نگاهی به تجارت خارجی قزاقستان درسال 2021

بر اساس آمار کمیته آمار قزاقستان، مجموع مبادلات تجاری این کشور در سال 2021 کمی‌ بیش از 101 میلیارد دلار بوده است. صادرات قزاقستان بیش از 60 میلیارد دلار و واردات این کشور 41 میلیارد دلار بوده است. بدین ترتیب، قزاقستان تراز تجاری مثبت حدود 19 میلیارد دلاری داشته است. ارزش تجارت خارجی قزاقستان در مقایسه با سال 2020 حدود 15 میلیارد دلار بیشتر شده که به معنای افزایش بیش از 17 درصدی است.

سه منطقه آسیا، اتحادیه اروپا و کشورهای مشترک‌المنافع مجموعاً با بیش از 96 درصد، بیشترین حجم تجاری قزاقستان را به خود  اختصاص داده‌اند و سهم سایر قاره‌ها و مناطق اعم از آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه تنها 4 درصد بوده است.

براساس همین آمار، ارزش مبادلات تجاری ایران و قزاقستان در سال 2021 به مبلغ 440 میلیون دلار بوده است که سهم صادرات ایران حدود 165 میلیون دلار و سهم صادرات قزاقستان 275 میلیون دلار بوده است.

در میان کشورهای آسیایی، ارزش مبادلات تجاری قزاقستان با امارات، افغانستان، چین، هند، ژاپن، کره جنوبی، سنگاپور و ترکیه بیشتر از مبادلات با ایران بوده است. در میان کشورهای قاره آمریکا تنها ارزش مبادلات آمریکا و کانادا از تجارت قزاقستان با ایران بیشتر است و در قاره‌های آفریقا و اقیانوسیه تجارت هیچ کشوری با قزاقستان بیشتر از ایران نیست.

بررسی آمار مربوط به طرف‌های تجاری قزاقستان، نمایی کلی از تجارت این کشور را نشان می‌دهد. در جدول زیر، 20 کشور که بیشترین سهم را در روابط تجاری با قزاقستان در سال 2021 داشته‌اند نشان داده شده است.

آمار نشان می‌دهد صادرات قزاقستان در سال 2021 با رشد 26.9 درصدی به 60.3 میلیارد دلار رسیده و واردات رشد 5.8 درصدی داشته است. کالاهای اصلی صادراتی قزاقستان عبارت است از: نفت خام، کاتد مس، آلیاژهای آهنی، گاز طبیعی، اورانیوم، سنگ معدن و کنسانتره آهن، سنگ‌ معدن و کنسانتره مس، نورد فولاد غیرآلیاژی، محصولات نفتی و گندم. عمده واردات به قزاقستان عبارت است از: رایانه، ماشین‌های خودکار داده‌پردازی، بدنه خودرو، خودرو سبک و قطعات یدکی خودرو و تراکتور، دستگاه تلفن، داروهای بسته‌بندی‌شده برای خرده‌فروشی و واکسن و سرم.

صادرات کالاهای فرآوری‌شده از قزاقستان در سال 2021 با 28.3 درصد افزایش به 19.8 میلیارد دلار و واردات این نوع کالاها به قزاقستان با 5.1 درصد افزایش به 38.3 میلیارد دلار رسید.

شرکای اصلی تجاری قزاقستان در سال 2021 عبارتند از روسیه (با حجم کل تجارت دوجانبه 24.2 میلیارد دلاری)، چین (18.2 میلیارد دلار) و ایتالیا (9.6 میلیارد دلار). دیگر کشورهایی که قزاقستان روابط تجاری زیادی با آن‌ها داشته شامل هلند، ترکیه، ازبکستان، فرانسه، کره جنوبی، آمریکا، آلمان، هند، اسپانیا، رومانی، یونان و سوییس است.

در این زمینه توجه به این نکات خالی از لطف نیست که گردش تجاری قزاقستان در سال 2021 حدود 17.4 درصد بیشتر از ارقام سال 2020 است. شرکای اول تا پنجم قزاقستان در مقایسه با سال 2019 و 2020 تغییری به‌جز کره جنوبی نداشته است. روسیه و چین و ایتالیا جایگاه خود را در رده‌های اول تا سوم حفظ کرده‌اند. هلند از رده پنجم به رده چهارم صعود کرده و کره جایگاه خود را از دست داده است.

پنج شریک اول تجاری قزاقستان یعنی روسیه، چین، ایتالیا، هلند و ترکیه مجموعاً بیش از 62 درصد تجارت خارجی قزاقستان را به خود اختصاص داده‌اند. کره جنوبی که در سال‌های 2019 و 2020 چهارمین شریک تجاری قزاقستان بود، در سال 2021 جایگاه خود را از دست داده و به رده هشتم سقوط کرده است. ترکیه جایگاه خود را در این جدول ارتقا بخشیده و از رتبه ششم در سال 2020 به شریک پنجم تجاری قزاقستان در سال 2021 رسیده است و پس از آن کشورهای ازبکستان، فرانسه، کره، آمریکا و آلمان قرار دارند. ازبکستان نیز مانند ترکیه در سه سال اخیر جایگاه خود را در میان شرکای تجاری قزاقستان ارتقا بخشیده است. این کشور از رده نهم در سال 2019 به رده هفتم درسال 2020 و رده ششم در سال 2021 صعود کرده است.

مبادلات قزاقستان با کشورهای آسیایی به حدود 33.3 میلیارد دلار بالغ گردیده که حدود 33 درصد کل تجارت خارجی قزاقستان بوده است. در سال 2020 این رقم 36.8 درصد از کل تجارت خارجی قزاقستان بود. ارزش مبادلات با اتحادیه اروپا 30 میلیارد دلار بوده است که حدود 30 درصد تجارت خارجی قزاقستان محسوب می‌شود. در سال 2020 این رقم 23.7 میلیارد دلار معادل 29 درصد از کل تجارت خارجی این کشور بود.

ارزش مبادلات با کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا 26 میلیارد دلار بوده که حدود 26 درصد کل تجارت خارجی قزاقستان را تشکیل می‌دهد. بخش اعظم تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به روسیه مربوط بوده است. در سال 2020 این رقم 19.7 میلیارد دلار بود که 23.2 درصد کل تجارت خارجی قزاقستان را به خود اختصاص می‌داد. ارزش مبادلات تجاری با روسیه در سال 2021 به 24.2 میلیارد دلار رسیده است.

ارزش مبادلات قزاقستان با کشورهای مشترک‌المنافع (به‌جز روسیه) 6.7 میلیارد دلار بوده که 6.6 درصد کل تجارت قزاقستان را تشکیل داده است. در سال 2020 این رقم 4.7 میلیارد دلار بود. مبادلات با کشورهای قاره آمریکا 3.2 میلیارد دلار بوده و بیشترین سهم را در این میان ایالات متحده با 2.2 میلیارد دلار تجارت داشته است.

با توجه به این‌که نفت و گاز و محصولات وابسته بیش از 70 درصد صادرات قزاقستان را تشکیل می‌دهند، بخش قابل توجهی از افزایش ارزش صادرات به افزایش صدور نفت و رشد بهای آن در مقایسه با سال 2020 بازمی‌گردد.