توجه به جدی شدن بحران روسیه در ماه‌های بعدی و اثرات مضاعف و منفی آن بر اقتصاد سایر کشورها همچون هند، دور از انتظار نیست که نرخ رشد سه ماهه ژانویه تا مارس هم پایین تر از پیشبینی‌ها رقم بخورد و در این صورت تحقق نرخ رشد 9.2% در سال مالی جاری (منتهی به پایان مارس 2022) دشوار می نماید.